Vikan - 29.01.1981, Qupperneq 38

Nú í dag hafa hellarnir verið yfirgefnir
og kirkjurnar eru lokaðar. Undir stóru
hellal'iöllununi eru tvrknesk fwrp og
smáborgir. Suma hellana nota [xtrps-
búar til geymslu eða þá sem asnahús;
aðrir eru mannabústaðir með venju-
legum framhliðum húsa. Fyrir einum
áratug fundu nokkrir smádrengir
óþekktan helli. Við nánari rannsókn
kom í Ijós að hann var heil byggð af
firnastærð. Flann er sextán íbúðahæðir
— loftgöngin teygja sig 120 metra niður
í jörðina! Einu sinni var þarna heil
neðanjarðarborg með rými fyrir sextán
þúsund íbúa. Fjórar neðanjarðarborgir
hafa fundist síðan en ekki er búið að
grala þær upp að fullu. Saga hclla-
ríkisins er kynleg frásögn um harmsögu-
legar aldir, um stríð og hörmungar, en
einnig ótrúlegar hetjudáðir.
Þegar menn ganga um þennan
kynlega bæ komast þeir ekki hjá að
hugsa um þá sem forðum bjuggu hér.
Sjá fyrir sér það líf er þar var lifað;
manneskjur sem keifa áfram eftir öng-
strætum, svefnhella fulla af hjalandi
börnum, öldunga og gamlar konur við
vinþrúgurnar, finna þef af mat og súru
víni. Þeir sjá prest, sem messar i kirkju-
hellinum, og syrgjandi söfnuð. Fólk sem
ber sandpoka frá nýhöggnum hellunum
upp að útgöngudyrum. Borg sem metur
félagslund og þar sem halda varð
strangar umferðarreglur i þröngunt
götunum.
Nú erum við komin á enda, segir
leiðsögumaðurinn. Viðstöndum frammi
fyrir snarbröttum hamravegg. Leiðsögu
maður leiðir okkur inn meðfram smá-
kjarri og áfram inn í jarðgöng. Til að
byrja með heldur hann á byssu í annarri
hendinni og vasaljósi í hinni, á eflir
honum fer klyfjaður múlasni hans. þá
Fwat, túlkurinn okkar.
Dauft Ijósið frá munnanum hverfur
fljótt, göngin liggja lengra og lengra inn í
fjallið. Þau þrengjast og lækka. Að
lokum verður jafnvel múlasninn að lúta.
Sesam opnast þú
Allt í einu taka göngin enda. Við
stöndum í keng mörg hundruð metra
inni i fjallinu, í blindgötu. Leiðsögu-
maðurinn muldrar óánægður. Bíðið
hér, segir hann og hverfur með vasa-
Ijósið aftur að útganginum.
Við bíðum heila eilífð í köldu
myrkrinu. Múlasninn er rólegur —
hann hefur beðið hér áður — svo að
okkur tekst að halda óróanum í skefjum.
Að lokum heyrum við hljóð. Það berg-
málar. Veggurinn ler að hrevfast. hann
er þá hurð sem renna má til hliðar.
Flinum megin stendur öldungurinn i
upplýstum helli. — Þið eruð sjálfsagt
þrevtl. segir hann. Þið getið sofið þarna.
Hann bendir á op i hellisveggnum áður
en hann hverfur i annaðskipti.
Mosaklæddur hellir fyrir
þann sem þreyttur er
Olíulampi lýsir upp hellinn.
— Þarna er svefnherbergið, segir Fwat
og bendir á op, sem minnir á glugga, á
hellisveggnunt. Þar l'vrir innan er hlýlegt
litið herbergi með þykkar mottur á gólfi.
kodda og dýnur. Á veggjum og i lofti eru
teppi með fallegu mynstri. Á hvers
konar merkisstað hefur Fwat leitt
okkur? Dálítið kynlegur kvistur, Fwat.
— Ég skal sýna ykkur fallegan stað.
sagði hann. Og nú sitjum við inni í fjalli í
Litlu-Asíu, i mottuklæddum helli. Fwat
hlær. — Bíðið þangað til á morgun. Þá
getið þið sjálf séð.
Tveggja daga ferð
Ferðin hefur verið þreytandi. I tvo
daga höfum við farið um grýtt landslag.
Fyrst fórum viðeftir öðrum bakka Kizil
lrmak um Soganidalinn, þá óðum við
yfir fljótið og klifum brattann. Við
héldum áfram í áttina til Topaz Dags.
tindar hans eru snævi þaktir, upp og
niður um þrengslin. Fæturnir eru þungir
sem blý.
Fwat er grútsyfjaður og býður góða
Tvö þúsund ár
undir jörðinni
nótt. 'i^psar hugsanir sækja á. Það býr
þá hérna fólk, hér heyrist mannamál.
Hvað hefst það að hér? Hvað er þessi
hellir stór? Er hann stór? Er hann
amerískt eldflaugahreiður? Þá hefðum
við ekki fengið að koma hingað... Ef til
vill falinn skæruliðabústaður?
Fallegar litlar ibúðir
Morguninn eftir fáum við verð í
rúmið. Stúlka með langar. svartar fléttur
ber fram brauð. olifur og ost. Hún sest
hjá okkur og hellir í teglösin okkar.
Leiðsögumaðurinn sækir okkur og fer
með okkur inn í hellisgöngin, sem minna
á völundarhús. Frá kringlótta hellinum.
í miðju Tyrklandi, milli borganna Kayseri og Aksaray
er merkilegt landslag. Regn og vindar hafa meitlað
ævintýralegar myndir í mjúkan sandsteininn, sykur-
toppafjöll, súlnaskóga, fellingalöguð brengsli, rósrauð
og skjallhvít og allt þar á milli. Fjöllin og þrengslin eru
sundurgrafin af hellum sem hafa ekki aðeins að geyma
mannabústaði, heldur um leið klaustur og kirkjur.
Mótmælendasamfélag
— einstæð hellaborg
Súlnafjallið. Við ævafoma hella var a»ar byggl Það má sjá venjulega
húsframhlið. Sumir hellarnir eru notaðir sem birgðageymslur og aðrir
sem gripahús.
38 Vikan S.tbl.