Vikan - 13.01.1983, Síða 18

Tötvuspá Vikunnar
fyrír
áríð 1983
Við tölum um tölvuspá Vikunnar af þeirri einföldu ástæðu
að spáin byggir á útreikningum sem nú á dögum eru fram-
kvæmdir að meginhluta í tölvum. Spáin sem hér liggur fyrir
er ekkert merkilegri en önnur mannanna verk, jafnvel þótt
tölvur komi við sögu. Það eru menn sem segja tölvum fyrir
verkum og mata þær á upplýsingum, spurningunni hverju
tölvurnar spái má því einfaldlega svara: það fer eftir því
hvað þær fá að vita og hvernig þeim hefur verið sagt að
vinna úr upplýsingum.
Eins og endranær í framtíðarspám Vikunnar munum við
feta hinn gullna meðalveg á milli öfganna. Hver kannast
ekki við Pollýönnu-aðferðina? Helstu einkenni hennar eru að
Pollýanna hlustar ekki á aðra. Hún breiðir yfir hvers kyns
misfellur, allt er i stakasta lagi. Pollýanna sættir sig þannig í
raun við allt — sama hvað gengur á.
Á hinn bóginn þekkjum við líka aðra tegund hlustunar-
leysis. í Grikklandi til forna bjó maður sem hét Prókrústes.
Hann tók oftsinnis við ferðamönnum til gistingar. Prókrúst-
es átti járnrúm af tiltekinni stærð. Ef menn pössuðu ekki i
rúmið hans tók hann þá og teygði, eða skar af þeim eftir því
sem við átti. Prókrústes var gjörsamlega ósveigjanlegur,
hann útrýmdi misfellum — sætti sig alls ekki við þær.
Hér á eftir verður einkum leitað fanga í skýrslum Þjóð-
hagsstofnunar og annarra ríkisstofnana, ennfremur blaða-
fregnum af þróun efnahagsmála, svo og viðamikilli skýrslu
nefndar sem Carter Bandaríkjaforseti skipaði en niðurstöð-
ur hennar hafa hlotið nafnið „Global 2000". Við munum
hvorki fara að hætti Pollýönnu, breiða yfir misfellur og
segja að allt sé í góðu lagi, né heldur munum við reyna að
þröngva þessum upplýsingum í járnslegið fleti kenninga.
Hugsum okkur þorp þar sem
búa 100 manns. Af öllum íbúunum
hafa 24 þaö ágætt. Þeir vinna sér
inn 90 til 360 þúsund krónur á ári
hverju og líða því aldrei hungur.
Börnin í þessum hópi hljóta öll
staðgóða menntun og geta reiknað
með að ná 70 ára aldri. Þessi
hópur 24 manna brúkar helming
allrar uppskerunnar og fjóra
fimmtu hluta allrar orkufram-
leiðslu. Auk þessara 24 búa 23
aörir við alveg þolanleg kjör, þeir
komast af.
Þeir 53 íbúar þorpsins sem eftir
eru búa við kröpp kjör. Þeir ná um
það bil 8000 króna árstekjum, líða
næringarskort og eiga oft við sjúk-
dóma að stríöa. Enginn þeirra á
þess kost að sækja skóla. Fjórða
hvert barn úr þessum hópi deyr
fyrir fimm ára aldur. Hungur-
vofan ógnar 20 af þessum 53
fátæklingum og fæstir þeirra
verða eldri en 50 ára.
Aö sjálfsögðu krefjast fátækl-
ingarnir í þessu þorpi að gæðunum
sé skipt með réttlátari hætti og
þeir benda réttilega á aö í raun sé
til nóg fyrir alla. Þeir vilja hafa
áhrif á skiptingu heimsins gæða.
Svar hinna ríku felst í huggunar-
orðum og ölmusum. Sá voldugasti
þeirra, Sam frændi, gefur þeim
meira aö segja góð ráð: „Treystið
ámarkaðsöflin.”
Einmitt. Þorpiö, sem hér hefur
verið lýst, er í raun og veru til.
Þetta er samandregin lýsing á
ástandinu í heiminum — sam-
kvæmt þeim upplýsingum sem
fyrir liggja í skýrslunni „Global
2000”. Skýrslan var tekin saman
af nefnd á vegum Jimmy Carters,
þáverandi Bandaríkjaforseta.
A síðasta ári létust 55 milljónir
manna sökum næringarskorts,
fleira fólk en allir sem dóu í síðari
heimsstyrjöldinni. I Afríku, Asíu
og Suður-Ameríku deyja árlega
tugir milljóna manna úr
næringarskorti. Ekki nóg meö
það, samkvæmt vitnisburði Mat-
væla- og landbúnaðarstofnunar
Sameinuðu þjóðanna (FAO) búa
1400 milljónir manna við stöðugan
næringarskort, frá fæðingu til
snemmbærs dauða.
Ekki vantar
auðæfin
Ekki svo að skilja að það vanti
fæðuna. Fyrir tveim árum lét
Efnahagsbandalag Evrópu eyði-
leggja eina milljón tonna af
ágætum, neysluhæfum ávöxtum.
Astæðan? Jú, maturinn var eyði-
lagður til að halda verðinu uppi.
Þetta brjálæði kostaði íbúa ríkja
Efnahagsbandalagsins um það bil
2000 milljónir króna í opinberum
gjöldum.
Fjórðungur mannkyns (íbúar
Bandaríkjanna, Evrópu og þar
með talinna Sovétríkjanna) ræður
yfir fjórum fimmtu hlutum allra
tekna. Vestræn iðnríki hafa byggt
upp einokunaraðstöðu sem er
nægilega öflug til aö standa af sér
allar olíuveröhækkanir. Vald
þeirra yfir verslun, gjaldmiðlavið-
skiptum og tækni byggir meöal
annars á aldagamalli kúgun
TÖLLllJSPfí 'fl3
18 Vikan 2. tbl.