Vikan - 12.12.1985, Blaðsíða 28

Eltingaleikurinn við bófann Bonnot sem var meira i ætt við Al Capone en anarkista þó hann væri
kenndur við þá síðarnefndu. Hann var i ýmsum bófastörfum um 1910 í Frakklandi.
Proudhon.
Hvað er líkt með Sex Pistols og
Hannesi Hólmsteini? Að hafa mikla
andúð á afskiptum ríkisvalds af lífi
manna. Sennilega sleppir þar líkind-
unum.
Kenningar um kosti þess að láta
samfélagið ekki lúta miðstjórn eða
sterkri yfirstjórn eru að nokkru leyti
gamlar en hafa sennilega aldrei verið
eins áberandi og á áttatíu ára tímabili
kringum síðustu aldamót. Þá varð
hugtakið anarkismi frægt og margir
menn urðu þekktir fyrir að boða þá
Anarkiskar hugmyndir má
rekja aftur til ýmissa heimspek-
inga og fyrri alda hugmynda-
stefna, gríski heimspekingurinn
Zenó og sumir kristnir söfnuðir
á miðöldum boðuðu þjóðskipu-
lag sem síðar var kennt við an-
arkisma og bændahreyfing
(The Diggers) í Bretlandi á 17.
öld er meðal þess sem talið er
til forvera anarkisma.
Orðið anarkismi er dregið af
grísku orðunum an arkos sem
merkja án stjórnanda. Það er
einnig grundvallarhugmynd an-
arkismans. Á 19. öld voru mikl-
ar stjórnmálahræringar, einkum
á öldinni ofanverðri, og anark-
isminn var síst minna áberandi
en til dæmis lífseigari stefnur
eins og kommúnismi. Það hef-
ur helst verið fundið anarkism-
anum til foráttu að þjóðfélagið,
sem gengið var út frá í kenning-
um anarkista, tæki ekki mið af
nýafstaðinni iðnþyltingu heldur
miklu fremur miðaldaþjóðfé-
lagi þar sem einingar voru
smærri og iðnaður var í heima-
húsum eða í höndum tiltölulega
fámennrar stéttar iðnaðar-
manna sem höfðu með sér fé-
lagsskap (gildi).
Hver er sjálfum
sér næstur"
Á móti sögðu anarkistarnir
að þeir höfnuðu einmitt fylgi-
fiskum iðnbyltingarinnar, stór-
borgunum og verksmiðjuvinn-
unni með ríkri stétt eigenda at-
vinnutækja og fjölmennri stétt
eignalauss fólks sem seldi
vinnuafl sitt. Margir þeirra töldu
28 Vikan 50. tbl.