Vikan - 08.01.1987, Side 9

1944. Þá Steinninn góði
apanum og öllu hinu.
Lína komst ekki á blað fyrr en
varð Astrid fyrir því happi að fótbrotna.
Happ var það sökum þess að á hinum löngu
stundum, sem hún varð að halda kyrru fyrir,
fór hún að skrifa. Hún skrifaði niður sögur
um Línu langsokk og gaf dóttur sinni í af-
mælisgjöf. Afrit var sent til útgáfufyrirtækis
en handritið var endursent. Utgefendurnir
töldu að þetta vekti ekki áhuga sænskra
barna.
Síðar á sama ári varð saga Astrid, María
leitar hjarta síns, þó í öðru sæti í barnabóka-
samkeppni. Þessi samkeppni var haldin af
öðru forlagi en því sem endursendi handritið
að Línu langsokki.
Eftir þetta tók Astrid aftur til við Línu lang-
sokk. Hún gerði nokkrar breytingar og sendi
svo handritið til forlagsins sem hafði veitt
henni verðlaunin. Þar varð mikil hrifning og
gleði. Þetta var bókin sem beðið hafði verið
eftir. Lína langsokkur var gefin út í Svíþjóð
árið 1945.
Astrid Lindgren uppgötvaði gleðina við að
skrifa. Hún hefur verið ótrúlega afkastamikil.
Auk ofantalinna bóka hefur hún skrifað
Leynilögreglumeistarann Karl Blomquist, Við
á Saltkrákueyju, Börnin í Ólátagarði og
Ronju ræningjadóttur svo að einhverjar séu
nefndar.
Þetta gerði Lína aldrei!
En hvernig lítur stórskáldið á Línu?
Astrid lítur á Línu með ákveðinni ánægju
en hún er langt frá því að vera uppáhaldið
hennar. Hún lítur á Línubækurnar sem frum-
raun sína og það er margt í þeim sem henni
er ekkert gefið um núna. Það er hugsanlegt
að það sé eitthvað sem hún segir eða gerir sem
fer í taugarnar á henni. En Astrid vill ekki
vera misskilin; henni er vel við Línu og henni
finnst hún dásamleg manneskja. Það er orð-
bragðið sem hún er ekki sátt við. En það er
vonlaust fyrir hana að fara að breyta ein-
hverju. Ef hún gerði það er hún sannfærð um
að þúsundir barna myndu segja: Þetta er ekki
svona, þetta gerði Lína aldrei!
Hún veit hvað gerðist ef hún færi að breyta
einhverju í Línubókunum sem næstum helm-
ingur jarðarbúa hefur lesið og finnst stórkost-
legt að bækurnar séu einmitt eins og þær eru.
Astrid telur að ef hún ætti að skrifa
Línubækurnar núna yrði kannski engin Lína,
að minnsta kosti yrði margt öðruvísi.
í tilefni þess að Lína er orðin meira en fjöru-
tíu ára var Astrid spurð að því hvernig Lína
væri sem fullorðin manneskja. Astrid varð
örlítið móðguð og benti á að Lína hefði tekið
inn sérstakar pillur sem gera það að verkum
að hún verður aldrei fullorðin!
En hefur Astrid aldrei velt því fyrir sér
hvernig Lína hefði orðið sem fullorðin?
Nei, það hefur hún ekki gert. Hins vegar
hafa margir aðrir gert það.
Astrid Lindgren verður áttræð á þessu ári.
Þegar imprað var á þessu við hana sagði hún
að hún ætlaði að verja þeim degi í Góbíeyði-
mörkinni.
Astrid hefur ákveðnar skoðanir á ýmsum
hlutum. Um barnauppeldi sagði hún eftirfar-
andi sögu, með eftirmála:
„Eitt sinn var móðir sem ætlaði að refsa
syni sínum. Hún bað drenginn að fara út í
garð og sækja efni i vönd. En hann kom grát-
andi aftur og sagði: Ég fann ekkert efni í
vöndinn en ég fann þennan stein. Þú getur
kastað honum í mig í staðinn. Þá fór móðirin
líka að gráta og tók son sinn í fangið. Hún
ákvað að upp frá þeim degi skyldi hún aldrei
beita ofbeldi gegn börnum sínum. Hún setti
steininn upp á hillu til að minna sjálfa sig á
þetta.
Ég held að margir þyrftu að eiga svona
Astrid Lindgren heilsar Guðrúnu Helgadóttur
er hún var hér í heimsókn.
stein. Ofbeldi er hræðilegt og ef því er beitt
gegn börnum er það ennþá hræðilegra."
Astrid benti á að þótt lög í Svíþjóð bönn-
uðu ofbeldi gegn börnum væri engin leið að
fylgjast með slíku.
Astrid er á móti líkamlegum refsingum en
er alls ekki á þeirri skoðun að börn eigi að
fá að gera allt sem þau vilja. Því sé einmitt
öfugt farið því börn vilji hafa fastar reglur í
líft sínu.
Eins og hver og einn veit er ekki auðvelt
að vera foreldri og hún tekur það einnig með
í dæmið en telur mikilvægast að foreldrum
finnist gott að vera með börnum sínum.
Astrid Lindgren notar sína eigin barnæsku
sem bakgrunn fyrir flest það sem hún skrifar.
Hún er fædd og uppalin i Smálöndum. Af
öllum þeim bókum, sem hún hefur skrifað,
er Emil í Kattholti hennar uppáhald. Ein af
aðalástæðunum fyrir því eru hinar lifandi lýs-
ingar á lífinu í Smálöndum.
Barnið í Astrid Lindgren
Alls staðar eru bækur þessa merka rithöf-
undar lesnar. í Kenýa, Ástralíu, á Havaii og
í Japan, Englandi og Bandaríkjunum er Lína
mjög ástsæl. Kalli á þakinu er hins vegar
mest lesna barnabókin í Sovétríkjunum og í
Póllandi eru Börnin í Ólátagarði skylduefni
í skólum. Vinsældir hennar eru með ólíkind-
um, út um allan heim! Hvers vegna?
Astrid segir að skýringarinnar á þessu sé
helst að leita hjá barni sem hefur lesið bók
eftir hana. Hún telur hugsanlegt að svarið sé
að finna í því að hún skrifar aldrei neitt sem
barnið í henni sjálfri samþykkir ekki. En
Astrid hugsar ekki um neinn eða neitt þegar
hún skrifar. Hún skrifar aðeins fyrir sjálfa sig
vegna þess að henni finnst það skemmtilegt.
Hana langar ekki að vera uppeldisfræðingur
eða sálfræðingur fyrir börnin.
En það eru sennilega fáir sem vita hvernig
Astrid skrifar bækur sínar. Hún hraðritar þær
og aðeins á morgnana, stuttar stundir meðan
hún er enn í rúminu.
Stundum finnst henni að hún ráði ekki
hvað gerist í sögunum. Söguhetjurnar gera
skyndilega eitthvað upp á eigin spýtur og
Astrid verður að skrifa það sem gerist,
„ .. .þvi þannig á það að vera. Söguhetjurnar
hafa ákveðið það.“
Móðirin
Stærstu stundirnar í lífi sínu segir skáldið
hafa verið þegar börnin hennar fæddust. Hún
varð fyrir stórkostlegri lífsreynslu þegar Lasse,
sonur hennar og fyrsta barn, fæddist. Hún
gerði sér ljóst að hún hafði skyndilega fengið
ókunnuga manneskju í rúmið sitt.
Þegar Karin fæddist nokkrum árum síðar
varð gleðin ekki eins gífurleg samstundis en
eftir sólarhring eða svo var ást móðurinnar
orðin jafnmikil á Karin eins og á Lasse.
Aðstæðurnar breyttust auðvitað gífurlega
fyrir Lasse þegar Karin fæddist. Astrid og
hann höfðu varið miklum tíma saman. Astrid
telur systkinaöfund afskaplega skiljanlegt fyr-
irbæri. Hún sagði frá því að einu sinni hafi
hún haldið á dóttur sinni í fanginu og vaggað
henni fram og aftur. „Ó, litla Karin mín,“
sagði hún við barnið. En þá kom henni
skyndilega til hugar að Lasse sat á salerninu
og hafði þvi áreiðanlega heyrt hvað hún sagði.
Þá gekk hún að salernisdyrunum, opnaði þær
varlega, kíkti inn og sagði: „Ó, litli Lasse
minn.“ Á eftir sagði Lasse henni að hann
hefði heyrt hvað hún sagði og að hann hefði
hugsað: Hvers vegna segir hún ekki svona við
mig? „Svo þegar þú sagðir það við mig fannst
mér þú vera svo góð manneskja." Þegar Lasse
hafði sleppt orðinu kyssti hann á hönd móður
sinnar. Það hafði hann aldrei gert áður.
En hvernig lýsir Astrid Lindgren sjálfri sér?
Hún segir að hún viti ekki hvort nokkur
maður geti raunverulega lýst sjálfum sér. En
hún lætur sér mjög annt um fólk og hún telur
að hver maður hafi eitthvað að segja sem sé
þess virði að hlusta á það. Hún segir að það
sé tæplega hægt að vera rithöfundur án þess
að hafa áhuga á fólki.
Astrid Lindgren er góð og hógvær kona.
Svo talar hún við sjálfa sig og finnst hún vera
örlítið rugluð þess vegna. En hún segir að það
sjáist ekkert að hún sé það. Astrid hefur líka
sagt að hún sé í eðli sínu þunglynd. „En ég
hlæ samt mikið svo ég er ekki lengur viss!“
1 TBL VIKAN 9