Vikan - 08.01.1987, Qupperneq 18

Atviimumál aklraðra
Þegar íjallað er um velferðarmál aldraðra er oftast lögð
áhersla á tryggingamál, húsnæðis- og vistunarmál og fé-
lagslega þjónustu. Aðrir þættir verða gjarnan útundan og
þá ekki síst atvinnumál aldraðra.
Starfslok
Starfslok fyrir aldurs sakir ber að með
ýmsum hætti. Oftast er það vegna reglna
opinberra aðila og fyrirtækja um aldurs-
hámark starfsmanna.
Starfslok opinberra starfsmanna voru lengi
óbundin af lögum. Á fjórða áratugnum var
hins vegar lögfest að opinberir starfsmenn
skyldu hætta þegar þeir yrðu fullra 65 ára og
skyldu starfslok miðuð við fyrsta dag næsta
mánaðar eftir að þeim aldri var náð. Heimilt
var þó að hafa menn, sem væru „ernir til
sálar og líkama“, í starfi allt til sjötugsaldurs.
Árið 1947 var svo lögum um aldurshámark
opinberra starfsmanna breytt í það horf sem
nú er, að menn megi hætta 65 ára en skuli
hætta sjötugir. Rétt er þó að geta þess að
þessi ákvæði gilda ekki um ráðherra, alþingis-
menn eða aðra sem kosnir eru almennri
kosningu.
Á hinum almenna vinnumarkaði hefur ekki
verið samið sérstaklega um starfslok vegna
aldurs. Stærri fyrirtæki hafa þó gjarnan fylgt
þeim reglum sem gilda um hámarksaldur
opinberra starfsmanna.
Þeir eru margir sem fara á eftirlaun á ári
hverju hér á landi. Stór hópur þessa fólks er
enn við fulla heilsu á þessum tímamótum ævi
sinnar. Til eru þeir sem hverfa frá starfi án
þess að fýsa þess, finnst þeir settir hjá eða
dæmdir úr leik þótt þeir séu að fullu vinnufær-
ir.
A tvinnuþátttaka
aldraðra
Atvinnuþátttaka aldraðra er hlutfallslega
meiri hér á landi en víða í nágrannalöndum.
í nýlegri skýrslu Byggðastofnunar um
vinnumarkaðinn árið 1984 er að finna ýmsar
athyglisverðar upplýsingar um atvinnuþátt-
töku aldraðra.
í fyrrnefndri skýrslu kemur fram að liðlega
helmingur karla á aldrinum 70-74 ára er starf-
andi á árinu 1984. Tæplega fimmtungur karla,
eldri en 75 ára, er enn í vinnu. Atvinnuþátt-
taka kvenna á þessum aldri er miklum mun
minni. Innan við 20 af hundraði kvenna á
aldrinum 70-74 ára eru starfandi og af kon-
um, eldri en 75 ára, eru eingöngu 4 af hundraði
i vinnu. Hjá báðum kynjum saman er um
þriðjungur yngri aldurshópsins í vinnu en rétt
innan við 10 af hundraði í þeim eldri.
Ef litið er á atvinnuþátttöku aldraðra eftir
umdæmum kemur í ljós að hún er mest hjá
vestfirskum karlmönnum, bæði í aldurshópn-
um 70-74 ára og hjá þeim sem eru 75 ára eða
eldri. Þannig eru í starfi 63 af hundraði karla
á Vestljörðum í yngri aldurshópnum og 26
af hundraði í þeim eldri. I báðum aldurs-
hópunum er minnst atvinnuþátttaka meðal
karla búsettra á Norðurlandi eystra. Hjá kon-
unum er atvinnuþátttakan mest á Suðurlandi
hjá aldurshópnum 70-74 ára. Nálægt 22 af
hundraði kvenna á þessum aldri þar eru starf-
andi. Meðal kvenna, eldri en 75 ára, eru flestar
starfandi á Vesturlandi eða rétt innan við 9
TAFLA 1
Atvinnuþátttaka fólks yfir 70 ára árið 1984
(sem hlutfall starfandi af aldurshópi)
Karlar Konur Samtals
70-74 ára:
Reykjavík 48,7 17,7 30,6
Vesturland 53,1 20,6 37,1
Vestfirðir 63,0 20,6 42,9
Norðurland vestra 59,4 21,3 40,5
Norðurland eystra 41,2 13,3 27,0
Austurland 57,4 21,2 40,4
Suðurland 59,6 21,5 41,3
Reykjanes 51,2 13,0 30,5
Samtals 51,1 17,4 32,8
75ára ogeldri:
Reykjavík 15,6 3,0 7,6
Vesturland 21,0 8,5 14,5
Vestfirðir 26,1 8,2 16,4
Norðurland vestra 22,8 8,0 15,0
Norðurland eystra 11,8 1,7 6,0
Austurland 16,9 5,2 10,6
Suðurland 22,5 7,7 15,2
Reykjanes 16,4 3,1 8,9
Samtals 17,3 4,0 9,5
Skýring:
í þessari töflu teljast starfandi þeir sem vinna meira en 13 vikur á ári.
Heimild:
Vinnumarkaðurinn 1984. Mannafli, meðallaun, atvinnuþátttaka.
Byggðastofnun, febrúar 1986.
\
18 VIKAN 2 TBL