Vikan - 29.01.1987, Qupperneq 60

þá að stöðugri ógnun fyrir nágranna-
þjóðflokkana. Masaiar fóru með
ránum og rupli og árið 1859 náðu
þeir alla leið til suðurstrandar Mom-
bassa. Sá þjóðflokkur, sem einkum
varð fyrir barðinu á þeim, voru hinir
friðsælu bantumenn sem lifðu af akur-
yrkju og landbúnaði, sem masaiar
fyrirlitu öðru meir. Um 1830 var sókn
þeirra suður á við stöðvuð af öðrum
þjóðflokkum og smám saman fór að
halla undan fæti. Innbyrðis styrjöld
milli hinna fimm ættbálka masaia
braust út og varð til þess að sterkasti
ættbálkurinn, wakwavi, fluttist burt.
Árið 1883 sýktust nautgripir þeirra,
sem eru af hinu harðgera zebukyni,
af brjósthimnubólgu og hrundu niður.
Um 1890 gaus upp meðal þjóðflokks-
ins bráðsmitandi nautgripapest og
bólusótt. Lát foringjans, hins mikla
M’Batian, leiddi til átaka milli ætt-
flokkanna. Allt stuðlaði þetta að
hraðfara hnignun.
Hignun þjóðflokksins fór hönd í
hönd með komu hvita mannsins til
þessa hluta Afriku. Reyndar voru
lönd masaianna síðustu landsvæði
Afríku sem hvítir menn komu til.
Árið 1883 fór fyrsti hvíti maðurinn,
Joseph Thompson, óhultur í gegnum
lönd þeirra. En orðrómurinn um þá
lifði langt fram á tuttugustu öldina,
reyndar allt fram á þennan dag.
Þjóðsagan um eðli og uppruna
masaianna er mjög skýr. Samkvæmt
henni var það guð þeirra, Ngai (eigin-
maður tunglsins og skapari alls), sem
í upphafi skapaði masaiana. Masaiar
trúa því að í upphafi hafi himinn og
jörð verið eitt. Við aðskilnað himins
og jarðar hafi Ngai yfirgefið mennina
til að búa á himnum. Því skapaði
Ngai allan nautpening heimsins og gaf
þeim til að lifa af. Þessi aðskilnaður
himins og jarðar olli því að masaiar
líta á jörðina sem eitthvað óæskilegt
og eiginlega af hinu verra. Þess vegna
vilja þeir ekki stunda akuryrkju, grafa
í jörðu eða sá. Það var sú grundvallar-
kenning að allur nautpeningur hefði
verið skapaður einungis handa þeim
sem réttlætti nautgripastuld í þeirra
augum. Samkvæmt henni voru þeir
einungis að endurheimta það sem
þeim bar með réttu, samkvæmt guð-
legri ákvörðun.
Félagsleg uppbygging
Stéttaskipting meðal masaianna er
mjög skýr. Hún byggist fyrst og fremst
á skiptingu karlanna í aldurshópa.
Skrautbúin masaiakona við vi tnu sína.
Masaiastríðsmaður með höfuðskraut.
Texti:
Unnur Úlfarsdóttir
Meðal masaianna tíðkast umskurður
bæði hjá konum og körlum. Allir karl-
ar, sem umskornir eru á sama tíma,
teljast til sama aldurshóps. Hver ald-
urshópur lýtur valdi næsta aldurshóps
fyrir ofan. Fyrsti mikilvægi aldurs-
hópurinn, eftir að drengir teljast
komnir á fullorðinsár, nefnist „mor-
ans“. Ungir menn verða moranar
strax að loknum umskurði sem fram
fer á sextánda aldursári. Þá verða
þeir að yfirgefa öryggi föðurhúsanna
og gegna nokkurs konar herþjónustu
sem í raun er allsherjar þjálfun í
stjórnmálum, umsjón nautgripahjarð-
anna og trúmálum. Á þessu tímabili
tileinka moranar sér stríðsmanns-
hegðun sína, með þeim magnast
fyrirlitning á landbúnaðarþjóðflokk-
unum sem þeir álíta sér óæðri.
Hermennirnir eða moranar mega ekki
kvænast. Þeir búa í sérstökum þorp-
um á meðan á herþjónustunni stendur
og þangað fá þeir heimsóknir ógiftra
kvenna. Vopn þeirra eru langblaða
spjót, trékylfur og stutt sverð.
Morantímabilið stendur í um það
bil fimmtán ár. Þá tekur við neðsta
þrepið í flokki öldunganna. Því fylgja
ýmis réttindi eins og að sitja á fundum
eða tyggja tóbak og síðast en ekki síst
rétturinn til að tjá sig um skoðanir
sínar. Aldursskiptingin afmarkar ekki
einungis skýrt þá hópa sem fara með
völdin í þjóðfélaginu heldur einnig þá
hópa sem fá það hlutverk að fram-
kvæma ákvarðanir hinna. Hið póli-
tíska vald er hjá öldungunum, æðsta
aldurshópnum. Ur þeirra hópi er svo
valið öldungaráð sem fer með löggjaf-
ar- og dómsvald. I sameiningu velja
svo hóparnir fulltrúa sem kemur fram
fyrir þeirra hönd og greinir frá niður-
stöðum fundanna. Til að stýra
fundunum er valinn einn úr hópi öld-
unganna en hann hefur engin sérstök
völd. Hjá masaiunum er það meiri-
hlutinn sem ræður í allri ákvarðana-
töku. Trúarathöfnum er stýrt af
„oloiboni“ sem ef til vill mætti kalla
einhvers konar æðsta prest, án nokk-
urra pólitískra valda.
Masaiar í dag
Eins og áður segir eru masaiar hirð-
ingjar. Þeir stunda hvorki veiðar né
akuryrkju. Þeir lifa á nautgriparækt
en auk hennar halda þeir einnig geitur
og kindur. Mjólk er aðalfæða þeirra.
Oft taka þeir blóð úr kúnum og
blanda í mjólkina til að auka næring-
argildi hennar. Einungis sjúkir neyta
60 VI KAN 5. TBL