Vikan - 09.07.1987, Blaðsíða 55

Varst það þú sern skaust hann. Kristjana?
Nei, guð minn góður. Nei, það gerði ég ekki.
Ég sagði þreytulega: Nei. ég gerði ekki held-
ur ráð fyrir því.
Hún spurði, og það var sami ótti í svip
hennar: Hvað ætlarðu nú að gera?
Ég svaraði: Ekkert af því sem ég ætti að
gera. Enginn annar mun fá að sjá þetta bréf,
kannski vegna þess að ég tel ntig í leynileguni
tengslum við Konráð Hassel.
Og ég bætti við: Ég hef smám saman gert
mér grein fyrir því að ég er lítt hæfur til þess
að framkvæma störf í nafni laga og réttar.
Auk þess máttu ekki gleyrna því að ég var
einu sinni ástfanginn af þér. Mig minnir að
það stæði yfir eitt sumar.
Mikil tíðindi gerðust í vikunni sent frarn
undan var. Umrenningurinn fannst drukkn-
aður í vatninu skannut undan. Hann var í
fötum sínum og bar engin merki um ofbeldi.
1 veski hans fannst hundrað króna seðill en
engir smápeningar og ekkert annað. Hann
hafði ekki einu sinni úr á úlnliðnum, tvítug-
ur piltur, gleymdur guði og mönnum. Það
var aldrei auglýst eftir honum og sannaðist
aldrei hver hann var.
En þegar froskmaður hafði leitað lengi í
leðjunni á vatnsbotninum fann hann gamla
Nagant-skammbyssu frá stríðsárunum, byssu
sem ýmsir ungir menn sækjast mjög eftir.
Þeir töldu víst að Konráð Hassel hefði verið
skotinn með henni.
Þá var bæði búið að finna morðingja og
vopn sem talið var að hann hefði notað. Það
eina scm vantaði var úrslitasönnun. En fjöl-
miðlar og almenningur létu sér þetta vel líka
og morðinginn virtist hafa hlotið hegningu
sína.
Menn í einkennisbúningum og borgaraföt-
um tóku saman föggur sínar og fóru burt.
Og blaðamennirnir flýttu sér eins og hræ-
ganunar til annarra staða þar sem einhverra
frétta var að vænta. Einkaritarinn fallegi fór
einnig og var sárt saknað af ungum mönnum
i byggðarlaginu. Hún hafði verið ágætur og
óvæntur aukaþáttur í því mikla gesta- og
fréttaöngþveiti sem orðið hafði um stund í
þessu friðsæla héraði.
Öðru hverju talaði ég um málið við vin
minn, héraðslækninn, og oftast barst þá tal
okkar að unga, óþekkta manninum umrenn-
ingnum.
Héraðslæknirinn sagði: Ég held að hann sé
ekki morðinginn. Vissulega gæti.hann verið
það. Furðulegustu orsakir geta valdið við-
brögðum ntanna. En eitthvert hugboð segir
mér að það hafi ekki verið hann. Ég get ekki
enn hætt að hugsa um hann. Mér finnst eins
og hann vilji hafa samband við mig; eins og
hann vilji túlka eða tjá einhverja ákveðna
fregn.
Hann var heimilislaus einstæðingur. átti
enga aðstandendur, sem létu sér annt um
hann, og leitaði falskrar gleði í fiknilyfjum.
Þetta vitum við um hann en meira raunar
alls ekki neitt. Við vitum ekki einu sinni um
nafn hans.
Ég mælti: Við vitum eitt atriði í viðbót. Við
vitum að það síðasta sem þessurn tveimur
persónum fór á milli, Konráði Hassel og
umrenningnum, voru mjög vinsamleg sam-
skipti. Þeir drukku saman kaffi á vegarbrún-
inni og hundrað krónur skiptu unt eiganda.
Ágætt að enda þannig ævi sína.
Héraðslæknirinn sagði og var þungt hugsi:
En morðinginn gengur sennilega ljóslifandi á
nteðal okkar. Og hann bætti við og glotti:
Það getur verið þú og það getur verið ég.
Hvorugur okkar getur sannað sakleysi sitt.
Kallað var á lögregluþjóninn til að rifja upp
málavöxtu og þetta haust var annasamari tínii
hjá mér en venjulega. Ég þurfti stundum að
vera á skrifstofunni á kvöldin.
Eitt þetta kvöld var allt í einu drepið á
dyrnar. Axlabreiður náungi í gúmmístígvélum
og grænurn jakka kont inn. Hann tók af sér
hanskana og settist. Hann mælti: Ég sá að
það var ljós á skrifstofunni. Þú hefur langan
vinnudag.
Ég náði i vindlakassa og sagði: Leggðu frá
þér þessa ljótu reykjarpípu og fáðu þér al-
mennilegan reyk.
Hann glotti og þáði vindilinn. Ég þekkti
vel Hallvarð í Ási. Við fórum öðru hverju
saman til fjalla og vorum þá oft ekkert myrk-
ir í rnáli hvor við annan.
Við spjölluðunt saman urn sitt af hverju.
Ég virti hann vandlega fyrir mér í leyni. Það
var eins og ég hefði aldrei hitt hann fyrr.
Ég hef aldrei getað skilið hvað Kristjana
sá við Hallvarð í Ási - þokkalegur náungi
nteðal karla en ekkert fyrir hana. Hann var
allt of grófgerður fyrir slíka konu - stór og
sterklegur líkami, mikill hárvöxtur, ioðnar
samanvaxnar augnabrúnir, blá augu sem lágu
djúpt, nteð sérstæðum þunglyndisblæ, líkt og
kall um samúð frá ómálga skepnu.
Kannski var það einmitt það.
Ég hafði það á tilfinningunni - já. ég hef
víst Iíka heyrt talað um það - að hann sé
ástríðufullur elskhugi. Mér geðjast ekki að
því að hugsa um þau tvö saman. Hún hefði
átt að eiga annan mann. Konráð Hassel var
maður sem hæfði henni.
En það er fleira sem segja ntá um Hallvarð
í Ási. Hann er frábærlega trúr þeim sem hon-
urn þykir vænt um. Hann hugsar ágætlega
um heimili sitt og er drengjum sínum góður
félagi.
Gæti hann framkvæmt slikan verknað?
Hann mælti: Það eina sem mig langaði til
að segja þér núna er að ég hef lokið við sumar-
bústaðinn. Ætlunin er að vígja hann urn næstu
helgi. Það koma til okkar nokkrir gestir,
meðal annarra skógræktarstjórinn og héraðs-
læknirinn. Og við viljurn gjarna að þú komir
líka.
Ég náði í flösku og tvö staup. Til ham-
ingju, Hallvarður! Þú hefur lokið þarna ágætu
verki - fyrir framtíðina og fyrir drengina þína.
Já, ég kem áreiðanlega. Satt best að segja
hef ég þörf fyrir dálitla tilbreytingu núna eftir
allt stappið í kringunt þetta morðmál. Einn
vesalings sýslumaður úti á landsbyggðinni,
og lenda svo í þessu þrasi!
Var það af ásettu ráði sem ég sagði þetta?
Þurfti ég kannski að kanna grun sem ég hafði
ekki sönnun fyrir? Ég vissi raunar vel að
Hallvarður í Ási var góður skotmaður.
Þá gerðist það allt í einu: Þessi rólyndi
maður missti taumhald á sér aðeins örstutta
stund. Augljós ótti birtist i djúpt liggjandi
augum hans. Dimmur skuggi kom þar í ljós
og eins konar barnsleg, óskiljanleg örvænting
yfir því sem hann hafði gert. Augun mændu
hjálparvana til mín eitt andartak, líkt og neyð-
arkall.
Því næst tæmdi hann staupið, deplaði aug-
unum nokkrum sinnum og var sá santi og
fyrr: Þakka þér fyrir veitingarnar. Hann tók
aftur upp vindilinn og glotti: Þetta fór þangað
sent því var ætlað.
Ég hugsaði þegar hann var kominn út fyrir
dyrnar: Hann hefur hlotið dóminn sinn.
Seinna hugsaði ég meira urn málið. Þeir
hljóta að hafa verið miklir bögubósar, þessir
náungar, þessir löreglumenn úr borginni, að
láta blekkjast af áhugamanni sem raunveru-
laga framkvæmir morðið. Þeir hefðu átt að
geta fundið spor eftir hann. En þeir fundu
untrenninginn og tvo litla hassmola. og þenn-
an rnann töldu þeir morðingjann. Nú á tímum
eru eiturlyf lausn á öllurn gátum.
Þá verður mér hugsað til þess að ég hef
dregið undan það eina sönnunargagn sem
hefði getað kornið þeint á sporið. Ég ígrunda
stöðu mína gaumgæfilega en finn enga sektar-
kennd. Morðinginn hefur fengið sína hegn-
ingu. Við skulum gera ráð fyrir að hann sé
nógu sterkur. Hann hefði ekki orðið að meira
gagni fyrir sig og sína í fangelsinu. Nú getur
hann að minnsta kosti hugsað um drengina
sína. Þeir munu aldrei fá að vita neitt um það.
Kristjana? Kona lumar á úrræðum þegar á
reynir.
Og þetta varð þá sakamálasaga þrátt fyrir
allt.
Éghef mikið hugsað um hver sé aðalpersón-
an. í fyrstu hélt ég að það væri Konráð
Hassel, því næst Kristjana og að lokum Hall-
varður. En nú hallast ég meira og meira að
þeirri skoðun að það sé hinn ungi, óþekkti
vinur okkar, umrenningurinn, sem er aðalper-
sónan.
Ef til vill er það alltaf þannig?
Ég var einnig í vafa um heiti sögunnar. Það
var um mörg nöfn að ræða: Morð í septemb-
er? Bréf án heimilisfangs? Sídegiskaffi?
Umrenningurinn? Ég hallaðist helst að þessu
síðasta því að það er mest spennandi og í
takt við tímann.
En svo varð niðurstaðan að lokum sú sem
hér stendur, þrátt fyrir allt. Það finnst mér
vera sá kjarni sem öll málsatvik geisla frá.
28. TBL VIKAN 55