Vikan - 21.07.1988, Qupperneq 68

RAUPAÐ OG RISSAÐ
Utúrsnúningar
Margir hafa gaman að hvers-
konar útúrsnúningum á orð-
um og orðtökum, að ekki sé
talað um málshættina. Hver
hefur ekki heyrt eftirfarandi
útúrsnúninga?:
-Það er betra að rota en
handleggsbrjóta.
— Eigi skal haltur ganga
meðan báðir fetur eru jafh-
stuttir.
— Betri er hálfur skaði en
enginn.
— Glötuð er geymd króna'.
Svona mætti lengi telja, en
við látum hér staðar numið.
Þess í stað skulum við líta á
nokkrar setningar sem byrja
allar á orðinu Að.
AÐ bregða fæti fyrir ein-
hvem þarf ekki endilega að
vera „líkamlegur gerningur".
Þegar orðtakið er notað, á það
oftast við um „andlegan
gjörning", til dæmis þegar ein-
hver hindrar annan í að kom-
ast áfram á viðskiptasviðinu
eða í pólitík. Teikningin sem
fylgir þessum línum á hinsveg-
ar við um þann „líkamlega
gjörning" eins og lesandinn
getur séð.
AÐ setja einhverjum stól-
inn fyrir dymar er svo að
segja sömu merkingar og AÐ
bregða feti fyrir einhvern. Er
ekki alveg sjálfsagt að snúa út
úr þessu orðtaki líka:
AÐ hengja bakara fyrir
smið er mjög oft notað í ís-
lensku máli og merkir eins og
allir vita að hafa einhvern fyrir
rangri sök, eða kenna honum
um það sem er öðrum að
kenna. Hinsvegar er ekki vitað
Aö standa á sama...
Að hengja bakara fyrir smið...
uni þann smið sem hefur beð-
ið um svo ömurlegan dauð-
daga bakara til handa.
AÐ standa á sama á að sjálf-
sögðu ekki við um þá athöfh
að einhver sé svo ótuktarlegur
að standa á einstaklingi úr hin-
um norðlæga þjóðflokki.
AÐ vita hvar Davíð keypti
ölið er setning sem oft er not-
uð í íslensku máli. „Ég skal svei
mér láta hann vita hvar Davíð
keypti ölið,“ segja menn. En
það má vitaskuld spyrja Davíð
að þessu sjálfan.
Að sjálfsögðu mætti halda
svona áfram lengi, en ætli við
látum ekki þennan skammt
duga að sinni.
EFTIR RAGNAR LAR
66 VIKAN