Vikan - 15.06.1989, Blaðsíða 22

DULFRÆÐI
Hver er sinnar gæfu smiður, segir
máltækið. Ekki hygg ég að allir
séu þessu gamla máltæki sam-
þykkir, síst þeir sem orðið hafa fyrir hvers
konar óláni í lífinu. Ég ætla því að ræða
þetta svolítið hér á eftir frá ýmsum sjónar-
miðum því sjálfur er ég þeirrar skoðunar
að í þessu gamla máltæki sé djúpur sann-
leikur falinn.
Ég hef nefnilega komist að þeirri niður-
stöðu við athugun mína á okkur mönnun-
um að við búum hvert fyrir sig yfir
ákveðnum eigindum sem fæstir virðast
hafa nokkra hugmynd um. En það er sú
sannreynd að hver manneskja býr yfir
tvennu, sem hún sennilega hefur ekki hug-
mynd um, en það er að hver maður er í
senn útvarp og viðtæki. Við erum alltaf að
útvarpa og ekki einungis þegar við tölum
heldur útvörpum við einnig hugsunum
okkar. Þá erum við einnig gædd hæfileika
til þess að taka við hugsunum, þótt þær
séu jafnvel ekki látnar í ljós. Og aðrir taka
með sama hætti við hugsunum okkar.
Ég geri ráð fyrir að ýmsum kunni að
þykja þetta allkynlegt og blátt áffam
ótrúlegt. Ég tel því rétt að til mín séu gerð-
ar þær kröfur að ég feri nokkur rök fyrir
þessari undarlegu skoðun.
Við skulum taka dæmi sem flestir munu
kannast við úr eigin lífi. Kannastu ekki við
það, lesandi góður, að þér hafi liðið vel í
návist sumra manna eða kvenna en verr
nálægt öðrum? Þegar þú heimsækir annað
fólk getur þessi tilfinning orðið með
tvennu ólíku móti. Sums staðar líður þér
svo vel að þér kann að hætta til að gleyma
tímanum. Á öðrum heimilum ferð þú fljót-
lega að líta á klukkuna til þess að finna þér
afsökun til þess að fara eitthvað. Veistu
hvernig á þessu stendur? Það eru bein
áhrif firá þeirri útgeislun sem þeir senda
ffá sér sem þarna búa. Séu það neikvæðar
manneskjur senda þær lrá sér neikvæðar
hugsanir sem verka illa á þig. Ef þarna búa
hins vegar góðar manneskjur með fallegan
hugsunarhátt, sem öllum vilja vel, líður
þér miklu betur, svo þú jafhvel gleymir
tímanum. Og þetta gildir engu að síður þó
ekki sé talast við því hugsanir berast frá
einum til annars þótt fæstir hafi hugmynd
um það.
Hver er sinnar
gæfu smiiur
Þetta er skýringin á því hvers vegna
geðhrif eru svona ólík, t.d. á heimilum eða
á ákveðnum stöðum.
Það er ekki einu sinni þörf á því að fólk
sé á slíkum stöðum þegar geðhrif þeirra
eru athuguð. Þeir sem þar hafa dvalið
skilja nefnilega eftir hugsanagervi sín, eftir
atvikum jákvæð eða neikvæð. Og þau geta
í vissum tilfellum haldist á stöðum, stund-
um árum saman. Þegar um neikvæðan
hugsunarhátt er hér að ræða má beinlínis
líkja þessu við mengun.
■ Ævar R. Kvaran segist
hafa komist að þeirri
niðurstöðu, að hver
manneskja búi yfir tvennu
sem hún sennilega hefur
ekki hugmynd um, en það er
að hver maður er í senn
útvarp og viðtæki...
■ Kannastu ekki við það,
lesandi góður, að þér hafi
liðið vel í návist sumra
manna eða kvenna en verr
nálægt öðrum?
Lesandi góður! ímyndum okkur að þú
sér á ferðalagi uppi í sveit. Þú kemur að
gamalli kirkju sem löngu er hætt að nota
fyrir guðsþjónustur. Ef hún er opin geng-
urðu inn og nemur staðar um stund. Þú
verður ekki búinn að standa þarna lengi
áður en yfir þig tekur að færast friður, ró
og góð líðan. Hvers vegna? Árum saman
hefur þessi gamla kirkja verið notuð fyrir
guðsþjónustur þótt nú sé búið að byggja
aðra nýja til þeirra þarfa. Árum saman hef-
ur fólk úr sveitinni komið í þetta gamla
guðshús til þess að heyra sagt firá Kristi,
sungið um dýrð hans og allir vita að hver
maður er betri maður þegar hann er við
guðsþjónustu. Þetta fólk hefiir því skilið
eftir í þessari gömlu kirkju hugsanagervi
góðra hugsana sem halda áfram að veita
þessu gamla húsi jákvæð geðhrif eftir að
hætt er að nota hana. Þess vegna líður þér
vel þótt þú komir þangað inn jafnvel
mörgum árum síðar.
Ég get nefnt annað dæmi um hið gagn-
stæða. Gamall kunningi minn, sem nú er
húsameistari í höíuðstaðnum, sagði mér
undarlega sögu firá sínum yngri árum. Þeg-
ar hann var ungur trésmiður hafði hann
farið til Þýskalands til þess að læra meira í
fagi sínu, trésmíðinni, en Þjóðverjar hafa
löngum þótt góðir iðnaðarmenn. Hann
dvaldist þar um tíma og lærði talsvert í
þýsku smám saman. Þegar hann löngu síð-
ar var orðinn efnaður meistari í iðn sinni í
höfuðstað okkar kom honum f hug að
gaman væri nú að skreppa aftur til Þýska-
lands sem ferðamaður, því nú hafði hann
fyllilega ráð á því. Hann hafði lengi lang-
að til þess að skoða hina ffægu kastala frá
miðöldum við Rínarfljót þar sem merki-
legir atburðir höfðu gerst á fyrri dögum.
Nú gat hann látið þennan æskudraum ræt-
ast og fór því aftur til Þýskalands. Þegar
þangað kom fékk hann allar upplýsingar
fýrir ferðamenn um ferðir um Rínarfljót
og fór í bátsför í kastalaskoðun með öðr-
um ferðamönnum.
Þetta gekk allt saman vel og nú segir Jón
(við skulum kalla hann því nafni) mér frá
heimsókn sinni í einn þessara frægu kast-
ala við Rín. Leiðsögumaður ferðamanna
var roskinn Þjóðverji sem var mjög fróður
um alla sögu þessarar merku byggingar.
Hann leiðir ferðamannahópinn úr einum
salnum í annan meðan hann segir ffá.
Þetta gekk allt saman mjög vel þangað til
hópurinn fer um húsakynni nokkur neðar-
lega í kastalanum. Þá bregður svo við að
hugarástand Jóns tekur miklum breyting-
um til hins verra. Honum tekur að líða
mjög illa. Verður íslendingurinn sannfærð-
ur um að hann sé að verða alvarlega veik-
ur og kvíðir því mjög því hann var tiltölu-
lega nýkominn til Þýskalands í skemmti-
ferð, sér til ffóðleiks og ánægju. En svo
bregður við að þegar haldið er áfram skoð-
unarferðinni um kastalann renna þessi
óþægindi smám saman af Jóni. Honum fer
að líða betur uns hann er orðinn alfrískur
aftur. Fagnar hann því vitanlega en ákveð-
ur að minnast á þetta við leiðsögumann-
inn áður en þeir skilji að lokum.
Einmitt þetta gerði Jón og sagði leið-
sögumanni ffá líðan sinni þegar hann ótt-
aðist að hann væri að verða veikur en
hvernig allt hefði að lokum batnað. Leið-
sögumaður spurði hann þá hvar í kastalan-
um þetta hefði átt sér stað. Skýrði Jón frá
því. Þá kom dálítið undarlegur svipur á
20 VIKAN 12. TBL. 1989