Vikan - 16.02.1939, Side 11

Nr. 7, 1939
VIKAN
11
Draumurinn.
Eftir SOMMERSET MAUQHAM
Svo bar við í ágústmánuði, árið 1917,
að ég ákvað vegna starfs, er ég hafði
með höndum, að ferðast frá New
York til Petrograd. Mér var ráðlagt að
leggja leið mína um Vladivostok, af því
að það væri öruggari leið. Ég kom þangað
snemma morguns og varð að slæpast þar
allan daginn. Síberíu-lestin átti, að því, er
mig minnir, að fara af stað kl. 9 um kvöld-
ið. Ég borðaði; einn míns liðs, á matsölu-
húsinu við járnbrautarstöðina. Þar var
fullt af fólki. Ég sat við lítið borð ásamt
öðrum manni, sem mér varð mjög star-
sýnt á. Hann var Rússi, hár maður, ákaf-
lega feitur og hafði svo mikla ístru, að
hann varð að sitja langar leiðir frá borð-
inu á meðan hann mataðist. Hendur hans
voru smáar, en óhemju feitar. Hárið var
dökkleitt, sítt og þunnt og kyrfilega greitt
yfir hvirfilinn til þess að hylja stóran
skalla, sem hann hafði. Andlitið, stórt, föl-
leitt, nauðrakað og afar stór undirhaka,
gerði það að verkum, að mér fannst hann
vera hálfnakinn. Nefið var lítið og sat
eins og smátyppi framan á öllu kjötinu,
og augun voru svört og lítil. En hann
hafði stóran munn og rjóðar, nautnarík-
ar varir. Hann var dökkklæddur og þokka-
lega til fara. Fötin voru nýleg, en hálf
óhrein og virtust hvorki hafa verið burst-
uð né pressuð síðan hann fyrst fór í þau.
Afgreiðslan á matsöluhúsinu var mjög
slæm, og það var næstum því ómögulegt
að fá þjóninn til að anza því, sem hann var
beðinn um.
Við fórum bráðlega að tala saman.
Rússinn talaði ensku reiprennandi. Hann
hafði dálítið einkennilegar áherzlur, sem
voru þó ekki þreytandi. Hann spurði mig
margra spuminga um sjálfan mig og fyrir-
ætlanir mínar. En af því að störf mín
gerðu það nauðsynlegt, að ég væri varkár,
svaraði ég kurteislega, en hafði þó vaðið
fyrir neðan mig. Ég sagði honum, að ég
væri blaðamaður.
Hann spurði mig, hvort ég skrifaði
skáldsögur, og þegar ég kvaðst gera það
í frístundum mínum, fór hann að tala um
rússneska rithöfunda. Hann talaði skyn-
samlega, og það var auðheyrt, að hann var
menntaður maður. —
Þegar hér var komið sögu, höfðum við
fengið þjóniim til að færa okkur kálsúpu.
Kunhingi minn dró þá pela af „vodka“
upp úr vasa sínum og bauð mér að súpa
á. Ekki veit ég, hvort það var fyrir áhrif
brennivínsins — eða hvort það var bara
venjulegt málæði, sem virðist einkenna
Rússa, sem olli því, að allt í einu fór hann
að segja mér ýmislegt af sjálfum sér, án
þess, að ég spyrði hann nokkurs. Hann
kvaðst vera af góðum ættum, hafa numið
lögfræði og vera frjálslyndur í pólitík.
Nokkrar útistöður, er hann hefði átt við
stjórnarvöldin, hefðu valdið því, að hann
hefði orðið að dvelja langdvölum erlendis,
en væri nú á heimleið aftur. Hann hafði
haft ýmsum störfum að gegna í Vladi-
vostok, en bjóst við að fara til Moskva í
vikunni og hefði ánægju af að hitta mig
þar aftur.
— Eruð þér kvæntur ? spurði hann mig.
Ég gat ekki séð, hvað það kæmi honum
við, en sagði honum þó, að ég væri það.
Hann varp öndinni hálf mæðulega.
— Ég er ekkjumaður, sagði hann. —
Konan mín var Svisslendingur frá Genúa.
Hún var hámenntuð kona. Hún talaði
ensku og ítölsku reiprennandi. Franska
var auðvitað hennar móðurmál. Hún tal-
aði ágætlega rússnesku af útlendingi að
vera. Það var varla hægt að heyra á fram-
burði hennar, að hún væri útlendingur.
Hann kallaði á þjón, sem fór framhjá
með bakka fullan af diskum og spurði
hann, að því er ég komst næst, en þá skildi
ég reyndar varla orð í rússnesku, hvort
við ættum að bíða lengi enn eftir næsta
rétti. Þjónninn hreytti einhverju út úr sér
með hálfgerðum þjósti, og vinur minn and-
varpaði.
— Síðan stjómarbyltingin varð, er af-
greiðslan á veitingastofunum andstyggi-
leg.
Hann kveikti í tuttugasta vindlingnum,
og ég leit á úrið mitt. Ég fór að hugsa
um, hvort ég mundi verða búinn að fá
matinn, áður en ég þyrfti að leggja af
stað.
— Konan mín var merkileg manneskja,
sagði hann. Hún kenndi dætrum höfðingj-
anna í Petrograd tungumál við einn helzta
skóla borgarinnar. 1 allmörg ár fór vel á
með okkur. En hún var afbrýðisöm og
henni þótti svo vænt um mig, að það gekk
brjálæði næst. Ég átti bágt með að fara
ekki að hlæja. Hann var sá langljótasti
maður, sem ég nokkm sinni hafði séð. Það
er stundum eitthvað skemmtilegt og elsku-
legt við feita og glaðlega menn, en þetta
blýgráa kjötflykki var viðbjóðslegt.
— Ég vil nú ekki segja, að ég væri
henni trúr. Hún var ekki ung, þegar ég
kvæntist henni, og við vomm búin að vera
gift í tíu ár. Hún var ákaflega horuð og
rengluleg í úthti. Hún var illskeytin í orð-
um, afskaplega skapstór og þoldi ekki, að
ég liti á neina nema hana.
Hún var hrædd um mig, ekki einungis
fyrir kvenfólki, sem ég þekkti, heldur
fyrir vinum mínum, kettinum mínum og
bókunum mínum.
Einu sinni, þegar ég var að heiman, gaf
hún af mér frakka, sem ég átti, af því að
mér þótti bezt að vera í honum af öllum
mínum frökkum. — Ég er jafnlyndur
maður. Ég vil ekki neita því, að hún
þreytti mig — en ég leit á geðvonzku
hennar sem guðstilskikkan og datt ekki
frekar í hug að bjóða henni birginn en
mér hefði dottið í hug að æsast á móti
vondu veðri eða kvefi. — Ég neitaði á-
sökunum hennar eins lengi og unnt var,
og þegar það tókst ekki lengur, yppti ég
öxlum og reykti vindling. Hið stöðuga
ósamkomulag hafði ekki mikil áhrif á mig.
Ég lifði mínu eigin lífi. Stundum var ég
að velta því fyrir mér, hvort hún mundi
elska mig eða hata. Mér virtist ást henn-
ar og hatur standa nokkuð nærri hvort
öðru. — Ef til vill hefði þetta draslað
svona áfram, ef einkennilegur atburður
hefði ekki komið fyrir eina nóttina! Ég
hrökk upp úr fasta svefni við ógurlegt óp
í konunni minni.
— Ég spurði hana skelkaður, hvað að
henni gengi. Hún sagðist hafa haft ægi-
lega martröð. Sig hefði dreymt, að ég
væri að reyna að drepa hana.
Við bjuggum á efstu hæð í stóru húsi,
og stigarnir voru stórir og breiðir. Hana
hafði dreymt, að þegar við komum upp á
efstu hæð í húsinu, hefði ég þrifið í hana
og reynt að fleygja henni yfir handriðið.
Þetta var á sjöttu hæð í húsinu, og vitan-
lega bráður bani búinn þeim, sem steypt-
ist yfir handriðið. — Hún var ákaflega æst
í skapi út af þessu, og ég gerði allt sem
ég gat til þess að gera hana rólega. En
morguninn eftir og næstu tvo eða þrjá
daga, minntist hún aftur á þetta, og þrátt
fyrir það, að ég hlægi að þessu, sá ég, að
draumurinn fór ekki úr huga hennar! Ég
gat heldur ekki gert að mér að vera að
hugsa um þetta, því að þessi draumur benti
mér á dálítið, sem mér hafði ekki dottið
í hug fyrr. Hún hélt, að ég hataði sig og
vildi losna við sig. Hún vissi auðvitað, að
hún var óþolandi, og einhverntíma, hafði
henni sýnilega dottið í hug, að ég gæti
drepið hana. Hugsanir manna eru óút-
reiknanlegar, og stundum dettur mönnum
ýmislegt í hug, sem þeir skammast sín
fyrir að játa. Stundum hafði ég óskað
þess, að hún hlypi burt með einhverjum
elskhuga. Stundum, að hún yrði bráð-
kvödd, svo að ég fengi aftur frelsi mitt,
en aldrei, aldrei hafði þeirri hugsun skot-
ið upp í huga mínum, að ég gæti sjálfur
losað mig við þessa óþolandi byrði. —
Draumurinn hafði mikil áhrif á okkur
bæði. Konan mín var hrædd við hann, og
hún var um tíma betri í skapi og rólegri.
Og þegar ég gekk upp stigana til íbúðar-
herbergja okkar, var mér ómögulegt ann-
að en renna augunum á handriðið og hugsa
um, hvað auðvelt það væri að gera eins
og hana hafði dreymt. Handriðið var
hættulega lágt. Ekki þurfti annað en
Framh. á bls. 20.