Vikan - 16.02.1939, Síða 15

Nr. 7, 1939
VIKAN
15
Jolán Földes
r
A vegum
vonleysingjanna.
Það, sem komið er af sögunni:
Barabás loðskinnaskraddari flytur búferlum
frá Budapest til Parísar og hafnar með fjöl-
skyldu sína, konu og þrjú börn í Veiðikattar-
stræti. Fyrsta fólkið, sem þessir nýju Parísar-
búar kynnast, eru tveir útlendir flóttamenn, þeir
Liiv og Bardichinov. Er annar Rússi, en hinn
Júgoslavi. Þeir eru barngóðir og rabbsamir karl-
ar, er öllum vilja vel.
Kona Barabásar nam ljósmóðurfræði á sínum
yngri árum. En í París vantar sízt af öllu ung-
verska ljósmóður. Aftur á móti þarfnast heimilið
vinnu hennar, því Barabás hefir stopula og illa
launaða vinnu. Anna, elzta dóttir þeirra hjóna,
annast heimilisstörfin á daginn.
1 lok annars ársins i útlegðinni gripur Bara-
básfjölskylduna heimþrá. Samt hefir þeim aldrei
vegnað eins vel. Hjónin vinna bæði og eru meira
að segja farin að leggja í sparisjóðinn.
En svo verður frú Barabás veik. Hún leggst á
sjúkrahús og er skorin upp.
Barabás, Bardichinov og Liiv sitja á veitinga-
húsinu á kvöldin og tala saman. Eitt kvöldið
bætist grískur flóttamaður i hópinn, Papadakis
að nafni. Síðar bætast tveir menn enn í hópinn,
annar er Vassja, sem öllum hjálpar, og Anna
verður ástfangin af, hinn er Fedor.
Vassja er svo góður og skemmtilegur, að all-
ir verða ánægðari, ef hann er nálægur. Hann
smitar alla af starfsgleði. Papadakis fer að
pressa húfur, Bardichinov eykur frönskukennslu
sína, Barabás fær nýja stöðu og betri laun, en
vesalings Liiv er óhamingjusamur maður og
klaufi. Vassja fær hann samt til að leggja fyrir
sig bókband, en það gengur hálfilla. — Anna þrá-
biður pabba sinn og Bardichinov um að lofa sér
að læra eitthvað. Hún spjallar mest við Bardi-
chinov. Klárí talar við Papadakis eins og kenn-
ari við nemanda sinn og Jani og Vassja hvíslast
stundum á.
Fedor er stundum í stofunni, en skiptir
sér ekkert af þeim. Fedor er kaldlyndasti
og þögulasti maður í heiminum. Undir eins
og hann kemur heim úr vinnunni, þvær
hann sér, án þess að segja eitt einasta
orð, klæðir sig í sparifötin, setur upp ein-
glymið og flýtir sér út til að leita uppi
tiginborna Rússa. Hann er hár maður
vexti. Andlitsdrættir hans eru kaldir og
harðir. Einglyrnið hans leiftrar. Hann tal-
ar ekki við nokkurn mann. Ef Vassja segir
eitthvað fyndið, svarar hann hranalega.
Liiv er sá eini, sem hann talar stundum
við, þegar hann þarf að fá einhverjar upp-
lýsingar um stærðfræðileg viðfangsefni,
því að stærðfræði er það eina, sem Fedor
hefir áhuga á. Jafnvel við þau tækfæri,
sem er afar sjaldan, er Fedor fráhrindandi
og fyrirmannlegur. Fedor er einn af þeim,
sem verkamannaföt klæða svo vel.
Samt sem áður er Anna ekki ástfang-
inn af honum, heldur Vassja. Stundum
grætur hún á nóttinni, stundum kyssir hún
snerilinn, sem Vassja hefir snert á. Hún
biður Papadakis að gefa sér dýrhnga-
myndirnar, sem Vassja hefir gefið honum,
þó að það séu ekki myndir af réttum dýr-
lingum, heldur aðeins af grískum dýrling-
um. Einu sinni þrábiður hún Vassja um
að fá að festa hnappana á einkennisbún-
ing hans, en Vassja hlær, hristir höfuðið
og segir, að ef hann geti ekki fest á sig
hnappa sjálfur, þá ætti hann skilið að vera
hengdur.
Dag nokkurn kemur Vassja heim með
auglýsingu. Ung stúlka, sem langar til að
læra kjólasaum, getur fengið stöðu sem
lærlingur. Anna leggur af stað til þess að
sækja um stöðuna. Hún neitar meira að
segja Bardichinov um að fylgja sér. Hún
fær stöðuna. Anna fær að reyna, hvað það
er að vinna sem útlendingur. Anna verð-
ur að hlaupa um bæinn. Hún verður að
vinna mikið. En hún geymir þrátt fyrir
allt auglýsinguna í hjarta sínu. Anna dett-
ur út af dauðuppgefin í rúminu sínu á
kvöldin, en stundum dreymir hana snævi
þakta tinda og tíguleg fjöll í Sviss.
6. KAPÍTULI.
— Boriska! kallar Barabás til konu
sinnar kvöld eitt, þegar börnin eru sofnuð.
Frú Barabás þekkir værðarhljóð barnanna
hvert frá öðru. Klárí andar þunglega að
sér, skýtur fram vörunum og segir pú —
andar að sér, púar, andar að sér, púar.
Jani andar mjög djúpt, og hinn djúpi og
reglulegi andardráttur hans breytist ekki
einu sinni, þegar hann byltir sér fram og
aftur. Anna sefur mjög hljóðlega, aðeins
einstöku sinnum heyrist hún tauta eitt-
hvað. I óteljandi skipti hefir frú Barabás
hlustað á þessi hljóð, án þeirra myndi
kyrrðin ekki vera fullkomin, og heimilið
óhugnanlegt.
— Hvað, Giula? segir hún og snýr sér
að honum.
— Ég hefi ekki getað minnst á þetta
við þig fyrr, byrjar maður hennar. —
Hvers vegna sendir þú mér þau boð, að
það ætti ekki að skera þig upp fyrr en
eftir þrjá daga? Vissir þú ekki, að það átti
að gera það daginn eftir?
— Jú, ég vissi það! . . . Frönsku lækn-
arnir höfðu ekki verið nærgætnari en það.
Þar að auki höfðu þeir látið hana skrifa
undir skjal, sem á stóð, að uppskurður-
inn væri mjög hættulegur, en það væri ekki
um annað að ræða.
— Ég vildi ekki, að þú værir kvíða-
fullur mín vegna.
— Uppskurðir eru stundum mjög
hættulegir. Datt þér það ekki í hug? —
Hefðir þú ekki viljað kveðja mig?
Nei, frú Barabás hafði áreiðanlega ekki
viljað kveðja. Það var einmitt það, sem
hún vildi sleppa við — þessar síðustu átak-
anlegu og klaufalegu kveðjur. Hún vildi
ekki skilja eftir svo sorglega minningu um
sig. Ef til vill var það vegna þess, að hún
hafði verið ljósmóðir og var vön að fara
með hinn blaktandi loga lífsins, að henni
fannst dauðinn vera blátt áfram og eðli-
legur. Hún vildi deyja þannig, að þeir, sem
henni þótti vænt um, héldu, að hún hefði
dáið vongóð. Hvernig gat hún skýrt Bara-
bás frá því?
— Mér datt það ekki í hug, svaraði hún.
— Ég hélt, að þetta væri ekki hættulegur
uppskurður.
Barabás trúir henni.
— Þú áttir ekki að gera það. Ef ég hefði
vitað það, hefði ég komið kvöldið áður en
þú varst skorin upp. Ég hefði áreiðanlega
fengið að tala við þig.
— Það getur vel verið, að þetta hafi
ekki verið rétt af mér, en úr því að ég
er lifandi, þá gerir það ekkert til.
Barabás hlær. Þetta er alveg satt. Hún
lifir og safnar smám saman kröftum. Þetta
ár virðist ætla að vera friðsamara en síð-
astliðið ár. Barabás kann betur við sig á
nýja vinnustaðnum. Börnin komast eins
og af sjálfu sér upp í æðri skóla, fyrst
Jani, síðan Klárí. Þau komast hátt í þjóð-
félaginu. Anna lærir iðn sína. Frú Bara-
bás verður heima, og þar er hún á réttum
stað. Lífið á veitingahúsinu er friðsamt
og rólegt, það koma þangað engir nýir
leigjendur — aðeins við og við gestir, sem
dvelja þar einn til tvo daga, en þeir eru
ekki taldir með.
Heimþráin segir auðvitað stundum til
sín. Þegar svo er, hverfur Bardichinov
nokkur kvöld, Barabás heimsækir ung-
verska veitingahúsið við Rue Frangois
Miron, Liiv lokar sig inni í herbergi sínu,
en Alvarez reikar um eins og fordæmd sál.
Eigandi veitingahússins við Rue Franc-
ois Miron er útflytjandi eins og flestir
gestir hans. Á þessum tíma má skipta
Ungverjum í París í þrjá hópa: Til fyrsta
hópsins teljast þeir, sem hafa alls engin
afskipti af kommúnisma eða pólitík. Þeir
hafa farið af sjálfsdáðum vegna þess að
atvinnuleysið var svo mikið heima fyrir,
að þeir komust ekki af. Öðrum hópnum,
pólitísku flóttamönnunum, má aftur skipta
í tvær undirdeildir: sósíalista og kommún-
ista. Þessir tveir hópar eru ekki vitund
vingjarnlegri hvor við annan, þó að þeir
séu saman í útlegð. Þriðji hópurinn eru
öreigarnir. Iskyggilegir einstaklingar, æf-
intýramenn, sem flakka um, í stuttu máli
sagt: braskarar. Braskararnir lifa á hin-
um hópunum og velgerðarstofnunum. —
Sumir komu af því, að jörðin heima brann
undir fótum þeirra, — þeir eru þjófar,
glæframenn og fjárhættuspilarar. Aðrir