Vikan - 27.04.1939, Blaðsíða 20

20
VIKAN
Nr. 17, 1939
Þeir fengu fisk og búðing — alveg eins
og á afmælisdaginn. En nú borðaði Gunn-
ar vel, og Haukur var reglulega ánægður,
þegar Gunnar rétti honum hendina og
sagði: — Ég þakka þér kærlega fyrir
þennan ágæta mat og björgunina, Haukur.
— Flýttu þér nú heim, áður en dimmir
meir. Bátinn getur þú sótt seinna. Ég
skal gæta hans, sagði Haukur og tók fast
í hendina á Gunnari.--------
Örlögin höguðu þvi þannig, að Gunnar
og Haukur fóru báðir til sjós þegar þeir
höfðu lokið námi. Nokkrum árum síðar
voru þeir á sama skipi, Gunnar háseti, en
Haukur matsveinn. Oft, þegar þeir lágu
inni á höfnum, kom Gunnar niður í káetu
og sagði:
— Heyrðu, Haukur, búðu til búðing í
dag, það er sunnudagur.
Og Haukur bjó til ósvikinn sjómanna-
búðing úr hrísmjöli og rúsínum. Síðan
sátu vinirnir saman niðri í káetunni og
spjölluðu og voru alveg sammála um, að
þetta væri ósvikinn búðingur.
STKAUMLÍNU EIMREIÐIR. Frh. af bis. 7.
afla dieselvél. Mér hefir verið sagt, að
hann hafi áður verið lestarstjóri á eim-
reið og hugsa: Hvaða vit hefir hann á
dieselvél ?
Það var eins og fylgdarmaður minn hafi
lesið hugsun mína, því að hann segir:
— Allir lestarstjórar okkar hafa áður
stjómað eimreiðum. Það er því enginn
vandi fyrir þá að læra á dieselvél. Þeir
þurfa að þekkja leiðina vel, hverja brekku
og beygju.
Mig furðar á hinum jafna gangi diesel-
vélarinnar. Mér finnst eins og ég sitji við
hlið bílstjóra, sem ekur eftir sléttum, stein-
steyptum vegi. Lestarstjórinn athugar
merkin og teinana rólega.
Hraðamælirinn sýnir 95 km., síðan 120.
Nokkrum mínútum síðar sýnir hann 145,
og loks 155 km.
Lestarstjórinn tekur eftir undrun minni
og segir: — Við gætum vel ekið með yfir
160 km. hraða, en þess gerist ekki þörf.
Ég tek eftir því, að allan tímann hvílir
annað hvort hendi hans eða fótur á hnappi.
— Hvað er þetta? spyr ég.
Lestarstjórinn brosir. Hann hefir feng-
ið skipun um að svara öllum spurningum
mínum, þó að honum finnist þær barna-
legar, og hann segir:
— Það er neyðarhnappurinn. Ef ég
sleppti honum, myndi straumurinn slitna
og neyðar-öryggin láta eftir. Það er að
segja, ef liði yfir mig eða ég yrði bráð-
kvaddur, myndi lestin stanza af sjálfu sér.
— Skyldu þær bera sig fjárhagslega
þessar lestir, sem kosta eina milljón doll-
ara? — Já, það gera þær áreiðanlega.
— New York-Washington-línan ekur
alltaf með fulla lest. Og New York-Phila-
delphiu-leiðin er efalaust f jölfarnasta leið-
in, sagði verkfræðingur í Pensylvaníu-
járnbrautafélaginu. — Við erum alltaf að
bæta við okkur lestum.
Því miður er einn stór galli á straum-
línu-hraðlestunum: hvað sætinerufá.Fólki
verður gramt í geði, þegar allt er uppselt,
stundum mörgum dögum áður en lestirnar
fara. Þá fer það með flugvél eða bíl.
Flugvélar og bifreiðar keppa við járn-
brautirnar. Þess vegna hafa mörg járn-
brautarfélög komið sér upp bílastöðvum.
Við þjótum fram hjá vegamótum. Hóp-
ur af fólki, menn, konur og börn, veifa og
hrópa til okkar. Mér þótti þetta kynleg
sjón í Ameríku, þar sem ég hélt, að fólk
yrði aldrei hissa. Ég spyr fylgdarmann-
inn, hvort þetta sé algengt.
— Það er sjaldgæft á þessum slóðum,
segir hann. — En í vestur-ríkjunum er
það blátt áfram venja, að fólk komi á
stöðvarnar til að sjá lestirnar þjóta fram
hjá. Það kemur gangandi, í eldgömlum
bílum eða hestkerrum til að sjá Mark
Twain Zefyr eða Hiawatha þjóta fram hjá.
En mesta hrifningu vekur það, þegar risa-
eimreiðarnar koma drynjandi og spúandi
rauðum neistum ok svörtum kolareyk. -—■
Þá æpa bændurnir húrra og kasta höttun-
um sínum upp í loftið.
Fyrir átta árum spáði Atterbury, for-
stjóri Pensylvaníu-járnbrautarfélagsins,
nokkru, sem þá vakti almenna kæti. Hann
spáði því, að eftir nokkur ár mundi verzl-
unarmaður, sem væri staddur í lest frá
New York til Chicago, geta hringt til
verzlunarmanns í New York. Ef maður-
inn í New York væri staddur um borð í
gufuskipi úti á miðju Atlantshafi á leið til
Parísar, mundi lestarfarþeginn geta hringt
upp aðra stöð og fengið samband við gufu-
skipið. Og þegar það væri til, gætu þessir
tveir menn rætt í næði verzlunarmál sín. —
Þetta var hlægileg hugsun fyrir átta ár-
um. Nú er þetta komið fram. Maður tek-
ur símann og biður um Tokio, Manila,
Buenos Aires, Kaupmannahöfn eða
Reykjavík.
Undir eins og f jarsýnistækin verða til-
búin, verða þau sett í járnbrautirnar. Ég
spái því, að eftir nokkur ár geti menn séð
úr hraðlest í Ameríku krýningu indversks
höfðingja eða eitthvað þess háttar.
I lestinni er líka bréfritari.
— Hefir hann nokkuð að gera? spyr ég.
— Já, svarar fylgdarmaðurinn, — hann
hefir nóg að gera. Nýlega voru hér með
frægur kvikmyndastjóri, rithöfundur og
nokkrir leikarar frá Hollywood. Bréfrit-
arinn varð að skrifa handrit fyrir þá.
Þegar allt stóð sem hæst urðu fram-
kvæmdastjórinn og rithöfundurinn ósam-
mála um eitthvað, en bréfritarinn kom þá
með uppástungu, svo að báðir máttu vel
við una. Og þá voru þessir erfiðleikar yfir-
unnir.
Framkvæmdastjóranum leizt svo vel á
bréfritarann, að hann gaf honum mikla
peninga og bauð honum atvinnu hjá sér í
Hollywood. En það vildi hann ekki. Staða
hans hér er miklu öruggari.
Þrátt fyrir þessar framfarir, hefir jám-
brautarfélögunum verið borið það á brýn,
að þau væm að falla í dá, hvað vísinda-
legum tilraunum viðvíkur. En þessi ásök-
un er ósanngjörn. Stærri járnbrautarfélög-
in hafa rannsóknarstofur og hóp af mönn-
um til að gera tilraunir.
1 öllum Bandaríkjunum gera bæði járn-
brautar- og bílafélög tilraunir með nýjar
og nýjar tegundir af farþega- og flutn-
ingsvögnum.
— Takið þið þessa vagna og mölbrjótið
þá. Reynið þið, hvað þeir þola!
Verkfræðingar taka til að reyna vagn-
ana. Þeir fara upp í brekkur og taka
krappar beygjur með vaxandi hraða. Það
kemur fyrir, að vagnarnir fara út af.
Aðeins 6—8% af orku þeirri, sem mynd-
ast í katli eimreiðarinnar koma að notum.
Öll jámbrautarfélög eru á eitt sátt um
það, að fyrr eða síðar verði að koma í veg
fyrir slíkt orkutap. Og svo langt er komið
að sýnilegt er, að rafmagnið muni verða
bezt til þess fallið. Pensylvaníu-járnbraut-
arfélagið hefir eytt 100 milljónum dollara
í þeim tilgangi.
Rafmagnseimreiðir félagsins eru geypi-
stórar. Hin nýja tegund — GG-7, en í henni
eru 58 vélar, vegur jafn mikið og 164
stórir strætisvagnar. Ef hún væri reist
upp á annan endann, myndi hún vera
hærri en 7-hæða hátt hús. Á henni eru
20 hjól.
En frambúðar hugsjónin er ekki, að
hvert félag eigi 12 stöðvar, heldur stórt
mastur í miðjum Bandaríkjunum, og að
þaðan gangi raforka, sem hægt sé að setja
í samband við lestirnar.
Er þegar byrjað að gera tilraunir í þessa
átt.
Sá tími mun koma, að þessi framtíðar-
draumur verður að veruleika. Lestirnar
munu þjóta í gegnum Bandaríkin með svo
miklum hraða, að okkur hefir ekki einu
sinni getað dottið hann í hug.
Eftir tíu eða tuttugu ár — eða kann-
ske nokkra mánuði verður allt breytt.
Hvað vitum við ? Dularfyllstu og skemmti-
legustu tilraunirnar á rannsóknarstofum
járnbrautanna fær enginn að sjá.
Heimur framtíðarinnar fær að sjá
árangurinn .
Komandi kynslóðir munu hlæja að því,
hvað við höfum verið klunnaleg og hæg-
fara. Ef til vill gera þær gys að því, að
afar þeirra hafi farið með straumlínulest-
um eftir stálteinum með aðeins 160 km.
hraða á klukkustund.
Bóndinn (kenndur og kátur í veizlu son-
ar síns): — Borðið þér nú duglega, prest-
ur góður, þangað til þér springið. Þér
megið vera vissir um það, að ég uni yður
þess.
Betlarinn hafði misst annan fótinn og
gekk við hækju. Hann gengur að húsi,
hringir og húsfreyja kemur til dyra.
Hann: — Góða frú, ég hefi misst annan
fótinn-------
Hún: — Ég hefi ekki fundið hann. Síðan
skellti hún hurðinni í lás.