Vikan - 04.04.1940, Page 6

6
VIKAN, nr. 14, 1940
VALA
SmáSCLfyCL LÚYl ástmCL 0% UjOJlá.
Eftir Óskar Þórðarson frá Haga.
að hljómar svo einkennilega í eyrum
mínum, þetta stutta heiti. I einfald-
leik sínum felur það ríkar minningar um
nokkra, vissa atburði í lífi mínu, atburði,
sem eru nú að líkindum flestum gleymdir,
e. t. v. henni líka, sem á þetta fallega nafn.
Bezti vinur minn var sá eini, sem vissi til
fulls um leyndarmál okkar Völu, því ég
sagði honum það gegn þagnarheiti.
Hún sagði það engum.
*
Skólinn var byrjaður. Skólastofurnar
voru þéttskipaðar ungu, lífsglöðu fólki.
Reikningskennarinn stóð við skólatöfluna
í deild nr. 1 og var að útskýra auðveldar
reikningsreglur fyrir nýliðum skólans. . . .
Nokkrir fylgdust með kennslunni, sumir
jafnvel með ótvíræðum áhuga, aðrir töluðu
saman í hálfum hljóðum eða smygluðu út-
skrifuðum bréfmiðum milli sín undir borð-
unum. Það voru einkum veraldarvanir
strákar, úr kaupstað, sem höfðu kjark til
slíkrar starfsemi. Og svo voru enn aðrar
persónur í hópnum, sem virtu fyrir sér
hin ólíku andlit allt umhverfis og létu það
eitt nægja sér til að gleyma stóra, dökka
manninum við töfluna og því, sem hann
var að segja.
Einn af nýhðum skólans var Vala; hún
var seytján ára gömul og í meðallagi há
vexti, Ijóshærð og hafði blá augu.
Andlitið var hvorki ófrítt né sérlega
frítt, en hún átti eitthvað aðlaðandi í svip
sínum, og bros hennar var leyndardóms-
fullt, en augu spyrjandi.
Hún gekk snoturt til fara, en klæðnaður
hennar var laus við allan íburð, hendurnar
voru vinnulegar, en hún hirti þær vel.
Þannig var hún útlits við fyrstu sýn. I
deild nr. 2 var íslenzkukennarinn, um
sama leyti og starfsbróðir hans í reikningi
var að útskýra leyndardóma stærðfræðinn-
ar, að þræða refilstigu gegn um beygingar
nafnorða. En flestir nemendur hans þreytt-
ust á slíku ferðalagi um kynjagötur móður-
málsins og reyndu eftir megni að fá tím-
ann til að líða og notuðu til þess ýmsar
meinlausar aðferðir.
Nemendur íslenzkukennarans þekktu
starfsaðferðir hans og skapferli frá dvöl
sinni í skólanum s. 1. vetur, en í deild nr. 2
voru eingöngu þeir, sem lokið höfðu náms-
ferli nýhðans og voru komnir í annan bekk.
I deild nr. 2 var ég og reyndi eins og aðr-
ir að stytta mér stundirnar og gaf klukk-
unni á veggnum nánar gætur.
Milli deildanna nr. 1 og 2 var skilveggur
að mestu úr krossviði, en styrktur með
grenilistum og var nokkurt bil á milli
þeirra. En í einu hominu höfðu einhverjir
gert smárifur í krossviðinn. Gegnum þess-
ar rifur var mjög auðvelt að koma litlu
sendibréfi og það var mjög þægilegt á
stundum. Vala sat í homi þessu í deild nr.
1. Þótt ég væri ekki svo lánssamur að
hafa hlotið sætið í horninu í deild nr. 2,
en þessi hornsæti voru mjög eftirsótt, var
ég ekki svo mjög langt þaðan, og skóla-
systkini mín voru flest bónlipur við að
koma bréfi áleiðis, ef á þurfti að halda.
Ég mundi því ekki verða í neinum vand-
ræðum með að koma svari um hæl, ef ske
kynni, að ég fengi bréfmiða frá einhverj-
um í deild nr. 1, frá einhverjum, sem ekki
veitti reikningskennaranum og orðum
hans nema hæfilega mikla eftirtekt.
En voru nú nokkrar líkur til, að ég fengi
bréf frá nemendunum í deild nr. 1, sem
voru næstum allir gjörókunnugir mér?
Reyndar þekkti ég þar tvo pilta, sem vom
úr sömu sveit og ég, en þeir voru alltof
samvizkusamir og einlægir í námi sínu til
þess, að þeir færu að yfirgefa stærðfræð-
ina og skrifa ,,tímabréf“, en það voru þau
kölluð þessi bréf, sem skrifuð voru í
kennslustundum og send milli deildanna.
Jú, vissulega voru nokkrar líkur til, að
ég fengi bréf. Ég var eina skáldið í hópi
efribekkinga, sem eitthvað var talað um.
Ég vissi það sjálfur, og þótt það væru
ekki allir af mínum blessuðu skólabræðr-
um, sem nú sátu þvingaðir á skólabekkjun-
um í deild nr. 2, sem vildu viðurkenna
skáldgáfu mína, þá höfðu þó skólasystur
mínar undantekningarlaust gert það, m. a.
með því að biðja mig að „skálda fyrir sig
vísu“, eins og margar þeirra komust að
orði.
Ég var ofurlítið málkunnugur tveim
stúlkum, sem sátu nú undir martröð stærð-
fræðinnar í deild nr. 1. Önnur þeirra átti
systur í deild nr. 2. Og systirin í deild nr.
1, var einmitt Vala, sem ég ætla að segja
ykkur frá.
Tíminn leið .. .
Enn einu sinni lét ég augun hvarfla til
klukkunnar á veggnum.--------Tæpar tíu
mínútur eftir, sagði ég við sessunaut minn,
og hann andmælti ekki, svo ég hlaut að
hafa reiknað rétt. En um það bil er ég
sleppti orðinu var smámiða stungið í lófa
minn. — Tímabréf ... og eftirvæntingin
blossaði upp; ég fletti blaðinu sundur
og las:
Herra skáld!
Viltu gjöra svo vel og gera vísu um mig
og senda mér hana. Það er svo drepleiðin-
legt hjá okkur. Hafðu hana nú smellna.
Með fyrirfram þakklæti fyrir skáldskap-
inn. — Vala.
Þetta bréf var skrifað með viðvan-
ings handbragði, en það bar með sér
óvenjulega dirfsku. Hvernig gat þessi ný-
komna stúlka leyft sér annað eins og
þetta ?
Já, fyrr mátti nú vera frekja, en að ætl-
azt væri til, að bezta skáld skólans, sem
orkti tækifærisljóð, er voru lesin og sung-
in á hátíðum innan skólans, færi að yrkja
vísu um stelpu, sem það þekkti ekki, nema
aðeins á svip. Nei, slíkt kom ekki til mála.
Það var að misbjóða virðingu skáldsins.
Það var frekleg móðgun við það. Og vita-
skuld fékk Vala enga vísu í leynipósti til
að létta andstreymi reikningskennslunnar;
kennslustundin var líka von bráðar á enda.
Það var tilkynnt með hringingu skólabjöll-
unnar, sem var kirkjuklukka frá 14. öld.
Nemendumir þustu úr sætum sínum og
mddust út í óskipulegri ös. Hver og einn
flýtti sér eins og honum var mögulegt.
Það voru endurleystar sálir í líkömunum,
sem þustu til herbergja sinna á fyrstu og
þriðju hæð skólahússins.
En með þessum degi hófst kunnings-
skapur okkar Völu. Ég fór að veita henni
sérstaka athygli; ekki vegna þess, að hún
var stúlka, sæmilega álitleg og næstum
óaðfinnanleg í vexti og göngulagi. Nei,
miklu fremur vegna þess, að hún var skyn-
söm stúlka og kunni á mörgu skil, hafði
lesið bækur í tugatali, bæði ljóð og reifara
og þar að auki fræðibækur, e. t. v. var
það merkilegast, að stúlka á hennar aldri
skyldi lesa slíkar bækur, og ég virti hana
mun meir fyrir, að hún taldi það ómaks-
ins vert.
Allt þetta fékk ég að vita innan skamms
tíma frá fyrstu samtölum mínum við hana.
Hún sagðist hafa lesið kvæði eftir mig í
barnablaði, sem hún nefndi ... — Og þú
skáldar bara anzi vel að mér finnst, sagði
hún, en bætti svo við: — Þú mátt til með
að skálda fyrir mig eina vísu.
Ég varð auðvitað himinlifandi yfir þessu
mikla hóli af vörum hennar og sagði henni
í trúnaði, að það væri ómögulegt að segja,
nema að ég gerði það fyrir hana, en hún
yrði þá að gæta þess að steinþegja yfir því.
Máske var það ekki alveg bráðnauðsynlegt
að taka þagnarheit af henni, en það var nú
samt svona, að það er alltaf gaman að
eiga leyndarmál, og þá ekki síst, þegar ung
stúlka er annars vegar.
Og vísuna fékk Vala svo fljótlega. En
þegar hún hafði fengið hana, vildi hún fá
aðra til, og ég lét hana „ganga á eftir mér“
í bón sinni og gaf henni engin loforð fyrst
í stað.
En þegar hér var komið sögu voru kynni
okkar orðin svo náin, að við gengum sam-
an í hinum fyrirskipaða útivistartíma
hvers dags, þegar okkur var gert að
skyldu að leita undir bert loft ákveðinn
tíma. Og ég steinhætti að iðka knattspyrn-
una á íþróttavelli skólans, sem hafði þó
verið ein bezta skemmtun, áður en ég
kynntist Völu. Það var miklu nauðsyn-
legra en tilgangslítil hlaup á eftir fótknetti
á frosinni jörð, sem þar að auki var mér
oftast tapaður á síðasta augnabliki, að efla
kunningsskap minn við Völu og tala við
hana um nýjustu ljóðabækur stórskáld-
anna eða dásamleika stjarnanna, raf-
magnsins og hrífandi ástarsögur. Og vin-
átta okkar þroskaðist eins og blómareitur
á vori, blómst, sem ætlað er að lifa af vor-
kuldana og springa út, þegar tími er kom-
inn til, að slíkt megi verða.