Vikan - 09.01.1941, Blaðsíða 15

VIKAN, nr. 2, 1941
15
fátækrafulltrúanna, og manni hlýtur aö
renna til rifja hlutskipti þeirra.
En hvað skal segja, þeir eru nú einu
sinni á síld.
Útgerðarmenn tapa, saltendur tapa, síld-
arstúlkur nærri svelta og eru fluttar heim
að hausti á ríkisins kostnað. Bæjarbúar,
konur sem karlar, híma atvinnulausir sum-
arið á enda, og vetur er fyrir dyrum.
Hvergi skröltir vinda, bílarnir á bási,
naumast nokkur grútarþefur, enginn verk-
smiðjureykur, engir vélaskellir, engir
sveittir eða á hlaupum, allt autt, dautt og
tómlegt. Minnir þessi hverfleiki ekki á
gullgraftarþorpin ?
En þótt atvinnulífið setji allan ytri blæ
á bæinn, þá hefir þó götu- og kaffihúsa-
lífið eigi þótt eiga alllítinn þátt í frægð
Siglufjarðar.
Um kaffihúsin er það, að þau eru jafn
óskiljanlega fjölsótt, hvort sem ekkert
veiðist og engir peningar velta, eða svo
annríkt er í bænum, að ætla mætti hvern
og einn í hvílu sinni eða á vinnustaðnum.
En eins og suma virðist aldrei skorta fé
til skemmtana og vínfanga, virðast aðrir
aldrei svefnþurfi í síldinni á Siglufirði.
Sitjir þú við gluggann þinn í Aðalgöt-
unni að kveldi og fylgist með fólks-
straumnum, þá er það æði sundurleitur
lýður. Drottning götunnar er stúlkan í
síldargallanum eins og kallað er, hvort sem
hún er á heimleið dálítið hreistruð, blóðug
og slorug, eða hún er á leið í síldina með
svefnroða í kinnum, dynjandi músik í eyr-
unum og ,,sjensinn“ við hliðina. Konungur
götunnar er aftur sjóarinn. Dálítið spjátr-
ungslegur er hann á gráum buxum, eða
buxum, sem einu sinni voru það, hnýttan
hálsklút í slaufu. Skyrtukragann brettan
út á axlir, sigarettu lafandi út úr öðru
munnvikinu. Hann vaggar vígalega, talar
hátt, blístrar, syngur og hlær háan brenni-
vínshlátur.
En svo mætir aftur augum þínum önnur
manngerð. Það er reyndi, aldraði sjómað-
urinn. Skref hans eru þung og örugg, eins
og aldan, sem hnígur og rís í óumbreyt-
anleik sínum, svipur hans skerptur af sæ-
roki og rór eins og þeirra einna, sem hafa
horfzt í augu við dauðann.
Þarna er og mislitur hópur verksmiðju-
manna, og þykja sumir hálf daunillir, eink-
um þróarmenn, mjölmenn, lýsismenn og
pressumenn.
Öllum ægir hér saman. Púðraðar og illa
málaðar piparjómfrúr kríkajórtrast hér
innan um karlana, eins og það er kallað
á austfirsku, og blómlegar, tárhreinar
blómarósir birtast öðru hvoru, sem kunna
betur við kreikið en ,,kojuna“ eftir síldina,
og e. t. v. hafa þær aldrei heldur snert á
síld. Þær líkjast fremur englum en mennsk-
um mönnum.
Ást við fyrstu sýn, góði! En svo vaknar
þú upp við fliss og óp annarra, sem hvorki
eru uppnæmar fyrir klámi né ástarorðum,
eru trúlofaðar fyrir sunnan, en „taka það
fagurlega“ fyrir norðan.
Þá hafa útlendingar átt sinn þátt 1 götu-
lífinu. Færeyingar með rauðröndóttar bát-
húfur og á köflóttum peysum, tyggjandi
tóbak. Norsarar á glamrandi klossum, eins
og fleiri raunar, og himinbláum peysum.
Syngjandi Svíar og nú seinast Ástandið.
Ekki fara augu þín á mis við fína fólk-
ið hér sem annars staðar. Þótt forin sé
fangamark haustrigningatímans á Siglu-
firði, eru þar á ferli fínir menn og konur,
sem stikla fimlega og háhælaðar á klúbb-
ana. En bæði eru vinnuklæddir menn og
konur tíðari á götunum um veiðitímann
ásamt lyktinni og slorinu, sem vinnu þeirra
fylgir og sæmir, enda eiga þeir, vægast
sagt, bezt við umhverfið. Hörðu hattarnir,
silkisokkarnir, litað hár, varir og vangar,
ljósar uppskafningabuxur, loðdýraskinn á
konum, í stuttu máli allt, sem þolir ekki
rigningu, götufor, síldarslor, lýsisbletti eða
faðmlög vinnandi fólks í síldinni, verkar
sem tildur eitt og prjál á þessum mikla
og hressandi hrjúfa vinnustað.
Um kaffihúsalífið væri margt hægt að
segja, en það er efni í heila ritgerð. I fáum
orðum sagt er lifað þar á kránni undir
hálfgegnsæju reykjarskýi í mjúku meyjar-
fangi við seiðþrungið saxophonvæl, eins og
á öðrum sjómannakrám um víða veröld.
E. t. v. er tilbreytingin þar öllu meiri en
á svipuðum krám hér á landi, og á ég þar
við tíð og innileg áflog og ryskingar, brotin
húsgögn, bænir og vein kvenna, blót og
formælingar karla.
Frjálslyndari menn nefna þetta eðlilega
rás lífsins meðal ungs fólks um hásumar-
ið, sem hefir peningaráð og getur varla
sofið fyrir kröftum og æskuóróa, ncg vín
og síldin sjóðandi vitlaus.
Af öllu þessu leiðir ofurlítið kvennafar,
sem mun þó jafnan orðum aukið.
En satt er það, að svefnfátt getur veikl-
uðu fólki orðið við fjölförnustu göturnar,
því þegar síðasta höfðingja götuóspekt-
anna er draslað í ,,grjótið“ í morgunsár-
inu, þá þrammar oft og tíðum morgun-
vaktin í verksmiðjurnar og bærinn er glað-
vaknaður í öllum skarkala sínum.
Þannig gengur það til á Sigló. En svo
einhvern góðan veðurdag eru göturnar
orðnar auðar að kalla, bátar allir á brott,
verksmiðjurnar hijóðnaðar og hættar
störfum, síldin búin, komið haust. Og mað-
ur þekkir vart hið hljóðláta, fámenna
þorp fyrir það sama.
Og nú tekur vetrarværðin að síga á
fólkið, þegar haustfiskiríinu er lokið,
snjórinn fellur, oft mikill snjór, og nú
sjást ekki önnur farartæki á götunum en
skíðasleðar, hestasleðar og skíði.
En það eru ekki allir, sem leggjast í
vetrardvala eftir átök og andvökur sum-
arsins. Siglufjörðpr er frægur um skíða-
menn engu síður en síld, og nú byrjar
þeirra náðartími.
Og vetrarríkið er fagurt á Siglufirði,
f jöllin tíguleg og venjulega snævi þakin frá
dyrum unga fólksins upp á efstu brúnir.
Þennan Siglufjörð telja margir Siglfirð-
ingar sinn eiginn, fremur en hinn mislita
æfintýrabæ sumarsins.
En hvað sem um það er, þá getur vart
meiri andstæður en hið reykþrungna, regn-
höfga, sloruga, háværa, starfandi ríki
sumarsins, og hið tunglbjarta, friðsæla,
tárhreina ríki vetrarins, svo langt, sem
augað eygir.
Samúel Loyd.
Framhald af bls. 6.
fyrir sér. Loyd undi þessi illa og hugði á
hefndir. Mánuði síðar samdi hann skák-
þraut, sem í var hugvitssamleg gildra, og
nú átti að veiða Steinitz. Hann sendi dæm-
ið til ritstjóra skákdálks í blaði einu með
þessu bréfi:
Nr. 21 (1885).
SVART
HVÍTT
Hvitt mátar í 4. leik.
„Vinur, Peterson! Ég sendi hér með
skákdæmi í skákþrautarkeppni þína. Mér
er annt um, að það verði birt sem allra
fyrst, því að því fylgir skemmtileg saga,
sem mun komast á loft, en ég vildi, að
piltarnir fengju að spreyta sig á því, áður
en sagan berst út. Ég samdi það í gær og
fékk Steinitz það og lagði undir, að hann
gæti ekki ráðið það. Eftir hálftíma sagð-
ist hann vera búinn að ráða þrautina. Ég
sagði honum að skrifa ráðninguna á blað,
og það gerði hann. Þá sagði ég honum að
skoða nú ráðninguna vel, því að veðmálið
væri tapað, ef hún væri ekki hárrétt. Hann
hugsaði sig um í 5 mínútur enn og sagði
svo, að hann stæði við það, sem hann hefði
skrifað. Hann fékk mér þessa ráðningu,
sem ég býst við að flestir lesendur blaðs-
ins mundu senda: 1. f4, B eitthvað; 2.
Bf8, eitthvað; 3. BXg7, eitthvað; 4. Bxf6
mát! Eftir að hann hafði margreynt ráðn-
inguna, sýndi ég honum þessa vörn: 1. f4,
Bhl; 2. Bf8, g2; 3. BXg7; patt! Birtu
þetta með einkunnarorðunum ,,S.S.“ —
Steinitz stunginn. — Þinn S. Loyd.“
Steinitz firrtist mjög við þetta skop, og
var um hríð mjög kalt á milli þeirra.
En hver er rétta ráðningin?
I næsta blaði verða birtar ráðningar á
þrautum Loyds.
Leiðrétting: 1 síðasta blaði féll niðnr textinn
undir myndunum nr. 15 og nr. 16 á bls. 6 í grein-
inni um Samúel Loyd. Textinn er eins undir báð-
um myndunum: Hvítt mátar í 4. leik.