Vikan - 29.07.1943, Blaðsíða 4

4
Húii vorkenndi honum og ætlaði að gera góðverk —
Bjarnargreiði.
Fröken Martha átti litla brauðsölu
í hornhúsi við eina götu bæjarins.
Það voru þrjár trétröppur upp af
götunni og inn í búðina, og í hvert sinn
og hurðin var opnuð hringdi bjalla, sem
gaf fröken Mörthu til kynna að viðskipta-
vinur biði fyrir framan búðarborðið.
Fröken Martha var fjörutíu ára, góð-
hjörtuð og viðkvæm kona, og þótt hún
hefði falskar tennur í efri góm, var það
á engan hátt til þess að spilla útliti henn-
ar, hún var langt frá því að vera ófríð,
og víst er um það, að mörg konan á henn-
ar aldri hefir giftzt, sem hefir haft minna
til síns ágætis heldur en fröken Martha
— fyrir nú utan þessar 8 þúsund krónur,
sem hún átti í bankabókinni sinni.
Tvisvar og þrisvar á viku hverri kom
í búðina til fröken Mörthu maður, sem
hún veitti alveg sérstaka athygli. Hann
var að sjá miðaldra, með gleraugu og vel-
hirt alskegg. Það var hreimur í rödd hans,
sem benti til þess að hann hefði dvalið
fjærri ættlandi sínu. Föt hans voru snjáð,
en þokkaleg, hann var alltaf hreinn og
snyrtilegur, og framkoma hans mjög
kurteis og fáguð.
Þessi maður keypti alltaf tvö gömul
franskbrauð í búðinni hjá fröken Mörthu,
og lét hún hann hafa þau fyrir sama verð
og eitt nýtt kostaði. Annað keypti hann
aldrei.
Eitt sinn þegar hann kom að kaupa
brauðin sá fröken Martha, að það voru
brúnar og rauðar málningaslettur á hönd-
um hans. Nú þóttist hún vera búin að fá
sönnunina um þennan mann: Hann mundi
náttúrlega vera listmálari, og eflaust
mjög fátækur. Ef til vill mundi hann búa
einhverstaðar einn síns liðs í litlu og köldu
kvistherbergi, og mála þar myndir sínar,
og borða gamalt og hart brauð sér til
viðurværis. Og að sjálfsögðu mundi hann
vera henni þakklátur fyrir að láta hann
hafa brauðin fyrir hálfvirði.
Oft og mörgum sinnum, þegar fröken
Martha sat við matborð sitt og borðaði
ljúffengan mat og glæný brauð úr búðinni
sinni, óskaði hún þess með sjálfri sér, að
það væri kominn biti til vesalings fátæka
málarans, í staðinn fyrir þurra og harða
brauðið, er hann yrði að leggja sér
til munns. Fröken Martha var svo sem
áður er sagt sérstaklega brjóstgóð og nær-
gætin kona.
Til þess að ganga úr skugga um, hvort
álit sitt væri ekki rétt, um þennan mann,
að hann væri listmálari, tók fröken Martha
einn dag málverk, sem hún hafði keypt
á uppboði, niður af vegg í dagstofunni
sinni og fór með það fram í búðina og
stilti því þar upp í eina hilluna.
Málverk þetta var frá Feneyjum, göjnul
marmarahöll stóð við vatn og speglaðist
í því, þá sást stúlka í ítölskum róðrarbát
úti á vatninu og hélt hún höndunum niður
í því, himinninn var heiður og skýjalaus.
Enginn listmálari hafði getað orðið snort-
inn af listinni í því, en fröken Martha var
harðánægð með myndina sína.
í Smásaga eftir Paula |
Eftir tvo daga kom maðurinn að kaupa
brauðin.
„Ég ætla að biðja yður að selja mér
tvö gömul franskbrauð," sagði hann með
sinni ásköpuðu hægð og kurteisi.
„Þetta er snotur mynd, sem þér hafið
þarna,“ sagði hann svo og virti myndina
fyrir sér meðan hún var að pakka brauð-
unum inn.
„Já það er hún,“ svaraði fröken Martha
upp með sér út af því, að honum skyldi
lítast vel á myndina. „Ég hefi sérstaka
ánægju af fallegum listaverkum .......................
herra rnálari," bætti hún við hikandi. „Sýn-
ist yður þetta vera gott málverk?“
„Höllin er ekki vel máluð,“ svaraði hann.
„Og hlutföllin eru ekki góð í myndinni
yfirleitt,“ bætti hann við og kvaddi kurteis-
lega og tók brauðin sín og gekk til dyr-
anna.
Jú, hann var áreiðanlega listmálari, það
l■■■■■l■ll■■lll■■■ll■llllll■■lllll■■lll■■l■ll■■■■■■■l■lllt•■■■■l■l■llil•lll■ll■llllllll■■llllllnn■■ll
| VITIÐ ÞÉB ÞAÐ?
! 1. Eftir hvem er þetta erindi:
Orður og titlar, úrelt þing,
1 eins og dæmin sanna, |
É notast oft sem uppfylling-
í eyður verðleikanna ?
É 2. Hvenær myndaði Mussolini stjórn á |
I Italíu ? |
1 3. Hvað er langt frá Reykjavík fyrir |
Hvalfjörð, til Bólstaðarhlíðar ?
| 4. Hvað eru margir strengir á fiðlu?
| 5. Hvaða haf liggur á milli Italíu og É
Júgóslavíu ? i
É 6. Dóttir hvers var kona Richard Wagn- |
É ers ? =
] 7. Hverrar þjóðar var tónskáldið Camille |
Saint-Saens, og hvenær uppi? j
H 8. Hvaða ár varð Guðbrandur Þorláksson É
biskup ?
= 9. Á hvaða árum var Hindenburg forseti É
| Þýzkalands ? É
É 10. Hvenær varð Franco einvaldur á É
Spáni ?
= • Sjá svör á bls. 14. jj
iitHiiMiiiiMimiimmimmmHiintiHiitiMMMuiiiMtiM'ivmMNHmitmMuminMÚ
VIKAN, nr. 30, 1943
var ekki um það að villast, hugsaði fröken
Martha og tók málverkið sitt niður og
hengdi það aftur á sinn stað í dagstofunni.
Ó, hve augu hans höfðu verið mild og
gáfuleg undir gleraugunum, þegar hann
var að virða fyrir sér myndina. Hann
hlaut að vera mjög skarpskyggn, að geta
strax við fyrstu sýn dæmt þetta málverk.
Það var hryggilegt að hugsa til þess, að
slíkur maður skyldi þurfa að líða skort
og borða gamalt franskbrauð einhvers-
staðar í köldu kvistherbergi. En snilling-
arnir verða oft að heyja harða lífsbaráttu,
það er gömmul staðreynd — það er marg
endurtekin saga.
Fröken Martha komst við af hugsun
sinni. Mikil gæfa gæti það orðið svona
manni, ef hann hefði við hlið sér góða
konu, það mundi mikið létta honum lífið,
og einstæðingsskapinn-------------og ef
sú kona ætti nú 8 þúsund krónur í spari-
sjóði og vildi miðla honum af því fé. Þetta
voru dagdraumar fröken Mörthu.
Þegar hann upp frá þessu kom í búðina
til fröken Mörthu, að kaupa brauðin,
staldraði hann oft ögn við og spjallaði við
hana. Það var eins og góðvild hennar og
vinalegt viðmótið, hefði örfandi áhrif á
hann. En ekki breytti hann vana sínum,
aldrei keypti hann meira en þessi tvö
gömlu franskbrauð, aldrei vínarbrauð eða
hinar annáluðu kökur hennar, aðeins
brauðin.
Fröken Mörthu sýndist hann vera að
horast og útlit hans að verða þreytulegt
og mæðulegt. Hjarta hennar þjáðist af
viðkvæmni og meðaumkvun með honum,
og hún átti ekki heitari ósk en þá, að hún
gæti liðsinnt honum á einhvern hátt, vikið
að honum einhverjú góðu að borða, eða
þess háttar. En uppburðarleysi hennar
var því valdandi, að hún hafði aldrei kjark
í sér til þess að bjóða honum það, hún
vissi líka að listamennirnir geta verið stór-
bokkar og kjósa heldur að svelta en að
þiggja gjafir, og hún vildi ekki eiga það
á hættu að særa hann með því.
Fröken Martha fór að nota sína fínustu
silkikjóla hversdagslega, eftir þetta, og í
herberginu inn af búðinni smurði hún and-
lit sitt með allskonar mýkjandi húðsmyrsl-
um, hún vissi, að stúlkurnar gerðu það
til þess að fá bragglegra og fegurra útlit.
Einn dag sem oftar kom listmálarinn í
búðina til hennar, lagði peningana á þorðið
eins og vani hans var og bað um brauðin.
1 þeirri andrá, sem fröken Martha teygði
sig upp í hilluna eftir brauðunum, bárust
óhljóð og skarkali að eyrum þeirra inn af
götunni. Brunaliðið hafði farið fram hjá
*og háværir piltungar fylgdu því eftir.
Og eins og mörgum verður á, þegar eitt-
hvað er um að vera, hljóp málarinn út í
dyrnar til þess, að sjá fylkinguna, er rudd-
ist niður götuna.
Skyndilega datt frk. Mörthu snjallræði
í hug; nú hafði hún aðstöðu til þess að
sýna honum hugulsemi sína, og einmitt
fyrir það að hún hafði aldrei haft uppurð
Framhald á bls. 13.