Vikan - 30.09.1943, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 39, 1943
7
Menntaskólahúsið á Akureyri.
Menntaskólinn
á Akureyri
Framh. af bls. 3.
en hagkvæmt nám. En í seinni tíð
hefir all-mjög verið reynt að sam-
eina slíkt.
Enn er ein hugsunarvenja, er miklu
skiptir, að menntaskólarnir temji
nemöndum sínum eða stundi að koma
inn hjá þeim. Ég á hér við þá venju,
að menn spyrji jafnan sjálfa sig,
áður en þeir staðhæfa nokkuð sjálfir
eða festa trúnað á fortölur, áróður
eða fullyrðing: Hvers vegna? Af
hverju verður slíkt ráðið? Hvernig
veit hann eða hvernig vita menn
slíkt? Og auðvitað verða menn sjálf-
ir að glíma við slíkar spurningar,
þreyta að svara þeim hleypidóma-
laust og án allrar hlutdrægni og vara
sig þar á sjálfs sín óskum og sjálfs
sín hagsmunum. Slíkar hugsunar-
venjur ætti að vera nokkurt varn-
arráð við þeim hinum helvízka áróðri,
sem nú dunar allt umhverfis æskuna, og
henni er vits- og- sálarháski búinn af.
Mig dreymir stundum dagdrauma um, að
Menntaskólinn á Akureyri sé ekki ein-
göngu vetrarskóli, heldur einnig sumar-
skóli, að hann starfi, með öðrum orðum,
allan ársins hring. Ég ætlast samt ekki
til, að bókleg kennsla fari þá fram, nema
ef bækur væru hafðar til hliðsjónar í
kennslu í sumum greinum náttúrufræðinn-
ar. En einmitt þá — að sumarlagi — ætti
að kenna þá fræðigrein, t. d. grasafræði og
jarðfræði, og leiðbeina nemöndum um at-
huganir og sjálfstæða könnun í þeim efnum.
Sá er draumur minn, að skólinn eigi stór-
an búgarð, einhvers staðar í grennd við
Akureyri, þar sem rekinn væri jafn-fjöl-
breyttur • búskapur, jafn-margvísleg rækt-
un og jafn-margvíslegar gróðurtilraunir
og framast eru tök á góðri íslenzkri bú-
jörð. Það ætti að vera megin-atriði í upp-
eldi, að gróðursetja í unglingum ánægju
við, að það grói undan þeim. Og það er
ætlun mín, að til slíks sé það vænlegt ráð,
að alast upp við sí-vaxandi nýrækt og á
sí-gróandi moldum, ekki sízt ef ungmenni
vinnur sjálft að þeim og hefir umsjón með
ræktun og jarðyrkju. Á þessu skólabúi ætti
að fela nemöndum umsjón, ábyrgð og
sjálfstæð störf. Ég smíða mér, að með
slíku lagi mætti, ef til vill, styrkja margs
manns skaphöfn og ábyrgðartilfinning.
Ég hygg, að á slíkum störfum megi frem-
ur ala dygð upp í ungum mönnum heldur
en á bóknámi. Ætti sérhver nemandi, sem
er brautskráður stúdent, að hafa unnið
all-lengi á þessu fyrirhugaða skólabúi. Ekki
sízt ætti að senda þangað ýmsa vandræða-
pilta, sem væru gæddir þeim hæfileikum,
að nokkru væri kostandi til, að reynt væri
að laga þá og bæta. Ætti að gefa hverjum
nemanda einkunn fyrir frammistöðu hans
og framkomu í slíku sumarnámi. Ætti þar
að veita þeim nákvæma eftirtekt og rita
á spjaldskrá allt það, er máli skiptir um
hvern nemanda, t. d. áreiðanleik hans og
traustleik, frumkvæði og framtak, for-
ustuhæfileika, hver áhrif hann hefði á þá,
sem hann ynni með, og hve næmur hann
væri fyrir áhrifum. Amerískir háskólar
spyrja um þess konar og miklu fleira
svipað, þá er þeir leita vitneskju um þá
námsmenn, er sækja um að gerast nem-
endur þeirra. Oft gætu slíkar skrár komið
að gagni, þá er íslenzk veitingavöld taka
að vanda val á mönnum í ábyrgðarmiklar
stöður og til að leysa af hendi mikilvæg
störf.
Eitt er það, sem ég ber nokkurn kvíð-
boga fyrir um framtíð skólans, og það er
örðugleikar á að útvega honum góða
kennara. Ég minnist þess næstum því með
skelfingu, hve miklum tíma úr svo-kölluðu
sumarleyfi mínu ég hefi stundum orðið að
verja til þess að leita að kennurum og ganga
með grasið í skónum á eftir kennurum og
margleita hófanna við þá að takast á hend-
ur kennslu nyrðra. Það er svo auðsætt, að
það er næstum því hlægilegt, að taka
það fram, að á engu ríður skóla svo mjög
sem góðum kennurum. Það hefir verið
hamingja menntaskólans norðlenzka, að
honum hefir tekizt að útvega sér nokkra
ágætiskennara. En ég óttast, að svo kunni
að fara, að honum verði á ókomnum árum
ekki haldsamt á þeim. Þá er orð fer af
góðum kennara nyrðra, seilist höfuðstað-
urinn eftir honum, og mig uggir, að hann
reynist Akureyri, — þ. e. menntaskólanum
þar — skæður keppinautur. Flestir mennta-
menn þrá, sem þorri alls lýðs, að lifa,
hrærast og anda í þvögunni, að dveljast
þar, sem mikið er um að vera. Því
verður og eigi neitað, að meiri kostur
er á menntagögnum í Reykjavík heldur
en á Akureyri. Akureyri býr og ekki
allskostar vel að menntaskólakennurum.
Mér er sagt, að á þá séu lögð stór-
um hærri útsvör heldur en Reykvíkinga
með sömu árstekjur sem þeir. Slíkt bætir
sízt aðstöðu Menntaskólans á Akureyri í
samkeppninni. Þetta kann að þykja smá-
munasemi. En sú er ein refsing smárra
tekna og lítilla efna, að menn verða að
vera smáir í fjármálum sínum og gæta
margs smás í meðferð á fé sínu.
Sigurður Guðmundsson.
Sigurður Guðmundsson er fæddur á Æsustöð-
um í Langadal í Húnavatnssýslu 3. sept. 1878.
Voru foreldrar hans hjónin Ingibjörg Guðrún
Sigurðardóttir, hreppstjóra Sigurðssonar á Heykj-
um á Reykjabraut, og Guðmundur, síðar hrepp-
stjóri í Mjóadal, sonur Erlendar Pálmasonar,
hreppstjóra og dannebrogsmanns í Tungunesi. En
Erlendur Pálmason var kominn í beinan karllegg
af Steingrími Guðmundssyni á Hofi, forföður
Steingrímsættar. Það er ætt séra Jóns Stein-
grímssonar og þeirra feðga, Bjarna amtmanns
Þorsteinssonar og Steingríms Thorsteinssonar
skálds. Sigurður varð stúdent 1902, lauk meist-
araprófi i norrænum fræðum í háskólanum í
Kaupmannahöfn 1910. Árið 1911 gerðist hann
stundakennari í latínuskólanum, og 1912 tók hann
að mestu við kennslustörfum dr. Björns Bjarna-
sonar frá Viðfirði í kennaraskólanum. Varð fast-
ur kennari skólans árið 1917 og gegndi því starfi,
þar til er hann var skipaður forstöðumaður
Gagnfræðaskólans á Akureyri þáverandi vorið
1921. Með lögum 1930 var sá skóli gerður að
Menntaskóla, og tók Sigurður við forstöðu hans.
Sigurður Guðmundsson er kvæntur Halldóru
Ólafsdóttur (prests Einnssonar í Kálfholti), er
hefir verið honum mjög samhent í starfi hans.
Menntaskólinn á Akureyri á sér viðburðaríka
og merkilega sögu. Hann er í rauninni arftaki
hins forna Hólaskóla, sem Jón biskup ögmunds-
son kom fyrst á fót árið 1107 og var síðast niður
lagður í byrjun 19. aldar (1802). Segja má, að
stofnun Möðruvallaskóla í Hörgárdal 1880 (skóla-
stofnunin var samþykkt á Alþingi 1877) hafi
verið árangur baráttu, sem hófst þegar eftir að
Hólaskóli hætti störfum, og Menntaskólinn er
beint framhald Möðruvallaskóla.
Alþingi var ekki fyrr búið að fá fjárveitingar-
vald en Norðlendingar fóru fram á það, að stofn-
settur yrði skóli á Möðruvöllum. Þingmenn þeirra
börðust mest fyrir skólastofnuninni, en margir
voru í upphafi andvígir henni, enda var þannig
um hnútana búið fyrst í stað, að skólinn átti
jafnframt að vera búnaðarskóli og var því settur
Framhald á bls. 15.