Vikan - 01.02.1945, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 5, 1945
7
ÍJTVEGSBÆRINN ISAFJÖRÐUR.
(Framhald af bls. 3).
an staðið framarlega á tanganum, eða
þar sem nú hefur um langan tíma heitið
Neðstikaupstaður. Eftir að losað var um
einokunarböndin og allir þegnar Danakon-
ungs gátu að nafni til fengið verzlunar-
leyfi, risu upp tvær verzlanir á ísafirði...
Hvergi er þess getið, að kaupmenn eða
bændur við ísafjarðardjúp hafi komið sér
upp þilskipum til fiskveiða á fyrstu þrem
áratugum 19. aldarinnar. Sá maður, sem
fyrstur gerir út þilskip frá ísafirði, er Jens
kaupmaður Benedictsen ...“. Hann var
„sonur Boga sagnfræðings á Staðarfelli,
höfundar Sýslumannaævanna. Hann fædd-
ist á Bíldudal 1806, lærði ungur verzlimar-
störf og fékkst við þau alla ævi síðan.
Árið 1829 fluttist hann til Isafjarðar og
tók að stunda þar verzlun af hinu mesta
kappi ... Jens kaupmaður hóf þilskipa-
útgerð skömmu eftir að hann settist þar
að. Fyrsta þilskip hans var jakt, 8V2 lest
að stærð . . .“. I framhaldi af þessu segir
Gils frá því í Skútuöldinni, að um og eftir
1840 hafi komizt skriður á útgerðarmál ís-
firðinga. Árni Sandholt hafði allstór skip
í förum og lét þau stunda fiskveiðar yfir
sumartímann og ýmsir fleiri fóru að fást
þarna við útgerð, en merkastur þeirra var
Ásgeir skipstjóri og útgerðarmaður Ás-
geirsson, frá Rauðamýri í Nauteyrar-
hreppi. Hann var brautryðjandi í útgerð-
ar- og verzlunarmálum, og átti frumkvæð-
ið að stofnun sjómannaskóla og ábyrgðar-
félags þilskipa. Rak hann, og síðan sonur
hans, umfangsmikla verzlúnar- og útgerð-
arstarfsemi á ísafirði.
Svo er sagt, að Neðstakaupstaðar-
bryggja sé elzta hafskipabryggja á
íslandi. Það er talið sennilegt, að hún
sé gerð á árunum 1874—76 og að
minnsta kosti fyrir 1880. Það er verzlun,
útgerð og hin ágæta höfn, er hefir gert
ísafjarðarbæ að því, sem hann er: höfuð-
stað og menningarmiðstöð Vesturlands.
Samgönguskilyrði, nema á sjó, hafa að
vísu verið þar afar-örðug. Bærinn er ekki
í sambandi við akvegakerfi landsins, og
þótt fjörðurinn sé ekki nema átta kíló-
metra langur, er ekki akvegur nema öðru
megin hans. í átta ár hefir staðið yfir að
koma vegi frá Kirkjubóli til Arnardals, og
talið er, að enn þurfi tvö ár til að koma
honum þangað. Nú er mjög að rofa til á
samgöngusviðinu þar vestra, því að háfn-
ar eru þangað flugferðir frá Reykjavík.
Er það hin mesta samgöngubót og mun
þó eiga eftir að verða enn betur um þau
mál búið í nánustu framtíð og er mikill
áhugi á flugmálum vestra. Það þykir, sem
vonlegt er, fljót og góð ferð að fara á
rúmum klukkutíma frá Isafirði til höfuð-
borgarinnar.
Það er skemmtilegt að sigla inn „sund-
in“, þó að f jallaþrengslin séu nokkuð mikil.
Pollurinn er, eins og fyrr segir, hin prýði-
legasta höfn, en miótt er sundið, sem skip-
in fara um. Fjórir dalir eru inn úr f jarðar-
botninum: Engidaiur, Dagverðardalur,
Tungudalur og Seljalandsdalur. 1 Engidal
er raforkuver kaupstaðarins. Fram Dag-
verðardal liggur akvegur til Súgandaf jarð-
ar, Önundarfjarðar og Dýrafjarðar mn
hæsta fjallveg á Islandi (Breiðadalsheiði).
I Tungudal er ljómandi skenxmtilegt sum-
arbústaðahverfi og verulega fallegt, en á
Seljalandsdal er hin landskunna paradís
skíðafólksins. Skíðavika Isafjarðar safnar
árlega hundruðum gesta til bæjarins. Is-
firðingar eiga vandaðan skíðaskála. Þar
starfar skóli fyrir skíðakennara á vetr-
um.
Hér skulu nú talin fiskiðjufyrirtæki,
sem starfa á ísafirði: Niðursuðuverksmiðj-
an, Fiskimjöl, Hraðfrystihús Ishúsfélags
Isfirðinga, Hraðfrystihús H.f. Norðurtang-
inn. Auk þess eru tvö beitugeymsluíshús í
bænum: Ishús Hafnarsjóðs í Neðstakaup-
bóksali, Tómasson, verið lífið og sálm
í sönglífi bæjarins í áratugi. Á ísa-
firði er prentsmiðja, mikil bókaútgáfa
og þrú blöð gefin þar út. Af skólum eru:
Barnaskóli, gagnfræðaskóli, fyrir um 130
nemendur, húsmæðraskóli, og kvöldskóli
fyrir iðnaðarmenn. Annað hvort ár eru
haldin sjómanna- og vélstjóranámskeið.
Bókasafn Isafjarðar er mikið notað og
hefir haft opinn lestrarsal síðan laust eft-
ir 1930. Guðmundur G. Hagalín rithöfund-
ur er bókavörður. Ágætt kvikmyndahús er
í bænum og er það eign verkalýðsfélag-
anna. Bærinn á og þessi fyrirtæki: Raf-
veitu, kúabú á Seljalandi, sjúkrahús og elli-
heimili; bátahöfn, bæjarbryggju og miklar
uppfyllingar. Útgerð stunda ýms félög og
einstaklingar, sem of langt væri upp að
telja, þó að þar sé auðvitað að leita aðal-
stoða bæjarfélagsins.

Skip og bátar við bryggju á Isafirði,
stað og Ishús Kaupfélags ísfirðinga. Af
öðrum fyrirtækjum eru: Nótastöð Péturs
Njarðvík, Vélsmiðjan Þór og tvær skipa-
smíðastöðvar. Önnur iðnfyrirtæki eru:
Smjörlíkisgerð Isafjarðar og Húfuiðjan
Hektor, auk tveggja klæðskeraverkstæða
og margra húsgagnaverkstæða, en stærstu
verzlanir: Kaupfélag Isfirðinga, Verzlun
Björns Guðmundssonar, Verzl. Björninn,
Verzl. Dagsbrún, Bræðraborg og Bókaverzl.
Jónasar Tómassonar. Verzlunarsvið Isa-
fjarðar er fyrst og
fremst Ðjúpið og
Strandirnar, en einnig
eru nokkur viðskipti
vestur á firði.
Margháttuð félags-
og menningarstarf-
sem er á Isafirði:
Verkalýðsfélag, sjó-
mannafél., vélstjóra-
félag, skipstjórafé-
lag; skáta-, kven-,
knattspyrnu-, og
skíðafélög, stúkur og
Rauðakrossdeild. —
Sunnukórinn er aðal
sönFrféla.við. — Hefir
Jónas, tónskáld og
Bæjarstjórar hafa þar verið Ingólfur Jónsson
lögfræðingur frá ársbyrjun 1930—’34, Jón Auðunn
Jónsson 1934, nokkra mánuði. Jens Hólmgeirsson
1935—'40, Þorsteinn Sveinsson lögfræðingur 1940
—’43 og Jón Guðjónsson 1943 og síðan. Hann er
fæddur 2. október 1895 að Sæbóli á Ingjaldssandi.
Htskrifaðist úr Verzlunarskóla Islands árið 1913.
Vann árin 1914 til 1916 hjá Á. Ásgeirssonar verzl-
un í Súgandafirði. Gerðist starfsmaður hjá Eim-
skipafélagi Islands 1917, en yfirbókari þar frá
1919 til 1943, er hann réðist til Isafjarðar sem
bæjarstjóri. Jón er kvæntur Kristínu Kristjáns-
dóttur, frá Suðureyri í Súgandafirði.
Sjúkrahúsið á ísafirði.