Menntamál - 01.12.1953, Síða 29

MENNTAMÁL
151
reynist það ókleift, er ástæða til uppreisnar gegn slíkum kröfum. Að
mínu viti ættu próf fram að fara með sem mestri kyrrþey. Allt
írafár og ofurkapp í sambandi við þau tel ég skaðræði.
f merkri bók, sem kom nýlega út á íslenzku, segir frá harla fróð-
legri athugun. Bókin lieitir Hugur og hönd. Höfundur hennar er
danski sálfræðingurinn Poul Bahnsen, en dr. Broddi Jóhannesson
sneri bókinni á íslenzku. Athugun sú, sem hér um ræðir, var gerð af
norskum prófessor í heimspeki, Anathon Aall. Fer frásögn af lienni
hér á eftir:
„Aall tók eftir því, að á liverju ári, er hann prófaði stúdenta sína,
þurfti hann að rifja upp ýmis atriði úr námsefninu. Honum gramdist
Jjetta, Jjví að minni hans var annars gott. Tók hann nú að liugleiða,
hvers vegna hann gleymdi Jjessum atriðum ár eftir ár. Hann efað-
ist ekki um, að hann festi J>au sér í minni með sömu athygli og hann
var vanur, er hann las bók. Hirðuleysi gat þvf ekki verið urn að
kenna. Nánari athugun leiddi þó í ljós, að viðhorf hans var annað
liér en ella. Afstaða lians var á þessa leið: „Smáatriði þessi eru ekki
sérstaklega athyglisverð, en ég á samt að kunna þau í prófinu á morg-
un.“ Þegar hann las bækur, gerði hann það til „þess að efla þekk-
ingu sína sjálfs sín vegna," ]>. e. til J>ess að taka varanlegum fram-
förum. Því spurði liann nú spurningar, er honum fannst J>ó fráleit og
ósanngjörn: „Getur verið, að ætlun mín ráði einhverju um J>að,
hversu lengi ég man námsefni mitt? Er hugsanlegt, að efni, sem ég
læri til J>ess eins að rnuna J>að á morgun, gleymist síðan tafarlaust,
en annað, sem ég ætla að muna lengi, festist í minni mínu. Getur
minnisásetningurinn haft áhrif á árangurinn, er frá líður?‘“
Hann spurðist nú fyrir meðal málafærslumanna, leikara, ræðu-
manna og annarra, sem læra oft ákveðið efni, er flytja þarf á tiltekn-
um tírna, og staðfestu þeir reynslu hans. Meðal málafærslumanna voru
]>eir einkum margir, sem kváðust gleyma málum fullkomlega, eftir að
dómstólar liöfðu dæmt þau. Síðan gerði Aall nokkurar einfaldar til-
raunir í barnaskólum. Krakkarnir áttu að læra sögu, sem kennarinn
las fyrir þau. Það kom í ljós, er frá leið, að þá mundu nemendur
söguna miklu betur, ef þeir ætluðu sér að muna hana lengi, en ef
hún var aðeins numin fyrir næsta dag.“ Bahnsen minnir á latneskt
orðtak í ]>essu sambandi: Vitae, non scholac discimus (Við lærum
fyrir lífið, en ekki skólann.) Til þessara orða er oft vitnað í mennta-
skólum, þótt lítið sé eftir þeim farið.
Ætli athugun Aalls mætti ekki verða okkur til nokkurar viðvör-
unar við því að gera próf að markmiði og keppikefli námsins. Og
ætli hún geti ekki falið í sér nokkura skýringu á því, hvers vegna
menntaskólakennarar kvarta um það, að landsprófsfólk kunni ekki