Menntamál - 01.06.1971, Blaðsíða 27

þurft hafa að fjalla um vandamál þeirra, sem
síðan snýst liugur og óska að liefja t. d. iðn-
nám, en hafa ekki lokið núverandi 8 ára skóla-
skyldu eða þá aðeins henni, en engu bætt við,
þrátt fyrir að möguleikar til þess hafi e. t. v.
verið fyrir hendi, þ. e. gagnlræðaskóli verið í
skólahverfinu. Við megum aldrei gleyma því, að
því rninna, sem maður er menntaður, þeim mun
færri störf á hann um að velja að öðru jöfnu.
Samfélagsþróunin stefnir líka í þá átt, að til-
færsla milli starfa verður æ nauðsynlegri, og
undir slíkt eru menn að öðru jöfnu því van-
búnari sem þeir liala minni menntun. Það er
m. ö. o. ástæða til að ugga, að verði 9 ára skóla-
skylduákvæðið numið burt úr grunnskólalögum,
muni sá samfélagslegi vandi, sem nú hefur verið
lýst, standa óleystur enn um lníð. Hitt er sjálf-
sagt að viðurkenna, að formælendur þess að
greina hér á milli fræðsluskyldu og skólaskyldu
hafa nokkur rök fyrir máli sínu, jaínvel þótt
undirritaður telji önnur rök mikilvægari og sé
jtví andvígur stefnu Jteirra.
Agavandamál?
Enn hefur það verið nefnt sem rök gegn leng-
ingu skólaskyldunnar, að slíkt rnuni auka aga-
vandamál í 3. hekk gagniræðastigs. Vel má svo
vera, en liveijar eru ]rá hinar raunverulegu
ástæður? Trúir nokkur Jjví, að slíkt agavanda-
mál, ef upp kæmi, ætti sér engar orsakir aðrar
en lenginguna sem slíka; trúir m. ö. o. nokkur
Jjví, að slíkt vandamál sé óliáð starfi skólans að
öðru leyti. Undirritaður er persónulega Jjeirrar
skoðunar, að komi Jjessi agavandkvæði í ljós, þá
sé jneginástæðan sú, að skólanum hafi ekki tek-
i/t að námsaðgreina sem skyldi, J). e. einstakl-
ingseðlið hafi ekki verið viðurkennt eins og vera
bæri. En enginn má J)ó halda, að það sé auðvelt
veik að viðurkenna einstaklingseðli jafnan í
kennslu og uppeldi, og fráleitt væri að kenna
skólunum um öll mistök barna og unglinga af
Jjessu tagi. En sem sagt: undirritaður álítur, að
fái nemandi verkefni við sitt liæfi, J)á sé að jafn-
aði hálfur björn agavandamáls ltans yfirunninn,
og oftlega vel J)að. Og því beittari svipu, sem
skólayfirvöld og skólar fá á sig til ])ess að skipu-
leggja og haga kennslunni með hliðsjón af ein-
staklingseðlinu, ])ví betra. Ákvæði frumvarpsins
um skólaskyldu eru meðal Jressaia svipna.
Lenging skólaársins
Þá er komið að hinu aðalatriðinu varðandi
kennsluaukninguna, nefnilega lengingu skóla-
ársins. Grunnskólafrumvarpið gerir ráð fyrir ])ví,
að skólaárið verði í öllum skólahverfum 9 mán-
aða langt, frá 1. sepiember til 31. maí, og rnjög
skýr ákvæði eru í frumvarpinu, sem eiga að
tryggja, að skólaárið nýtist vel til kennslu. Und-
an])águákvæði gömlu fræðslulaganna eru þrengd.
Þó að vissar undantekningar séu leyfðar sam-
kvæmt 5. gr. frumvarpsins, ])á eru J)ær tíma-
bundnar, svo að fullljóst er, að ætlunin er að
tryggja öllum börnum 9 mánaða skólagöngu á
ári og koma þeim ákvæðum í framkvæmd :í
næstu 10—12 árum frá setningu laganna. Um
jjetta hefur talsvert verið deilt, og liafa einkum
fulltrúar strjálbýlisins ráði/t gegn þessum ákvæð-
um.
Síðan undirritaður hóf störf í Menntamála-
ráðuneytinu fyrir nálega 5 árum, hefur honum
fundizt sú kennslukrafa dreifbýlisins einna skýr-
ust og staðföstust, að auka Jryrfti kennsluna í
sveitaskólahverfum; J)ó heyrðust jafnan fáeinar
raddir, sem mæltu gegn þessu. Krafa þessi virt-
ist fyllilega eðlileg, enda hefur fyrr í þessu
spjalli verið gerð greitt fyrir ])ví, hvers konar
misrétti er hér um að ræða. Og fræðslulaga-
nefndin, sem sarndi grunnskólafrumvarpið, var
einhuga um ])etta sjónarmið. Stefnan var sem
sé að auka jöfnuð í menntunaimiðlun á þennan
hátt.
Nú er það svo, að J)etta yrði vissulega mikil
breyting fyrir sveitaheimilin frá því, sem nú er,
og er Jtetta íaunar meginástæða J)ess, að sett var
í frumvarpið ákvæði, er heimilaði tímabundnar
undanþágur. Því er vel skiljanlegt, að bændum
Jtyki nú uggvænlega liorfa, er svo djúptæk um-
breyting er ráðgerð. Ástæðurnar til J)essa hljóta
MENNTAMÁL
89