Bjarmi - 01.07.1998, Blaðsíða 12

Um siðfræði, trðarbrögð og lífsslcoðartir í J'ramhaldsstcóliim
enntun - það er þrungið
hugtak. í fremur kyrr-
stæðum heimi fortíðar,
þar sem hlutskiptið
menntamaður hlotnaðist
aðeins fáum útvöldum eftir nám í
einsleitum menntaskólum og síðan
háskólum þar sem lögð var stund á
fáar, hefðbundnar fræðigreinar, var
skilgreining hugtaksins menntamaður
nánast sjálfgefin. Það er liðin tíð. Aukin
almenn menntun, auknir möguleikar til
sífellt sértækari menntunar, aukin
þekking almennt og stórstígar framfarir
á flestum sviðum kalla stöðugt á nýja
skilgreiningu hugtaksins menntun, þ.e.
hvað það felur í sér að vera menntaður.
íslenska menntakerfið er í deiglu. í
fyrsta skipti í íslenskri skólasögu er
samtímis verið að vinna að námskrám
fyrir bæði grunn- og framhaldsskóla.
Það er umfangsmikið og ábyrgðarmikið
viðfangsefni sem ætlað er að skila
afkomendum okkar betri skóla en áður
og búa þá undir líf og starf í heimi 21.
aldarinnar.
I þessari grein hyggst ég ekki gera
úttekt á nýrri menntastefnu. Mig langar
hins vegar að ræða nokkur grundvallar-
atriði sem ég sakna í þeim plöggum sem
þegar liggja fyrir, einkum að því er
varðar framhaldsskólann.
Mannskilningur og mótun
menntastefnu
Þýski uppeldisheimspekingurinn Otto
Fr. Bollnow hefur bent á að „sérhvert
uppeldis- og menntakerfi er borið uppi
af eða grundvallað á ákveðnum skiln-
ingi á manninum. Mannskilningurinn
er sú rót sem aðrir þættir uppeldis-
kerfisins eru sprottnir af og jafnframt
það sem tengir ólíka þætti uppeldisins í
eina heild. Þess vegna er mann-
skilningurinn lykillinn að sérhverju
uppeldiskerfi eða uppeldiskenningu."
Með þessari staðhæfingu er verið að
benda á að mat manna á því hver
maðurinn er og hvað honum er mikil-
vægt til að lifa fullnægðu og sæmandi lífi,
ræður áherslum í menntun og uppeldi.
Það er því mikilvægt að þetta komi ljóst
fram í stefnumarkandi gögnum en ekki
aðeins óbeint, svo sem í vægi og inntaki
greina. Þetta gildir jafnt um leikskóla,
grunnskóla og framhaldsskóla.
Að þessu er vikið stuttlega í skýrslu
nefndar um mótun menntastefnu sem
birt var í júní 1994. Þar segir á bls. 9:
.Aðalatriði í námskrárgerð er því ekki,
hvaða námsgreinar á að kenna, heldur
hvaða kunnáttu, skilning, fæmi og náms-
reynslu nemendur ættu að hafa öðlast við
námslok, svo og hvaða viðhorf og gildi eigi
að einkenna skólastarfið." „í neðan-
málsgrein sem fylgir þessari málsgrein
segir síðan: „Ef framhaldsskólinn á að
veita almennan undirbúning undir líf og
starf verður að vera Ijóst hvernig það
markmið endurspeglast í innihaldi og
skipulagi námsins (leturbr. min). Ber t.d.
ekki að stefna að því að framhalds-
skólanemendur verði læsir á efnahags-
lega umræðu í landinu, eða öðlist skiln-
ing á atvinnulífi þjóðarinnar?"
í skýrslunni, sem er viðamikil og um
margt athyglisverð (alls 122 bls.), er
ítarleg umræða um ýmsa hagnýta þætti