Heima er bezt - 01.06.1953, Síða 20

180
Heima er bezt
Nr. 6
hefði verið að spyrja prest, hvort
hann mætti ekki fá sér bita af
sauðnum.
Mesti fjöldi er til af sögum og
ævintýrum um hrafna. Væri því
öllu safnað saman í eina heild
ásamt því, sem til er óskráð í
munnmælum víða um landið,
yrði það allstór bók. Nokkrar
sagnir skulu birtar hér, sem
teknar eru af handahófi, þó að
áður séu kunnar.
Bóndadóttir nokkur á Gull-
berastöðum í Vatnsdal hafði
þann sið að gefa bæjarhrafnin-
um í hvert skipti, sem hún borð-
aði. Einu sinni, þegar hún rétti
matinn út um gluggann, vildi
krummi ekki taka við honum.
Stúlkuha furðaði á þessu og fór
út með það, sem hún ætlaði að
gefa honum. Krummi kom mjög
nálægt henni, en vildi þó ekki
þiggja matinn, en gerði sig ein-
att líklegan til þess, svo að stúlk-
an elti hann út á túnið spölkorn
frá bænum. En þegar þau voru
komin þangað, heyrði hún dyn
mikinn uppi í fjallinu, og allt í
einu féll úr því skriða, sem rann
báðum megin við þau krumma
og bóndadóttur, en kom ekki á
þann blett, sem þau stóðu á.
Bærinn þar á móti varð fyrir
skriðunni og tók hann af, með
öllu, sem í honum var, bæði lif-
andi og dauðu. Launaði krummi
þannig bóndadóttur matinn.
Saga svipuð að efni og þessi er
látin gerast í Herjólfsdal í Vest-
mannaeyjum. Krummi lokkar
bóndadóttur, sem var vön að
gefa honum, spölkorn frá bæn-
um, en á meðan fellur skriða og
eyðileggur bæinn og allt, sem í
honum er.
Eins og krummi er látinn
launa fyrir sig ríkulega, sé hon-
um gert gott, á sama hátt hefn-
ir hann grimmilega fyrir mót-
gerðir.
Eitt sinn í vorharðindum hafði
krummi orðið djarftækur á lömb
bænda. Hann bar þau til unga
sinna til að halda í þeim lífinu.
Bóndi nokkur í sveitinni varð
einkum fyrir tjóni á lömbum
vegna krumma. Hafði bóndi áð-
ur fyrr steypt undan hrafni og
hugsaði sér að gera þessum
sömu skil. Hann fékk nágranna
sinn með sér til þessa verks. En
krummi hafði aldrei drepið fyrir
honum lamb. Maðurinn var því
tregur til að taka þátt í að eyði-
leggja börn krumma, en lét þó
tilleiðast fyrir þrábeiðni bónda.
En eftir að þeir höfðu framið
verkið brá svo við, að krummi á-
sótti lömb hans með áfergju.
Iðraðist þá maðurinn þess, að
hafa gert krumma skaða og bak-
að honum sorg að ástæðulausu.
Krummi sér stundum feigð á
mönnum og er ófeiminn að gefa
þeim það til kynna, sem í hlut á.
Eitt sinn var síra Þorleifur
Skaftason frá Múla á ferð til
Húsavíkur og maður með honum.
Þegar þeir riðu að heiman og
lásu ferðabæn sína, flaug hrafn
yfir höfuð presti og skrækti
mjög. Prestur leit við hrafninum
og mælti, svo að samferðamaður
hans heyrði: „Þessu lýgur þú,
bölvaður þjófurinn. Ekki verður
þetta.“ Þegar þeir höfðu lokið
bæninni spyr maðurinn, hvað
krummi hafi skrækt. Prestur
svaraði: „Svo kvað krummi: Þú
prestur skalt að aftni liggja
dauður í Mýrarlæk, og ég skal
útkroppa augu þín.“ Prestur
kvað þetta markleysu eina og
kjaftaflapur krumma, og trúði
samferðamaður því. En á heim-
leiðinni drukknaði prestur í
Mýrarlæk, á meðan samferða-
maður hans reið heim að bæ ein-
um á leiðinni. Lá hann upp í loft,
svo að varla flaut yfir andlitið,
en krummi sat þar og var bú-
inn að kroppa úr annað augað,
þegar maðurinn kom að honum.
Önnur saga svipuð þessari er
frá Helgafelli vestra, um feigð-
arspá krumma. Hrafn settist á
kirkjubust og sagði, að prestur-
inn þar á staðnum mundi deyja
næsta dag. Enda varð það svo.
Prestur drukknaði í vatni
skammt frá bænum.
Ég hirði ekki um að tína til
fleiri krummasögur. Þær má
lesa í ýmsum þjóðsögum og æv-
intýrum. Flestar sýna þær, að
krummi hefur samskonar lynd-
iseinkunn og mennirnir. Hann er
hefnigjarn eins og þeir, hjálp-
samur, hreinskilinn, framsýnn
o. s. frv. Hann er gæddur sömu
dulargáfum og einstöku menn, er
forvitri og getur sagt fyrir ó-
orðna atburði. Sumir menn eru
ekki ætíð vandir að meðulum,
þegar þeir afla sér fjár og frama,
eða einhverra annara hluta sér
og sínum til hagsbóta; svipað er
með krumma. Oft svífst hann
einskis, þegar hann þarf að
gegna móðurskyldunni og afla
ungum sínum fæðu eða seðja
sitt eigið hungur. í seinni tíð
virðist viðhorf manna gagnvart
krumma hafa breyzt og álit hans
farið þverrandi. Líklega stafar
það meðfram af því, að nú er
að mestu leyti hætt að veita
honum athygli á sama hátt og
áður tiðkaðist. Menn þykjast nú
víst ekki lengur þurfa að sækja
til hans vísdóm, eins og fyrr á
tímum. En þó skirrast sumir við
að gera honum mein og telja það
ólánsmerki. Óvild til krumma,
sem borið hefur á í seinni tíð,
á ef til vill líka rætur sinar í því,
að ýmsir áberandi gallar í skap-
gerð og athöfnum hans eru svo
nauða líkir og hjá mönnunum
sjálfum. En fólk er venjulega
ekki hrifið af að skoða sína eig-
in bresti í annara fari. Flestir
fordæma þá aðferð hjá hernað-
arþjóðum, þegar þær láta gera
loftárásir á konur og börn í borg-
arhverfum eða annarsstaðar, en
þegar hliðstæð níðingsverk eru
unnin á skynlausum skepnum,
sem engri vörn geta beitt, finnst
engum athugavert við það.
Sumir menn hafa tekið upp á
því hermdarverki að steypa und-
an krumma og drepa vöggubörn
hans. Og látið heita svo, að það
sé hefnd fyrir, hvernig hann fari
að því að afla börnum sínum
fæðu, þó að hann geri það oft
með svipuðum hætti og menn-
irnir.
Enginn fiðraður tvífætlingur
hefur fjölbreyttari matarseðil en
krummi. Sagt er, að hann inni-
haldi 625 tegundir. Krummi er
jafnan fljótur að breyta um
mataræði eftir kringumstæðum.
Enda er hann fljótur að sam-
laga sig náttúrufari þar, sem
hann tekur sér bólfestu. Talið er
víst, að 28% af því, sem er á
matarseðlinum, sé úr dýra.ríkinu
og þá helzt af þeim tegundum,
sem skaðlegastar eru nytja-
gróðri. — Bændur halda, að
hrafninn geri meira tjón en
gagn. í tilefni af því var tilraun
gerð í Bandaríkjunum í Ame-
ríku, til þess að komast að sann-
leikanum í þessu efni. 1340
rosknir hrafnar voru rannsak-
aðir. Reyndist fæða þeirra að-
eins 0.5—1% af kjöti og eggjumý