Heima er bezt - 01.09.1955, Qupperneq 13

Nr. 9
Heima er bezt
269
Lón í Kelduhverji.
veitti alla ævi og aflaði honum
fjölmargra vina og velunnara.
Björn er fæddur á Svínaskála
við Eskifjörð 5. júní 1874. For-
eldrar hans voru hjónin Guð-
mundur Kristjánsson frá Ær-
lækjarseli og Björg Hjörleifs-
dóttir frá Skinnastað. Bæði voru
þau prýðilega gefin, hann hið
mesta ljúfmenni, en hún kven-
skörungur. Ætt Björns rek ég
ekki hér, en vil aðeins geta þess,
að í föðurætt voru þrír forfeður
hans vel þekktir og mjög kyn-
sælir menn. Það voru þeir Þórð-
ur Pálsson á Kjarna við Akur-
eyri, Sveinn Guðmundsson,
hreppstjóri á Hallbjarnarstöð-
um á Tjörnesi og Skíða-Gunnar.
Móðir hans var af prestaættum
af Austurlandi í báðar ættir. —
Ársgamall fluttist Björn með
foreldrum sínum að Lóni í
Kelduhverfi, þar sem þau hófu
búskap í félagi við foreldra
mína, Árna bróður Guðmundar
og Önnu, systur Bjargar. Guð-
mundur var veikbyggður maður
og féll fyrir „hvíta dauðanum“
(brjóstveiki var það kallað þá)
á þrítugsaldri, 30. nóv. 1880.
Höfðu þau hjónin þá eignast 4
börn, og voru öll á lífi, það
yngsta fárra vikna. Félagsbúinu
í Lóni var haldið áfram í 27 ár
eftir það. Næsta vetur dreif
Björg sig inn á Akureyri og nam
þar ljósmóðurfræði.. Stundaði
hún síðan ljósmóðurstörf í tæp
40 ár með miklum dugnaði í
Keldunesshreppi og nærsveitum
og þótti mjög lagin og heppin
yfirsetukona.
Þann 25. sept. 1897 kvæntist
Björn heitmey sinni Bjarnínu
Ásmundardóttur frá Auðbjarg-
arstöðum, prýðilega gefinni konu
og valkvendi. Hófu þau búskap á
Lóni, er félagsbúinu þar var
slitið, og bjuggu þar myndarlegu
búi með mikilli rausn við gest
og gangandi í 20 ár. Þá missti
Björn konu sína. Höfðu þau
hjónin þá eignast 7 börn. Af
þeim dóu 2 á unga aldri. Og það
þriðja, Sigurveig gift Gunnari
bónda í Árnanesi, dó í blóma
lífsins frá 6 ungum börnum. Af
börnum Björns lifa þessi eftir:
Guðmundur hreppstjóri í Lóni,
Arngrímur læknir í Ólafsvík,
Árni píanóleikari í Reykjavík og
Björg, er stýrir söng í Garðs-
kirkju og hefir eftirlit með
kirkjukórum N.-Þingeyjarsýslu.
Við fráfall konu sinnar brá
Björn búi ,en við tók elzti sonur
hans, Guðmundur, kvæntur
Friðriku Jónsdóttur frá Sultum.
Hafa þau hjón búið þar síðan
við sömu risnu og áður var þar,
keypt jörðina og bætt á ýmsan
hátt. Hefir Björn dvalið hjá þeim
síðan og verið búi þeirra þarfur
í mörgu, meðan heilsan entist.
En síðasta áratuginn gekk hann
ekki heill til skógar. Varð að
láta gera á sér hættulegan upp-
skurð, sem heppnaðist vel, svo
að hann náði fullri heilsu um
tveggja ára skeið. En þá fékk
hann heilablæðingu og lá eftir
það ósjálfbjarga — máttlaus
öðru megin — í 4y2 ár, og var að
síðustu einnig farinn að þjást
aftur af hinum fyrri sjúkdómi.
Og þótt hann nyti svo góðrar
hjúkrunar hjá syni sínum og
tengdadóttur, sem kostur var á,
var dauðinn þó bezta lausnin,
eins og komið var.
Björn var prýðilega gefinn.
Minnið var með ágætum, og
skilningur skarpur. Hann var
fríður sýnum, tæpur meðalmað-
ur á hæð, fjörlegur og kvikur á
fæti. Ekki var hann sterkbyggð-
ur, en vannst þó hvert verk vel
sökum verklægni sinnar. Hann
var góður sjómaður, ágæt skytta
og mjög aflasæll við hvaða veiði
sem hann fékkst. Hann lagði
gerva hönd á margt: skrifaði
mjög fagra rithönd, óf dúka, batt
bækur, lagfærði og smíðaði bús-
áhöld og ýmsa fagra smáa muni,
o.m.fl.
Enga skólamenntun hlaut
Björn á uppvaxtarárum sínum.
En í heimahúsum naut hann
hinsvegar meiri fræðslu, en al-
mennt gerðist á þeim tímum.
Foreldrar okkar riðu á vaðið, eða
voru að minnsta kosti meðal
þeirra allra fyrstu í Norðúr-
Þingeyjarsýslu, er hófu þá ný-
breytni á harðinda- og hallæris-
árunum á níunda túgi s.l. aldar
að taka heimiliskennara til að
veita börnum sínum tilsögn í
nokkrum námsgreinum. Fyrsti
kennari í Lóni var Kristján Ás-
geir Benediktsson frá Ási í
Kelduhverfi — nýbakaður gagn-
fræðingur frá Möðruvöllum.
Kenndi hann byrj unar-atriði í
3 vikur. Næst kom bláfátækur,
prýðilega sjálfmenntaður bóndi
frá Grænhól í Glæsibæjarhreppi,
Tómas Davíðsson, nefndur
Tungumála-Tómas. Kenndi
hann í Lóni í tvo vetrarparta, 6
vikur í hvort sinn, veturna áður
en Björn var fermdur. Eftir
fermingu Björns kom í Lón hinn