Heima er bezt - 01.03.1958, Blaðsíða 20

Þrenns konar ráð til þess að nálgast mann, sem á'í vök að
verjast, eru sýnd á þessari mynd.
Áður fyrr fóru menn aldrei út á ís á vötnum og ám,
án þess að hafa sterkan broddstaf. Því miður held ég,
að góðir broddstafir séu fágætir nú, en án þeirra er lífs-
hætta að hætta sér út á veikan ís. Ef gangandi maður
fellur niður um ís, getur verið um tvennt að ræða. Vök
með veikum ís hefur af einhverjum ástæðum verið í ísn-
um, en sterkur ís í kring, eða ísinn er allur veikur og
hefur brostið undan þunga mannsins.
Allur annar háttur er hafður á björgun úr vök á sterk-
um ís en veikum.
Árið 1948 var gefin út á vegum ísafoldarprentsmiðju
h.f. bók, sem nefndist Björgim og lífgun. Höfundar eru
Jón Oddgeir Jónsson og Vignir Andrésson. Þar er rætt
um björgun úr vök, og leyfi ég mér að taka hér upp
þátt úr bókinni, sem heitir: Björgun úr vök. Þar segir
svo:
„Verið viðbúin að bjarga manni úr vök, án þess að
falla sjálf niður um ísinn. — Sé sterkur ís í kringum vök-
ina, sem maðurinn hefur fallið í, er tiltölulega auðvelt
að bjarga honum. Nægir þá oft að fara úr jakka eða
yfirhöfn og rétta til hans. — Sé um veikan ís að ræða,
er allt öðru máli að gegna, og krefst oft mikillar var-
úðar og ráðsnilli að finna hin réttu ráð til hjálpar. Fyrst
og fremst ber að athuga, hvað mun vera hendi næst til
þess að rétta til þess, sem í vökinni verst. Ef hægt er að
ná í stiga, planka, sleða, hurð, prik, fjalir eða eitthvað því
líkt, getur það orðið að miklu liði til þess að dreifa
þunganum, þegar út á ísinn er komið. Reynir þá hjálp-
armaðurinn að brúa bilið milli sín og vakarinnar með
hlutum þessum, og jafnvel með því að skjóta einum
hlutnum fram fyrir annan. Þegar hann hefur nálgazt
vökina svo mikið, að hann geti rétt til mannsins jakka-
ermi, kaðalspotta, trefil eða annað, sem hann hefur búið
sig út með áður en hann lagði út á veika ísinn, kallar
hann til mannsins í vökinni og segir honum að taka á
móti og snúa bakinu að skörinni, því að þá reynist auð-
veldara að draga hann upp. — Falli maður sjálfur niður
um ís, er bezta ráðið að snúa bakinu að ísskörinni, setja
olnbogana upp á skörina, taka sundtök með fótunum og
reyna þannig að mjaka sér upp á vakarbarminn. — Komi
það fyrir að sá, er fellur í vök, berist undir ísinn, en hafi
94 HeÍma er bezt
þó fulla rænu, verður hann að gera sér það Ijóst, að
vökin sjálf sýnist svört, er hann horfir upp, en ísinn
hvítur, ef hann er ekki þalúnn þykku snjólagi.“
Ekið á ísum
Nokkuð mun það tíðkast að bifreiðum sé eldð á ísurn,
einkum jeppum, þegar langvarandi frost hafa gengið og
ísinn er talinn traustur. Þetta er þó svo mikil áhætta, að
slíkt ætti að varða við lög, og það gerir það að nokkru
leyti, þar sem trygging bifreiðarinnar missir gildi sitt,
ef ekið er á ísi yfir ár eða vötn. Af slíkum akstri hafa
líka hlotizt dauðaslys. Er það átakanlegt, að vita lokað-
an bíl fara niður um ís. Enda er þá engin björgunarvon
fyrir þá, sem í bílnum eru. Ég tel, að leggja ætti bann
við því að aka bifreiðum á ísi út á vötn eða yfir ár, en
sé slíkt gert, þá ætti það þó að vera föst regla að binda
hurðir bifreiðarinnar upp, svo að dyrnar séu opnar, ef
bíllinn fer niður. Er þá mikil von um björgun fyrir þá,
sem syndir eru. Enda má það um sundið segja, að það
er bezta slysavörnin í öllum tilfellum, hvort sem fallið
er í sjó eða vatn, og hefur sundkunnátta á síðustu ára-
tugum bjargað fjölda mannslífa á íslandi.
Enginn fullhraustur unglingur kemst nú hjá því að
læra suncf, og er það gott veganesti út í lífsbaráttuna.
Dráttarvélar
Dráttarvélin með öllum sínum tækjum, eykur rækt-
unina og léttir störfin í sveitunum. Túnin stækka, heyin
vaxa, gróðurinn eykst, melar, mýrar og móar breytast
í iðjagrænan töðuvöll. Aldrei hefur slíkt vinnutæki sem
dráttarvélin af ýmsum gerðum komið í íslenzkar sveitir.
En dráttarvélin er hættulegt leikfang, og henni fylgir
mikil slysahætta.
Ég ætla ekki hér að telja upp öll þau dauðaslys, sem
hún hefur valdið, en ég vil minna alla unglinga á hætt-
una, sem því er samfara að aka dráttarvél og stjórna
henni við alls konar vinnu. Mest er hættan, þar sem tún-
in eru hall-lend. Jafnvægis- og þyngdarlögmálið segir
til sín, ef lögmál þess eru brotin. Á hólóttum og hall-
lendum túnum er mikil slysahætta, og þá má ekki
Hcettulegur leikur.