Heima er bezt - 01.09.1959, Qupperneq 4

MATTHIAS JOHANNESSEN:
SiPuréur A.
igurður A. Magnússon er þegar þjóðkunnur
maður sem rithöfundur og gagnrýnandi á bæk-
. ^ ur, þótt enn sé hann ungur að árum. Hafa grein-
^—'' ar hans um bókmenntir, ferðasögur hans og ljóð
vakið athygli og umræður víða um land, því að ýmsir
eru honum ósammála í viðhorfum til höfunda og bók-
menntastefna. Kunnust bóka hans er Grískir reisudagar,
en víðlesnastar eru greinar hans í Morgunblaðinu. Sig-
urður er maður víðförull og fjölmenntaður og kann
því skil á mörgum hlutum. Hann er einarður í skoðun-
um og hikar hvergi við að fara sínar eigin leiðir. Nú í
haust gefur Bókaforlag Odds Björnssonar á Akureyri
út eftir hann ritgerðasafn, sem hann hefur valið heitið
„Nýju fötin keisarans11. Birtist þar í bókarformi úrval
af greinum þeim, sem hann hefur skrifað undanfarin
ár í blöð og tímarit, og er nokkru við aukið. Er í bók
þessari rætt um marga bókmenntafrömuði, einkum er-
lenda, íslenzka Ijóðagerð og ýmis menningarmál. Þá
eru þar allmargir bókadómar, en þá hefur hann skrifað
marga og athyglisverða. Loks eru í bókinni nokkrar
greinar á dönsku og ensku. Mun marga fýsa að kynna
sér bók þessa, því að þar kennir margra grasa.
Höfundurinn gerir eftirfarandi grein fyrir bókinni í
formála:
„Greinarnar, sem hér er safnað saman á einn stað, eru
til komnar af ólíkum tilefnum og undir ýmsum kring-
umstæðum. Að sjálfsögðu spegla þær ekki allar sömu
viðhorf, enda taka þær yfir tæpan áratug á umbrota-
tímum. Hins vegar finnst mér sjónarmiðin, sem koma
fram, vera í fullu gildi....
Ég hef valið bókinni hið fræga nafn á ævintýri H. C.
Andersens vegna þess, að hér er fjallað um efni, sem
menn eru ekki alltént á eitt sáttir um. Skáldskapur er
ævinlega umdeild iðja, og skáldskapur þessarar aldar er
það sérílagi. Þar sem ég og mínir iíkar sjá glæstan vefnað
og vel unninn, sjá aðrir hvorki tangur né tetur. Það
verður að ráðast, hvort lesari þessara greina sér ekkert
nema „berstrípaðan keisarann“ í samtímabókmenntum,
en hér er sem sagt gerð tilraun til að skýra frá nokkru
af því, sem mesta athygli hefur vakið í skáldskap og
öðrum listum úti í heimi. Slík viðkynning glæðir von-
andi áhuga eða skilning einhverra á því, sem ungir menn
á íslandi eru að leitast við að gera og segja.
Síðan ég byrjaði að skrifa um bækur að staðaldri í
Morgunblaðið í desember í fyrra, hef ég birt um sextíu
bókadóma. Af eðlilegum ástæðum taka þeir aðeins til
lítils hluta þeirra bóka, sem út komu á tímabilinu. Ég
hef valið í þessa bók dóma um nokkur beztu verkin,
Ma önússon
sem ég las á þessu rúma ári, en auðvitað fóru mörg góð
verk fram hjá mér. Það er með ritdóma eins og önnur
mannanna verk, að oft er maður milli vonar og ótta um,
hvort tekizt hafi að segja það, sem máli skipti. Ég birti
þessa bókadóma á ný í þeirri trú, að þar hafi ég komizt
eins nærri því og mér var unnt að segja það, sem mér
bjó í brjósti.“
í tilefni af útkomu bókarinnar, flvtur „Heima er bezt“
nú mynd Sigurðar A. Magnússonar á forsíðu, en Matt-
hias Johannessen, ritstjóri, hefur sýnt blaðinu þá góð-
vild, að skrifa fyrir það eftirfarandi grein um Sigurð.
Reykjavík 16. ágúst 1959.
Herra ritstjóri.
Ég sendi yður dálítinn pistil um Sigurð A. Magnús-
son eins og þér hafið beðið mig um. Mér væri frekar
óljúft að sjá þetta lúsaletur mitt á prenti, en þar sem
ég vil ekki standa í veginum fyrir sölu á þessu ágæta
tímariti yðar, læt ég það afskiptalaust, ef ég verð ekki
dreginn inn í auglýsingafokið við útkvámu þess.
Ég held Sigurður A. Magnússon hafi einhvern tíma
sagt mér, að hann hafi fyrst orðið ástfanginn 5 ára. Það
er ekki ýkjalangt síðan og hann er enn dálítið undar-
legur, guði sé Iof og dýrð, en jafnframt skemmdlega
heilbrigður á borgaralega vísu, ef hann telur það þjóð-
félagslega nauðsyn. Þá gæti maður jafnvel haldið, að
hann hygði á forsetaframboð. En á slíkum stundum
hlustar hann samt með öðru eyranu á „hjartaslög vakn-
andi borgar“, fýsandi þess að lifa með henni sterkt,
bæði í gleði og sorgum. Lifa örlög hennar, láta hana
pressa sig eins og sítrónu eða kreista úr sér hvern blóð-
dropa, og hressa svo upp á heilsuna með volgri flösku
af rauðvíni. Mér er ekki grunlaust um að náin kynni
Sigurðar af grískum gullaldarbókmenntum og þessari
ágætu þjóð sem rekur ættir sínar til Hómers eins og
íslendingar til Einars í Eydölum hafi veikt mótstöðu-
kraft hans gegn stórum og háskalegum örlögum eða
míra, því hann hefur ríka tilhneigingu til að gæla við
harmleikinn eins og matador við blóðug horn nautsins.
Leit að fullnægju, getur maður sagt, það sldptir engu
máli í hvaða mynd hún er, einungis ef hún er fullnægja.
Ég held hann vilji upplifa samtíð sína eins og Sófókles
harmleiki sína. En harmleikir geta orðið dálítið ónota-
legir, ef þeir eru annars staðar en á bókum eða leik-
sviði. Sigurður lætur það lönd og leið, hann veit, að
hann á að deyja, en trúir ekki á það frekar en Anatole
France eða við hin.
296 Heima er bezt