Heima er bezt - 01.09.1959, Qupperneq 6

HALLDOR STEFANSSON:
V eðurstöðin
egar Bretaveldi hernam ísland vorið 1940 lýsti
það hátíðlega yfir því, að það hyggðist ekki
að hlutast til um löggjöf né landstjórn á landi
hér að einu né neinu leyti.
Nær samtímis þessari yfirlýsingu brezka heimsveldis-
ins gerðist það, að Alþingi íslendinga og „Þjóðstjórnin“,
sem „handhafi konungsvalds“ setti lög, sem lögðu blátt
bann við að útvarpa veðurfregnum og veðurspám, eða
birta á annan hátt opinberlega.
Veðurfregnir og veðurspár var sá þáttur útvarps-
starfseminnar, sem almennastur áhugi var á, og sá, sem
almennast gildi hafði. Bændur og búaliðar höfðu þær
til leiðbeiningar við heyverk, fjárgæzlu o. fl„ sjómenn
við fiskveiðar og sjóferðir. — Afá ætla að veðurspárnar
hafi forðað frá hrakförum og slysum ekki allsjaldan,
bæði á sjó og landi.
Fyrr umgetið bann við veðurspám og veðurfregnum
verður því að teljast dularfull ráðstöfun og furðuleg
„landsföðurleg“ forsjá, ef trúnað mátti leggja á fyrir-
heit brezka heimsveldisins.
Nú víkur sögu til Ósfjalla á milli Héraðsflóa og
Njarðvíkur.
Snemma í maí vorið 1944 voru tveir vélbátar frá
Bakkagerði í Borgarfirði í vöruflutningaferð til Kross-
höfða, lendingar við Héraðsflóa, út nokkuð frá Sel-
fljótsósi. Hafði hvor bátur vörupramma í togi. Tveir
menn voru á hvorum báti. Land var alsnjóa milli fjalls
og fjöru, og hafði verið lengi.
Þegar komið var fyrir Kögur og á leið inn með Ós-
fjöllum, sáu bátsmenn glöggar slóðir uppi í fjallinu.
Hugðu þeir, að þær væru annað hvort eftir Njarðvík-
inga eða menn frá Ósi og gáfu því ekki frekari gaum.
Á heimleið kom mönnunum í öðrum bátnum í hug,
að renna upp í svonefndan Selvog, utarlega með fjöll-
unum, os; kunnur leikvangur sela. Þeir höfðu veiðibyss-
ur sínar og skotfæri með sér og hugðu gott til fangs, ef
„Kobbi“ væri þar fyrir. Festu þeir pramma sinn við
pramma hins bátsins, tóku vélina í sínum báti úr gangi
og reru sem hljóðlegast inn í voginn.
Þegar þeir höfðu lent bátnum við klettahlein öðrum
megin vogarins og lituðust um var þar enga seli að sjá.
F.n upp frá voginum sáu þeir mann, sem reyndi að fela
sig bak við allstóran stein, en þó ekki nógu stóran til
að skýla honum. Mun manninum hafa skilizt, að þeir
höfðu séð hann og kom þá til þeirra og varpaði á þá
kveðju á bjagaðri íslenzku. iVIaðurinn var fáklæddur og
hélt á handklæði, eins og hann hefði ætlað að fara að
svnda í sjónum. Hann var að ágizkun Borgfirðinganna
um fertugs aldur og vel á sig kominn.
í Osfjöllum
Nær samstundis voru þarna komnir tveir menn aðrir,
en fullklæddir voru þeir skjólgóðum ullarfötum, þykk-
um prjónapeysum og vaðmáls-pokabuxum. Þetta voru
ungir, vasklegir menn. Þeir heilsuðu á hreinni íslenzku.
Það fyrsta sem aðkomumennirnir spurðu Borgfirð-
ingana um var það, hvort þeir hefðu byssur og játuðu
þeir því. Þar næst tóku þeir að spyrja frétta af stríðinu.
Virtist Borgfirðingunum spurningarnar lýsa því, að
þeir hefðu ekki frétt af því langan tíma.
Þessu næst tóku mennirnir, óspurðir, að gjöra grein
fyrir veru sinni þarna. Þeir sögðust vera veðurathug-
unarmenn fyrir íslenzku stjórnina. Fyrir fjórum dög-
um hefðu þeir komið norðan yfir Héraðssand. Nú hefðu
veðurathugunartækin bilað og væru þeir að búast til
Seyðisfjarðar til að fá gert við þau.
Svo sem þessi frásögn ber með sér, áttu ókunnu
mennirnir frumkvæði að viðræðunum. Borgfirðingun-
um þótti þetta allt grunsamlegt og vildu sem minnst
segja, né önnur mök við þá hafa og spurðu því einskis.
Þeir köstuðu því kveðju á vogbúana jafnskjótt sem hlé
gafst fyrir spurningum og létu frá landi. — Segir nú
ekki af vogbúum um sinn.
En það er af Borgfirðingunum að segja, að þeir
„keyrðu“ bátinn allt hvað af tók heimleiðis, til að segja
frá þessu „ævintýri“ sínu. Var fregnin samstundis sím-
uð sýslumanninum á Seyðisfirði, en hann gerði foringj-
um setuliðsins þegar aðvart.
Undir morgun næsta dag var komið bandarískt her-
skip á leguna á Borgarfirði. Bandaríkjaher var þá búinn
að fá í hendur hernámið úr höndum Breta. Herforingj-
ar komu í land, leigðu vélbát til farar norður í Selvog
og réðu leiðsögumann farar, Þórð Jónsson, annan Borg-
firðinginn, seni verið hafði í veiðiförinni til Selvogs.
Auk hans og bátsformanns fóru svo tveir herforingj-
ar og þrír liðþjálfar með bátnum til Selvogs en herskip-
ið lá eftir á Borgarfirði. — Voru hermennirnir allir vel
vopnum búnir.
Þegar til Selvogs kom voru veðurstöðvarmenn allir
á bak og burt. Stöðvar þeirra fundust í helli í hamri
ofan við voginn. Furðu vistlegt var þar og vel um búið.
Matvæli og ullarfatnaður var þar í tilluktum ílátum og
nóg af lyngi undir í legubólum þeirra.
Til auðrar jarðar töldu menn að ekki hefði getað
náðst í fimm undanfarnar vikur. Þótti af því augljóst,
að annað hvort hefðu hellisbúar sagt ósatt um dvalar-
tíma sinn í Selvoginum, eða að aðrir menn hefðu hafzt
þar við á undan þeim. Þótti margt benda til, að þarna
hefði verið hafzt við lengi, jafnvel árum saman. Víkur
nánar að því síðar.
298 Ileima er bezt