Heima er bezt - 01.09.1959, Síða 23

gerður húsfreyja í Hjarðarholti, dóttir Egils, hefur
þekkt og skilið tilfinninga- og sálarlíf föður síns, og
hitt á einu réttu leiðina honum til bjargar.
Stríðshetjan, skapofsamaðurinn og skáldið lætur loks
skipast við viturlegar fortölur dóttur sinnar. Hættir við
að deyja, en yrkir í þess stað kvæði um þá tvo sonu
sína, er nýlega voru látnir. Gunnar, sem hafði látizt á
sjúkrabeði og Böðvar, sem drukknað hafði.
Kvæðið Sonatorrek, eftirmæli sonanna tveggja, er enn
í fullu gildi sem eitt mesta listaverk í fornum skáldskap,
og sannar það, ásamt fleiri kvæðum Egils Skalla-Gríms-
sonar, að Egill hefur verið mesta skáld sinnar tíðar,
ekki einungis á íslandi, heldur urn öll Norðurlönd.
Hvítárbrú.
Þótt ég, sem þennan þátt hef skráð, sé fæddur og
uppalinn aðeins 40—50 km frá byggðum Borgarfjarð-
ar, þessu fagra, söguríka héraði, þá leit ég það fyrst, er
ég var 18 ára á kyrrum, heiðskírum, köldum haustdegi.
Er mér enn í minni, er þetta fagra hérað, lá opið fyrir
augum mínum á leiðinni frá Borgarnesi að Norðurár-
brú. Fjallasýnina hef ég áður nefnt, en nú blöstu við
sýn frjósöm byggð og sögulega merkir staðir, sem ég
þekkti úr bókum en leit nú augum í fyrsta skipti á
ævinni.
Þarna var Hvanneyri, reisuleg húsaþyrping, þótt
ekki væru þar þá slíkar stórbyggingar, sem nú blasa við
sýn. Þarna var Varmilækur, þar sem Glúmur bjó, mað-
ur Hallgerðar, en hún réð honum banaráð, og lét
Þjóstólf, fóstra sinn og hlýðinn þræl, verða hans bana-
mann. Þarna er hvert höfuðbólið öðru fegra, og hver
laut, hóll og hæð í þessu sögufræga héraði á sína sögu,
ýmist frá söguöld eða tímum Sturlunga.
Allt þetta var vakandi í huga mínum þennan kyrra
haustdag fyrir mörgunt áratugum, en þó var það ekki
sögufrægðin eða sögustaðirnir, sem hrifu mig mest,
heldur voru það hin miklu náttúruauðæfi þessa héraðs
hitalindirnar.
Að líta yfir Borgarfjarðar-hérað á kyrru, köldu haust-
kvöldi frá Svignaskarði, er undursantleg og töfrandi
sýn. Reykirnir stíga hátt í loft frá hverri hitalind um
Baula, séð úr Norðurárdal.
allt héraðið, en gufan sem hnyklast upp úr Deildar-
tunguhver ber þó af.
Þessar hitalindir eru mikil auðæfi Borgarfjarðarhér-
aðs. Við þessar hitalindir hafa risið skólar og félags-
heimili, sem urn aldaraðir búa við ókeypis, eilífan hita-
gjafa. í Mýrasýslu er skólasetrið Varmaland, við Staf-
holtsveggjalaug. Var þar fyrst reistur kvennaskóli og
honum gefið þetta hlýlega nafn og síðar bamaskóli fyr-
ir alla Mýrasýslu, utan Borgarness, eða sjö sveitir.
í Borgarfjarðarsýslu er Reykholt, frægur sögustaður
og skólasetur, og við hitalindir á Kleppjárnsreykjum,
skammt frá Reykholti, er í byggingu bamaskóli fyrir
fimm sveitir sýslunnar, innan Skarðsheiðar. Hvanneyri
hef ég áður nefnt, en þar er bændaskóli. Hann býr ekki
við jarðhita.
Hjá Hreðavatni í Norðurárdal er samvinnuskólinn
Bifröst. Hann býr ekki við jarðhita, en reistur er hann
á undurfögrum stað. Á sumrin er þar veitingahús og
gististaður.
Eru fá héruð landsins eins vel sett með skóla og
Borgarf j arðarhérað.
Volga er oft í skáldskap nefnd móðir Riissla?ids. Með
sama rétti mætti nefna Hvítá móður Borgarfjarðar-
héraðs. Hvítá á upptök sín inn til jökla og flytur jökul-
leir og gróðurmold niður héraðið og út til sjávar. Mik-
ið skilur hún eftir, er hún flæðir yfir engjalönd, en
mestur hlutinn berst út í Borgarfjörð, sem stöðugt
grynnist, og vafalaust tekst Hvítá einhvern tíma að
fylla fjörðinn, þótt flóðaldan og straumurinn vinni þar
á móti.
Þegar ég kom fyrst í Borgarfjörðinn haustið 1912,
var aðeins ein brú á Hvítá, Kláffoss-brúin hjá Brúar-
reykjum og gömul trébrú, sem ekki lá vegur að, hjá
Barnafossi, en haustið 1928 var vígð fögur og traust-
byggð hogabrú á Hvítá hjá Ferjukoti, eða milli bæj-
anna Hvítárvalla og Ferjukots. Er brúin stærsta og feg-
ursta brú af þeirri gerð hér á landi.
Áður en Hvítárbrúin hjá Ferjukoti var gerð, var lög-
ferja yfir Hvítá hjá Ferjukoti. Vora hestarnir látnir
I
Heima er bezt 315