Heima er bezt - 01.10.1960, Page 4

ARNI OLA:
BJARNl JÓNSSON
frá Qaltafelli
NÁttúran, umhverfið, þar sem barnið fer fyrst
að skynja, er mannsins fyrsta stafrófskver,"
sagði þjóðskáldið Matthías Jochumsson, og
sannari orð hafa aldrei verið sögð. Það skiptir
því miklu máli, að menn fæðist og alist upp þar sem
fagurt er um að litast.
Hrepparnir eru meðal fegurstu sveita landsins. Þar
skiptast á gróðursælir dalir og brött fell, sem virðast
horfa vökulum augum undan hvössum stuðlabergs-
brúnum, yfir byggð og fólk. Dr. Helgi Pjeturss, sem
hafði næmt auga fyrir náttúrufegurð, sagði að sér yrði
minnisstætt „hið svipfagra landslag þessa sldka fóstur-
jarðarinnar; hinn margbreytti gróður, þar sem líta má
yndislegar blómjurtir, frá eyrarrósunum niður við Laxá
upp til gullbránna á háfjallinu, en hin ilmandi mjaðurt
prýðir víða brattann, og blágresið þrífst svo vel, að
álengdar blánar fyrir um blómatímann. Eða þá hlíðar-
lækirnir og hvammarnir, sem eru með því fegursta, sem
ísland á til“.
Hér við bætist svo, að „öll fjöll og hólar voru fullir
af Iandvættum“, eins og stendur í Heimskringlu.
Slíkt umhverfi hlýtur að hafa óafmáanleg áhrif á
sálir barna. Og þá minnist ég annarra orða Matthíasar
skálds: „Aldrei slær lífæð manna eins fljótt og í bernsk-
unni, aldrei nýtur maður örara lífsins fyrirbrigða en
þá, og aldrei er styttra frá ánægju til hryggðar. Menn
segja að bros barnsins sé hverfandi sólblik, og tár þess
eins og morgundöggin. En skyldi svo vera? Hverfur
nokkur kraftur eða nokkur áhrif, svo að engu verði?
Mundu ekki öll áhrif á barnsins innra líf koma fram á
einhvern hátt í þeim vef, sem myndar innri og ytri
mann hins fullorðna? Sú er mín skoðun“. Og á öðrum
stað segir hann: „Ó, hvað mér hefur frá æsku verið
erfitt að finna hið óendanlega stóra, guðlega annars
staðar en í guðs handaverkum“.
Þetta hefur sannazt á þeim Galtafellsbræðrum. Það
var hið óendanlega stóra og fagra og guðlega í náttúr-
unni, sem varð Einari myndhöggvara sú opinberun,
sem birtist í list hans, og Bjarna varð það leiðsaga á
langri ævi. Hrepparnir voru stafrófskver þeirra, mót-
uðu trú þeirra og lífsskoðun og vöktu jafnframt hjá
þeim órofa ást og aðdáun á fegurð, hvar sem hana er
að finna, jafnt í stóru sem smáu.
Nú er Bjarni Jónsson áttræður að aldri. Hann fædd-
ist 3. október 1880 á Galtafelli í Hrunamannahreppi. Ég
hef átt því láni að fagna að vera samferðamaður hans á
lífsleiðinni um 45 ára skeið. Á þeim tíma finnst mér
hann ekki hafa elzt. Að vísu er hárið farið að grána,
en lífsþrótturinn er hinn sami og lífsgleðin. Alltaf er
hann samur og jafn, glaður og reifur hvar sem hann
hittíst, kvikur í hreyfingum og áhuginn alltaf hinn
sami fyrir öllu því er honum þykir máli skipta.
Einu sinni er fundum bar saman í sumar, hafði ég
orð á því, að hann eltist ekki, og hvernig hann færi að
þessu.
Hann hugsaði sig um andartak, en svaraði svo:
„Ég held ég geti ekki skýrt það betur á annan hátt,
en segja þér frá atviki, sem skeði fyrir rúmum 70 árum,
eða þegar ég var á 10. árinu. Þá voru engar póstgöng-
ur í líkingu við það sem nú er, bréf voru send á skot-
spónurn bæ frá bæ. Það var talin borgaraleg skylda að
greiða fyrir þessum bréfasendingum og sjá urn að bréf-
in kæmust sem fyrst og öruggast til skila. Nú er það
eitt sinn að rnaður kemur til okkar frá Núpstúni og er
með bréf, sem á að fara til Bjarna í Dalbæ. Þetta var
um vetur og var á ofsa rok af norðaustri. En vegna
þess hve skammt er milli Galtafells og Dalbæjar, var ég
sendur með bréfið þegar í stað. Mér fannst það mikill
vegsauki að mér skyldi sýndur sá trúnaður að velja
mig til slíkrar sendiferðar. Og svo lagði ég af stað og
var fljótur yfir að Dalbæ. En þegar þangað kom og ég
ætla að skila bréfinu, var það horfið. Það hafði einhvem
veginn goppast upp úr vasa mínum á leiðinni. Þetta
var reiðarslag fyrir mig. Mér fannst sem ég mundi
aldrei bíða bætur þess álitshnekkis sem það var að
rækja trúnaðarerindi svo gálauslega. Ég kom engu orði
upp en rauk af stað heimleiðis. Skammt fyrir utan tún-
ið fleygði ég mér niður hágrátandi og örvílnaður. Og
af innsta hjartans grunni bað ég guð að hjálpa mér, ég
bað hann um að bréfið fyndist aftur, svo að yfirsjón
mín og gáleysi yrði engum til tjóns. Ég veit að ég hefði
ekki getað beðið heitar þótt ég hefði glatað stórfé. Ég
vissi alls ekki hvort bréfið var nokkurs virði, en það
hafði verið í minni ábyrgð, og sú ábyrgð lagðist á mig
með ofurþunga. Ég lá þarna lengi en fór svo heim og
sagði pabba frá að ég hefði týnt bréfinu. Hann sagði
fátt, því að ekki þýddi að sakast um orðinn hlut. Dag-
376 Heima er bezt