Heima er bezt - 01.05.1962, Síða 8

þjálfaðar til langrar göngu, eftir innistöðu vetrarins.
Var nú sigið með smá áningum upp úr dalnum og yfir
heiðina. Stanzað stundarkorn á Helluvaði og haldið
þaðan að Kálfaströnd og komið þar milli klukkan 4
og 5 síðdegis. Þar var nú áð, og mönnum og skepnum
unninn góður beini. Milli klukkan 9 og 10 síðd. þann
sama daga, var svo lagt af stað, því nú átti að nota
næturkuldann austur yfir að Grímsstöðum á Hóls-
fjöllum. Reyndist harðahjarn, er austur kom úr Náma-
skarði, en nú fór nóttin í hönd. Að vísu ekki löng nótt,
þar sem svo liðinn var vetur, en þó nokkrir klukku-
tímar, eða fram urn óttu. Kindurnar voru orðnar hæg-
ar í rekstri áður kom að Kálfaströnd, en við hvíldina
þar og kviðfylli af góðu heyi, höfðu þær frískazt í
spori, og gekk því vel reksturinn austur úr Skarði, en
úr því fóru aftur að sjást á þeim þreytumerki. Vindur
var nú Nv. kaldi, og hafði hreytt hríðaréljum um
kvöldið, en bjart á milli, svo renningsskrið var á hjarn-
inu. Þegar kom nokkuð langt austur fyrir Námaskarð
var komið að smáhól eða barði, sem stóð upp úr hjarn-
breiðunni, og þar sem kindurnar voru nú aftur orðnar
hægfara, var tekið það ráð, að hvíla þar og bíða dags-
birtunnar. Örlítið hlé var undir barði þessu fyrir næð-
ingnum og kembdi fram af því renningurinn. Kind-
urnar lögðust nærri strax og stanzað var í skjólið og
rekstrarmennirnir lögðust líka fyrir.
Útbúnaður þeirra til útilegu var fremur fábrotinn.
Þeir voru sæmilega klæddir að vaðmálsfötum, í tvenn-
um ullarsokkum og íslenzkum leðurskóm, að þeirra
tíma hætti, og meðferðis höfðu þeir vaðmálsúlpur og
eitt hert gæruskinn með ullinni. í böggum sínum höfðu
þeir, til vara, sokka og skó, og einnig nokkuð af deigi,
hnoðað úr rúgmjöli, handa kindunum og svolítinn
nestisbita fyrir sig, en hey gátu þeir ekki haft með.
Þeir breiddu aðra úlpuna undir sig, á hjarnið, en gær-
una og hina úlpuna ofan á sig og lágu þétt saman. Þeir
töldu sig hafa fest blund, en kuldinn vakti þá fljótlega.
Þeir töldu sig hafa verið lítt þreytta og ekki hafa
svitnað á göngunni, þar sem þeir fóru svo hægt með
kindurnar, og þorðu því vel að láta sér líða í brjóst.
Þegar þeir risu á fætur var komin dagsbirta og lágu
kindurnar í einum hnapp, eins og þær höfðu lagzt um
kvöldið, og var farið að skefla að þeim. Var nú haldið
af stað austur eftir í óbreyttu veðri, kalda með smá
hríðaréljum og renningsskriði, en bjart á milli og noklt-
uð kalt í veðri. Upp úr hádegi komu þeir að Jökulsá
á Fjöllum, og var hún nú auð, hafði rutt sig í þíðviðr-
unum undanfarið.
Eins og kunnugt er, er Jökulsá á Fjöllum allmikið
jökul-vatn og var ekki brúuð þarna á fjöllunum fyrr
en eftir 1940. Áður var hún jafnan farin á ferju, sem
haldin var frá Grímsstöðum, þegar hún var ekki á
vetrarhaldi, en nú var enga ferju að sjá á hvórugum
árbakka. Leitarmannakofi eða sæluhús var vestan ár-
innar, sem Mývetningar höfðu þegar, og e. t. v. all-
löngu áður, komið upp, vegna leita sinna á Austur-
fjöllum og til afdreps fyrir ferðamenn á þessari leið
milli byggða. Rekstrarmenn ráku nú kindurnar inn í
kofann og lokuðu dyrum, og lögðu af stað upp með
ánni í könnunarferð.
Grímsstaðabærinn á Hólsfjöllum var þá ekki á sama
stað og nú, heldur nokkru ofar með ánni. Bræðurnir
hugsuðu sér, að ganga a. m. k. upp á móts við bæinn
og reyna að vekja á sér athygli, í von um venjulega
hjálp þaðan, til að komast yfir ána, með þennan óvenju-
lega farangur sinn, a. m. k. á þessum árstíma. Þeir
komu á móts við Grímsstaðabæinn, kölluðu þar og
veifuðu og dvöldu við það nokkurn tíma, en án árang-
urs. Þaðan sást engin hreyfing. í vandræðum sínum
gengu þeir nokkru lengra upp með ánni, og þá sjá
þeir þar ísbrú, sem þeim virðist liggja alveg yfir ána.
Þeir ganga nú þangað, og víst er það svo. Af einhverj-
um ástæðum hefur þarna stöðvazt jakahröngl í ánni,
þegar hún braut af sér fjöturinn, en jakarnir virtust
allir rísa upp á rönd í vatninu, og svo frostið tyllt þeim
saman. Bræðurnir voru báðir með broddstaf meðferðis,
sem þá var vani manna á vetrarferðalögum. Þeir tóku
nú til að kanna jakabrúna, sem náði þvert yfir ána, en
þó ekki alveg beint yfir heldur nokkuð á ská og var
ekki breiðari en ca. 4—5 faðma og sums staðar mjórri,
og íslaus áin beggja vegna við svo langt sem séð varð.
Þeir komust yfir á ísbrúnni og virtist hún það traust
að fært mundi að korna kindunum þar yfir, og fannst
þeim nú verulega vænkast sitt ráð, svo dauflegt sem
útlitið var, að komast yfir þennan alófæra farartálma,
eftir nálega sólarhrings ferð yfir öræfin, og svo stutt
eftir að hlýjum húsum og næringu fyrir menn og
skepnur. Þeir gengu nú aftur til kofans og sóttu kind-
urnar og ráku þær upp með ánni að ísbrúnni. Kind-
urnar höfðu nú hvílzt vel í kofanum, því í þessa könn-
un hafði farið langur tími og dagur að kvöldi kominn.
Þær voru því nokkuð léttfættar upp með ánni, í kuld-
anum, en þegar að ísbrúnni kom, stanzaði hópurinn
og leizt ekki á að leggja á gljáann. Fjárhundur föður
míns var með í ferðinni, og þegar nú kindurnar voru
þarna í hnapp, við brúarendann og staðið fyrir þeim
frá báðum hliðum, tók seppi til að gelta, að baki þeim.
Tók þá svört forustuær, sem var í hópnum, undir sig
stökk, út á ísbryggjuna og hinar kindurnar í hnapp á
eftir, og stukku með hraða í einum spretti yfir ísbrúna
og upp á austurbakkann og virtist ganga vel að fóta
sig á jakabrúnunum eða milli þeirra, en rekstrarmenn
hröðuðu sér á eftir. En þeir voru ekki nema rétt komn-
ir upp á austurbakkann, er þeir heyrðu skruðning að
baki sér, og horfðu þarna á brúna, sem fleytti þeim
með fjárhópinn yfir jökulfljótið, leysast sundur, með
nokkru braki og berast niður fljótið, fyrst miðjan og
síðan að báðum endum. Þeir töldu að hlaup kindanna í
þéttum hóp, mundi hafa komið af stað titringi á jaka-
brúnni, og það nægt til hjálpar vatnsþrýstingnum að
ofan, til að losa um jakana, sem enn voru of lítið frosn-
ir saman. En rekstrarmenn þóttust farsællega hafa yfir
sloppið, með allt sitt heilt á þurrt land og komizt hjá
152 Heima er bezt