Heima er bezt - 01.02.1965, Qupperneq 23

ÞATTUR ÆSKUNNAR
NAMSTJ
RITSTJORI
HVAÐ UNGUR NEMUR
Heimsókn í barnaskóla í Finnlandi
Ilok maímánaðar vorið 1946, var ég staddur á
heimili Eiríks Lundemark námsstjóra, sem ferðazt
hafði með mér víða um byggðir Lapplands. Hann
átti heima í litlu sveitaþorpi, sem heitir Overtorne.
Er þetta litla þorp byggt í grunnu dalverpi rétt við
landamæra-f 1 jótið Torne elv, um 100 km upp fra Hels-
ingjabotni, þar sem fljótið fellur til sjávar. Þarna niður
við þorpið Overtorne er fljótið orðið geysilega vatns-
mikið, breitt bakka á milli, en hægtstreymandi, af því
það hefur runnið svo lengi um láglendan dalinn. Fljót-
ið er yfir fjögur hundruð kílómetrar, frá upptökum
sínum upp við landamæri Noregs, og þar falla í það
mörg straumþung fallvötn, sem falla um skogivaxna
dali og fjallaskörð.-------
Þegar ég var unglingur, las ég Sögur herlæknisins,
eftir Zacharias Topelius í þýðingu Matthíasar Jochums-
sonar og þýdd kvæði eftir Runeberg og fleiri finnsk-
sænska höfunda. Hefur Finnland jafnan síðan verið
sveipað ævintýraljóma í huga mínum. Og hetjudáð
finnskra hermanna var mér ógleymanleg. Nú blasti
Finnland við sýn handan þessa breiða fljots. Mig lang-
aði því að grípa tækifærið og stíga fótum á þetta mitt
forna draumaland. En þetta var þó ýmsum erfiðleikum
háð. Liðið aðeins eitt ár frá lokum hins ægilega síðasta
alheimsófriðar, og margar hömlur voru enn á frjálsum
ferðum milii landa, og því meiri hömlur, sem nær dró
Rússlandi. Ég hafði ekki vegabréf til Finnlandsferðar.
Mitt vegabréf gilti aðeins fyrir hin Norðurlöndin. —
Áritun á vegabréf til Finnlandsfarar fékkst aðeins í
Luleá, sem var í 100 km fjarlægð. En ég vildi þó ekki
gefast upp. Dálítil tollstöð var þarna við fljótið í út-
jaðri þorpsins, með tveimur tollvörðum með borðalögð-
um húfum. Erik Lundemark námsstjóri talaði við þessa
tollverði og bað um leyfi til þess að við mættum
skreppa yfir fljótið til Finnlands, ef við kæmum aftur
sama kvöld. Hann gat þess líka, að með ser væri íslend-
ingur, sem væri að heimsækja skóla í hinum Norður-
löndunum. Þeir tóku erindi hans dauflega, en sögðu þó,
að ef tollverðirnir í tollbúðinni Finnlandsmegin létu
þetta hlutlaust, og ef við gæfum drengskaparheit um
það, að koma aftur til baka samdægurs, þá skyldu þeir
ekki hindra för okkar, og mættum við þá fara snemma
næsta morgun. En þá var að útvega sér bát yfir fljotið.
Lítill vélbátur í tollstöðinni var í ólagi, og tókum við
þá það ráð að reyna að fá bát frá Finnlandi að sækja
okkur. Námsstjórinn náði símasambandi við tollstöðina
Finnlands-megin og lofuðu tollverðirnir að útvega okk-
ur bát og var svo umsamið, að hann kæmi kl. 8 að
morgni og lenti við tollstöðina Svíþjóðarmegin. Svo
talaði námsstjórinn líka við kennslukonu, sem var skóla-
stjóri í litlum barnaskóla í dalnum á moti rétt hja
finnsku tollstöðinni, og lét hana vita að við ætluðum að
fá að heimsækja skólann hennar næsta morgun. — Sagt
er það oft um símann á íslandi, að hann leki, einkum
sveitasíminn, en einhvern veginn var það svo, að öll
byggðin á móti, sem var eiginlega þéttbýl sveit en ekki
þorp, vissi það strax um kvöldið að tveir námsstjórar
ætluðu að heimsækja þessa frjósömu finnsku dalabyggð
næsta morgun. Þessi leki símans varð okkar happ, því
að þegar við komum í barnaskólann um morguninn,
lágu fyrir okkur boð um tvö heimboð. Lyfsalahjón
skammt frá skólanum buðu okkur til hádegisverðar, en