Heima er bezt - 01.02.1966, Síða 21

RITSTJORI
JONSSON
NAMSTJ
STEFAN
LITAST UM Á HELZTU SÖGU-
STÖÐUM NJÁLU.
Njála, — eða Brennu-Njálssaga, — eins og hún er
stundum nefnd, er talin merkust allra íslendingasagna.
Aðalsöguhetjurnar eru Njáll og Bergþóra á Bergþórs-
hvoli og synir þeirra. Gunnar á Hlíðarenda, Kolskegg-
ur bróðir hans og Hallgerður iangbrók kona Gunnars.
Þá má nefna Þráinn Sigfússon og bræður hans og son
Þráins, Höskuld Hvítanesgoða.
Þá koma og mjög við sögu Mörður Valgarðsson,
Flosi Þórðarson í Svínafelli og Kári Sölmundarson, sem
einn komst lifandi úr Njálsbrennu. Einhver fræknasti
maður, er sögur segja frá. Annars eru söguhetjur Njálu
æði margar, enda gerist sagan víða um land og einnig í
útlöndum. En hið eiginlega sögusvið Njálu er þó um
Rangárþing og nágrenni.
Á áliðnu sumri 1965 fór ég nokkuð víða um Rangár-
þing og kom á nokkfa merkustu sögustaði, sem nefndir
eru í Njálu og aðra merka staði í héraðinu.
BERGÞÓRSH V OLL.
Á Bergþórshvoli í Landeyjum gerist mesti harmleik-
ur, sem sagan segir frá, er Njáll og synir hans, Bergþóra
kona hans og Þórður Kárason, dóttursonur Njáls, voru
inni brennd. Gerist sá hörmulegi atburður að talið er
árið 1011, eða um tíu árum eftir að kristni var lögtekin
á íslandi.
Jörðin Bergþórshvoll liggur syðst í Vestur-Landeyj-
um á vestri bakka Affallsins, sem er kvísl úr Markar-
fljóti. Nú má heita að Þverá, hinn forni fjandi Landeyj-
anna, Álar og Affall séu vatnslausar ár, eða vatnslitlir
árfarvegir. Meginþungi vatnsmagnsins liggur nú í sjálfu
Markarfljóti og er haldið þar að með öflugum stíflu-
görðum. Má segja, að tekizt hafi að beizla þessi vatns-
föll þannig, að nú valdi þau litlu tjóni.
Talið er nokkurn veginn víst, að Njálsbrenna hafi
farið fram hinn 23. ágúst árið 1011.
Hinn 14. ágúst 1965 kom ég í fyrsta skipti á hinn
sögulega stað Bergþórshvol.
Það fyrsta, sem vakti athygli mína, er ég kom heim
að Bergþórshvoli, var það, hve bærinn hefur verið af-
skekktur og fjarri samgönguleiðum fyrr á öldum.
Þegar ekið er heim að Bergþórshvoli vestan að blasa
þrír lágir hólar við sýn. Á miðhólnum austanverðum
stendur bærinn og mun svo hafa verið frá fyrstu byggð
á staðnum. Meðfram Affallinu eru þurrlendir bakkar,
en annars er land jarðarinnar slétt mýrlendi og hvergi
sézt á hóla eða hæðadrög. Sr. Jón Skagan, sem fyrr var
prestur í Landeyjum og bjó á Bergþórshvoli, hefur rit-
að grein um Bergþórshvol og sögulegar minjar þar í