Heima er bezt - 01.03.1966, Síða 17

GISLI MAGNUSSON, EYHILDARHOLTI:
Pœttir úr próunarsögu
(Framhald)
Hlutafé.
I árslok 1877 var hlutafé Grafaróssfélagsins röskar
30 þús. kr. Skiptist hlutaféð í 50-króna hluti og nokkra
hlutarparta. Eigi mun það allt hafa verið innborgað þá
en langdrægt þó. Höfðu Skagfirðingar lagt fram 341
hlut heilan, en Húnvetningar 253 heila hluti. Greindist
hlutaframlag eftir hreppum sem hér segir:
Skagctfjarðarsýsna:
Úr Holtshreppi .................. 24 hl.
— Fellshreppi ................... 13 —
— Hofshreppi .................... 82 —
— Hólahreppi .................... 36 —
— Viðvíkurhreppi ................ 55 —
— Akrahreppi .................... 15 —
— Lýtingsstaðahreppi ............. 10 —
— Seyluhreppi ................... 12 —
— Staðarhreppi ................... 8 —
— Sauðárkrókshreppi ............. 45 —
— Skefilsstaðahreppi ............ 20 —
— Rípurhreppi ................... 21 —
Samtals 341 hl.
= kr. 17050.00
Húnavatnssý sla:
Úr Vindhælishreppi .............. 21 hl.
— Engihlíðarhreppi ............... 6 —
— Bólstaðarhlíðarhreppi ......... 13 —
— Svínavatnshreppi .............. 84 —
— Torfalækjarhreppi ............. 32 —
— Áshreppi ...................... 64 —
— Sveinsstaðahreppi ............. 33 —
Samtals 253 hl.
= kr. 12650.00
Hér eru aðeins taldir heihr hlutir. Nokkrir menn áttu
hálfan hlut eða brot úr hlut, og mundi það samanlagt
nema nokkrum hlutum heilum. Hafa því hlutirnir verið
samtals rösklega 600. Eigi verður sagt, að hlutabréfin
væru á fárra manna höndum. Telst mér svo til, að eig-
endur þessara 594 hluta, sem taldir eru í skránni hér að
ofan, hafi verið alls 237, 149 í Skagafjarðarsýslu og 88
í Húnavatnssýslu. Röskur helmingur hluthafa, eða 124,
átti aðeins 1 hlut. 8 menn áttu 10—20 hluti hver og 3
menn áttu 20 hl. hver og fleiri.
„Lucya rekur á land.
Nú víkur sögunni að „Lucy“ — skipinu, sem félagið
keypti um haustið og hugðist gera haffært næsta vor.
Skipið lá við stjóra á Grafaróshöfn, hafði verið þangað
fært og eigi hætta búin. En aðfararnótt hins 21. desem-
bermánaðar gerði afspyrnurok af suðvestri. Slitnuðu þá
festar sldpsins og rak það upp í fjöru. Barst skipið að
landi þar sem stórgrýti var fyrir og brotnaði svo, að
sjór gekk inn. Varð þó eigi séð um sinn, hversu mikið
var skaddað. Var félaginu þetta ærið óhapp. Virtist um
það borin von, að gera mætti við skipið og koma því á
flot. Vildi þó stjórnin eigi um það taka ákvörðun á ein-
dæmi sitt, hvort sundra skyldi skipinu og selja. Kvaddi
því til kunnáttumenn að „fyrirtaka skoðunargerð á
skaða þeim, er skipið „Luzy“ hefur orðið fyrir.... og
láta í Ijósi þaraðlútandi álit yðar.“ Menn þessir voru
Einar B. Guðmundsson, alþm. á Hraunum, Sæmundur
Jónsson, skipstjóri í Felli og Konráð Jónsson, hrepp-
stjóri í Miðhúsum. Hinir tilkvöddu menn brugðu þeg-
ar við í ársbyrjun 1878 og skoðuðu skipið. Töldu þeir
að því yrði eigi bjargað, og því einsætt að höggva það
upp. Urðu skipakaup þessi félaginu lítt til frama né
hags. Hitt var raunar happ, að fleytuna rak á land, því
að við skoðunargerðina kom í ljós, að efniviður var ó-
traustur og fúinn. Mundi því viðgerð hafa orðið drjúg-
um kostnaðarsöm og skipið þó aídrei traust.
Hallar undan.
I ársbyrjun 1878 var svo komið hag Grafarósfélagsins,
að það stóð höllum fæti. Bar margt til. Hlutaféð bundið
í húsum og áhöldum. Rekstrarfé skorti með öllu. Varð
því félagið skjótt bundið á skuldaklafa hjá Mohn, er
herti æ meir að, unz úr tók steininn í árslok 1877, er
gjaldeyrisvörur komust eigi út til greiðslu upp í skuld-
ir, en urðu innlyksa í Grafarósi, lágu þar sumar undir
skemmdum og mundu eigi seljast fullu verði, er til
kæmi. Skuldir viðsldptamanna allverulegar, og vafa-
samt um innheimtu þeirra sumra. Fjártjón vegna kaupa
á skipi, er rak á land og ónýttist. Verzlunarstaðurinn
illa settur til aðsóknar fyrir þorra manna á félagssvæð-
Heima er bezt 89