Heima er bezt - 01.03.1966, Blaðsíða 25

Minnismerki Þorsteins Erlingssonar í Hliðarendakoti.
Hvolsvelli. í Út-Hlíðinni er þéttbýli mikið, en víða eru
þó hamragil milli bæjanna og í þeim smá fossar. Eru
þessir fossar áberandi og fagrir, þegar vatnavextir eru.
Á þessari leið vil ég nefna þrjá bæi auk Hlíðarenda. En
það eru Múlakot, Hlíðarendakot og Sámsstaðir.
í Múlakoti er einn fegursti trjágarður á íslandi. Hús-
freyjan í Múlakoti, frú Guðbjörg Þorleifsdóttir, kom
garðinum upp, og vann sjálf að gróðursetningu og hirð-
ingu trjágarðsins af ágætum áhuga. Um hana segir svo
í bóldnni „Hver er maðurin“: „Hún hefur stundað
garðyrkju og trjárækt, komið upp fögrum trjágarði í
Múlakoti og hirðir hann snilldarlega.“
Guðbjörg var fædd í Múlakoti 27. júlí 1870.
Hlíðarendakot er ekki nefnt í Njálu, en enginn fer
þó svo um Fljótshlíðina, að hann nemi þar ekki staðar
um stund.
Rétt við þjóðveginn í túnjaðrinum til hægri, þegar
ekið er út Hlíðina, er myndastytta. Styttan er af hinu
ástsæla þjóðskáldi Þorsteini Erlingssyni. Þótt Þorsteinn
Erlingsson sé fæddur að Stórumörk undir Eyjafjöllum,
er hann jafnan kenndur við Hlíðarendakot, og Fljóts-
hlíðinni unni hann mest allra byggða á íslandi. Mánaðar
gamall kom hann þangað í fóstur til Helgu föðurömmu
sinnar og hér ólst hann upp. Enginn fer svo fram hjá
myndastyttunni, að hann hugsi ekki til skáldsins ást-
sæla.
Næst vil ég nefna Sámsstaði. Þar fer fram merkilegt
tilraunastarf. Þar hefur um meira en tvo áratugi verið
náði sér aftur undra fljótt, og nú sér þess varla merki,
að þar hafi allt hulizt ösku og vikri fyrir tæplega tveim-
ur áratugum.
Þegar utar kemur í Fljótshlíðina eru bæirnir mjög
þéttir, svo að túnin ná víða saman. Af bæjum í Fljóts-
hlíðinni er Hlíðarendi merkasti sögustaðurinn. Þar bjó
Gunnar Hámundarson, sem jafnan er við Hlíðarenda
kenndur, og gerði garðinn frægan.
Gunnari er svo lýst í Njálu:
„Gunnar var mikill maður vexti og sterkur, manna
bezt vígur. Hann hjó báðum höndum og skaut, ef hann
vildi, og hann vá svo skjótt með sverði, að þrjú þóttu
á lofti að sjá. Hann skaut manna bezt af boga og hæfði
allt það, er hann skaut til. Hann hljóp meira en hæð
sína í öllum herklæðum og eigi skemmra aftur en fram
fyrir sig. Hann var syndur sem selur, og eigi var sá
leikur, að nokkur þyrfti við hann að keppa, og hefur
svo verið sagt, að engi væri hans jafningi. Hann var
vænn að yfirliti og ljóslitaður, réttnefjaður og hafið upp
í framanvert, bláeygur og snareygur og roði í kinnum,
hárið mikið og fór vel og vel litt. Manna kurteisastur
var hann, harðgerr í öllu, fémildur og stilltur vel, vin-
fastur og vinavandur. Hann var vel auðugur að fé.
Fá eru örnefni á Hlíðarenda, sem minna á fornsögu
staðarins. í Njálu er sagt að orpinn var haugur um
Gunnar og hann látinn sitja uppi í haugnum. Ekki voru
vopn lögð með honum í hauginn, og Rannveig móðir
hans bannaði öllum að snerta atgeirinn, og það mætti
aðeins sá einn gera, er hefna vildi Gunnars.
Fyrir ofan túnið á Hlíðarenda er grasivaxinn grjót-
hóll, sem nefndur er Gunnarshaugur. Var talið að þetta
væri legstaður Gunnars. Ekki telja fornfræðingar nú
að þetta geti verið rétt.
í sumar sem leið fór ég, eins og fyrr segir, inn á innstu
bæi Fljótshlíðar og ók svo sem leið liggur út Hlíðina að
Hlíðarendakot.
Heima er bezt 97