Heima er bezt - 01.11.1971, Blaðsíða 9

okkar íslandi, þegar slíkt hefir verið á ferð og stráð
áhyggjum og vandamálum yfir íbúa þessarrar norðlægu
eyjar okkar, bæði menn og málleysingja, jafnvel æsku-
fólkið, sem oftast er talið vera laust við áhyggjur mann-
lífsins, fann líka fyrir þeim vandamálum, sem haf-
ísinn og harðindin ollu þetta vor, svo sem áður hafði
löngum að borið.
Verzlunarstaður okkar frá Gunnólfsvík var Þórs-
höfn á Langanesi, vestan Brekknaheiðar eða Helkundu-
heiðar, sem hún hét að fornu. Þannig var nú ástatt um
þessar mundir, að kornvara var öll þrotin skömmu
eftir áramót og þá skömmtun viðhöfð á þeirri vöru, svo
allflestir viðskiptamenn gætu einhvern píring fengið.
Það var því, að áliðnum vetri, orðið algerlega korn-
vörulaust á öllum heimilum, að minnsta kosti í okkar
grennd, fyrir sumarmál, en matarlaust var þó ekki. —
Haustmatur var ekki uppgenginn og skyr og smér var
til frá sumrinu áður, og svo var mjólkin úr kúnum, sem
jafnan var góð búbót, a. m. k. á meðan ekki skorti fóð-
ur fyrir þær. En börnunum fannst mikið vanta, að fá
ekki brauð að borða með smérinu, sem ekki var skortur
á hjá okkur.
Við vorum tveir bræður, börn á heimilinu, og hjá
okkur var það sífelld rella við máltíðir, og utan þeirra,
um brauð og smér, þótt móðir okkar væri margbúin
að fullvissa okkur um, að hún ætti ekki til hvorki korn
eða mél til að gera úr brauð, cn við gleymdum því víst
jafnóðum, því löngunin í þetta hnossgæti var svo mikil
og skilningur takmarkaður, þó ég væri að verða 9 ára,
en bróðir minn á 6. ári.
Aðalverzlunin á Þórshöfn um þessar mundir var
dönsk selstöðuverzlun Orum og Wulffs í Kaupmanna-
höfn, frá 1895 til 1918, og kaupfélag Þórshafnar, frá
1896 til 1903, en það var nú komið á fallandi fót, vegna
vanskila margra viðskiptamanna og mikillar f járfestingar
í húsb'r"Hngum, sem það var of veikburða til að þola.
Þessar verzlanir voru búnar að kunngera, að kornvör-
ur m. a. væru væntanlegar um sumarmál, með Thóre-
skipinu Agli, sem þá annaðist millilanda-ferðir og
strandferðir að nokkru hér við land. Jú, Egill kom, á
nokkurn veginn tilsettum tíma um mánaðamót apríl
og maí, og hann komst ekki nema að Langanesi í það
sinn, þar var hafísinn svo þéttur, að ekki varð lengra
komist, og ekki varð heldur við snúið, enda aust-norð-
austan hríðarveður skollið á. Skipið varð því að láta
fyrirberast þar sem það var komið og rak með ísnum
alla leið inn á Finnafjörð. Þar lá það fast í þéttum ís í
rúma viku. Þá hægði austanáttina og vakaði eitthvað í
ísinn, svo skipið gat lónað út úr firðinum og suður um,
og komst til Seyðisfjarðar eftir nokkra daga. Þar lá
það og beið, þar til í maílok, að siglingaleið varð fær
norður um til Þórshafnar. Þá loks var hægt að gefa
börnunum, og öðrum, hið langþráða brauð. Við Guð-
ný, sem gættum fjárins í fjörunni, og áður er getið,
horfðum löngum til skipsins í ísnum þarna út á firð-
inum, þessa viku, sem það var þarna, en Gunnólfsvík
stendur við fjörðinn norðanverðan, og ég hugsaði
með trega til þess, ef ísinn setti gat á skipið og það
sykki þar í sjóinn, hvenær ég mundi þá fá hið lang-
þráða brauð að borða. Þessar hugmyndir mínar og
hugsun byggðust auðvitað ekki á neinni reynslu eða
rökum, en ég hlustaði á tal fullorðna fólksins á heim-
ilinu, því þar var margt og mikið um þetta rætt, og eins
þegar gestir komu. En vitanlega var mest af þessu utan
og ofan við minn barnslega skilning, en óttinn sat í
mínum huga, um að illa færi. Og hvað var þá fram
undan?
Á næsta bæ við Gunnólfsvík, Sóleyjarvöllum, var
aldraður húsmennskumaður, Helgi Einarsson, í dag-
legu tali kallaður Helgi Bjóla, eða Bjólan, og lét hann
sér það viðurnefni vel líka. Þetta var greindur karl, en
fólk taldi hann nokkuð sérvitran og ekki öllum að
skapi. Hann hafði á sínum manndómsárum verið bóndi
í Vopnafirði austur. Hann var mikill kunningi foreldra
minna, og líka okkar bræðranna, og kom oft til okkar,
enda örstutt á milli bæjanna. Bústofn hans þarna í hús-
mennskunni var nokkrar kindur, einn hestur og 3 eða
4 geitur. Hann gerði mat sinn sjálfur, og eldaði í hlóð-
um, sem þá var enn víða títt á bæjum, þar um slóðir.
Við bræðurnir sóttum hann stundum heim, og þó oftar
ég einn. Hann var þá vanur að opna kistu sína, sem
stóð við fótagafl á rúmi hans, og ná þar í kandísmola
og stinga að okkur, eða mér, þegar ég var einn, en þá
sendi hann ævinlega bróður mínum svipaðan mola, með
mér. Hann hafði oft, við komur sínar til okkar þetta
vor, heyrt relluna í okkur við mömmu um brauð og
smér, sem ekki var hægt að veita okkur, og óánægjuna
yfir því og stundum skælur, og sagði hann þá stundum
til okkar gamanyrði af því tilefni.
Svo gerðist það atvik, sem mér er einna minnisstæð-
ast af mörgum æskuminningum mínum, einn maímorg-
un, rétt á eftir að gufuskipið Egill hvarf úr firðinum.
Það mun hafa verið um dagmálaleytið, að við bræðurn-
ir vöknuðum og vorum þá einir í herberginu, þar sem
við sváfum ásamt foreldrum okkar. Pabbi var farinn
út til að sinna skepnum sínum, og mamma var frammi
í bæ, líklega í fjósi að mjólka. Sólin skein inn um glugg-
ann frá nokkurn veginn heiðum himni, en það var ný-
lunda, því þessi blessaður lífgjafi og lífvörður allra líf-
vera, ekki sízt hinna norðlægari landa, hafði oftast und-
anfarna tíð verið hulinn af þokuhjúp, sem lá í loftinu og
„byrgði sólarsýn“, en nú vakti hún okkur með birtu
sinni og yl. Við fórum strax eitthvað að hnippast á, í
rúminu, og barst leikurinn fram á gólfið, og þar tókum
við til að tuskast með hávaða og hlátri, eins og við kom-
um úr rúminu á nærklæðum einum. Allt í einu opnaðist
herbergishurðin snögglega og inn snaraðist vinur okkar
Helgi Bjólan með poka á öxl, fleygði honum á gólfið,
fyrir fætur okkar og sagði: „Hana, rífist þið um þetta“,
og var með það sama horfinn út úr herberginu. Við
hættum auðvitað um leið tuskinu, og stóðum sem agn-
dofa augnablik, en réðumst svo á pokann, leystum af
honum fyrirbandið og gáðum niður í hann. Undrun
Framhald á bls. 392.
Heima er bezt 389