Heima er bezt - 01.07.1973, Blaðsíða 25

róunarsögu megin
Eins og allir vita, eru Evrópa og
Asía vanalega taldar tvær heimsálfur.
Þó eru til landfræðingar, sem telja
þetta firna landflæmi eina heimsálfu,
Evrasíu, og Evrópu aðeins vestasta
skaga hennar. Þessu Evrasíu-nafni
verður haldið hér, vegna þess, að mér
finnst það betur eiga við efni þessa
greinaflokks, en alls ekki af því að
ég ætli mér að gera upp á milli skoð-
ana landfræðinganna.Ég fæ ekki bet-
ur séð, en að báðar skilgreiningarnar
hafi nokkuð til síns máls.
Á landakortinu sjáum við hvaða
ógnar landflæmi þetta er, enda nær
það frá stóru og annasömu hafnar-
borgunum í Vestur-Evrópu og allt
til Berings-sundsins í austri, — meira
en hálfa leið umhverfis hnöttinn
okkar.
Það liggur ljóst fyrir, að Evrasíu-
meginlandið er ekki aðeins það
stærsta, heldur geymir það fjöl-
breytilegast landslag, loftslagsbelti,
plöntu- og dýralíf, sem ber augljós
merki umbrotasamrar lífs- og land-
sögu jarðarinnar. Flest mannfólk
byggir þetta flæmi, að þaðan hafa
íbúar þess lagt upp til landvinninga
í aðra heimshluta. Enda er greiðfært
til annarra skika jarðar. Mjótt Ber-
ings-sund aðskilur Evrasíu frá Norð-
ur-Ameríku, auðvelt er að stikla yfir
Malajalönd til Ástralíu, og vegir hafa
legið og liggja til Afríku. Sagnfræð-
ingar telja, að vagga menningar hafi
staðið í Évrasíu. Hún getur líka stát-
að af ýmsum furðum í landslagi, svo
sem hæstum fjöllum (Himalaya) og
dýpstum stöðuvötnum (Bajkal).
Þegar okkur verður hugsað til mik-
illeika landflæmisins og hrikalegu
fjallarisanna, svo sem Himalaya-fjall-
garðsins, hefðum við vissulega leyfi
til að halda, að svona hefði þetta
alltaf verið og svona muni það standa
til eilífðarnóns.
En öðru nær.
Við getum ekkert fullyrt um stöð-
ugleika bergstáls sem Himalayaf jalla,
því jarðsagan kann sögu frá enn meiri
risum, sem fyrir ævalöngu eru orðn-
ir marflatir vegna langvarandi veðr-
unar og rofs, — eða hafa sokkið í sæ.
Fyrir hundruðum milljóna ára var
Evrasía ekki til í þeirri mynd, sem
við sjáum hana á kortinu í dag. Elztu
hlutar hennar eiga án efa upphaf sitt
í sköpun jarðar á upphafsöld eða for-
kambríumskeiðinu, eins og landfræð-
ingar nefna það. Sumir þeirra segja,
að hugsanlega geti pláneta okkar
verið 4600 milljón ára gömul. Við
skulum þó ekki hverfa svo langt aft-
ur í tímann, en býsna langt samt.
Einhverntíma fyrir 600 milljón ár-
um var um að ræða margar eyjar eða
[P
LiJ
mm
RITSTJÓRI EIRÍKUR EIRÍKSSON
Heima er bezt 241