Heima er bezt - 01.04.1975, Side 26

Alger andstæða ofangreindrar stefnu er svo stríðið
sem geysað hefur hér á Norðurlandi um raforkumál,
með viðeigandi útreikningum á töpum og gróða. Eng-
inn hefur neitt á móti norðlenskri raforku en þegar
venjulegu fólki er ljóst að hún fæst ekki í neinum mæli
í náinni framtíð, vekur það furðu og sársauka að ekki
skuli ýtt harkalega á eftir því að skynsamlegasti kostur-
inn sé tekinn; sá kosturinn sem ætti að vera í samræmi
við hagsmuni og samvinnu allra byggða. Það eru stór-
virkjanir inni á hálendinu með nýtískulegu flutnings-
kerfi og samtengingu um allt land. Þessi hugmynd hefur
ekki orðið til í kolli einhverra draumóramanna, heldur í
kolli færustu sérfræðinga landsins í rafmagnsmálum. Að
baki þess konar stórvirkjunarframkvæmdum liggur ekki
aðeins tæknilegt ágæti, heldur byggist hún m. a. á þeirri
skoðun að fjárhagsgetu 200 þúsunda manna þjóðar séu
einhver takmörk sett og virkjunarfé sé haganlegast fyrir-
komið í framkvæmdum sem flestar byggðir geti notið
góðs af. Útkjálkastaðurinn stendur þá jafn vel að vígi
og hver annar ef hann æskir einhvers iðnaðar til styrktar
búsetu. Ætlunin er svo smám saman að byggja minni
virkjanir í héröðum til styrkingar og aukningar þessu
samtengingarkerfi þegar nauðsyn kallar.
Undirritaður hefur hvergi séð þessum hugmyndum
mótmælt með neinum rökum, utan hvað háværir hreppa-
pólitíkusar hafa slegið um sig með slagorðum um að
„hollur sé heimafenginn baggi“, „sjálfs sé höndin holl-
ust“, að ógleymdum hinum margfrægu ummælum um
„hundinn að sunnan“. Þessir ágætu menn fúlsa þó ekki
við skattpeningunum að sunnan tii hinna ýmsu fram-
kvæmda í byggðum.
Þess er ekki að vænta að þessir menn hafi samúð með
hænum keldhverfinga sem krókna úr kulda af völdum
rafmagnsskorts, en þeir mættu leiða hugann að mann-
fóikinu sem þarf að yfirgefa heimili sín af þessum sök-
um. Öllum er ekki gefin þolinmæðin að sitja í kulda
við kertaljós og lesa söguna um hann Palla sem var einn
í heiminum.
Hugmyndin um ofangreindar stórvirkjanir og sam-
tengingu byggðanna í eina orkuheild er ekki ný. Hér á
borðinu fynr framan mig liggur t. d. ritgerð um þetta
eftir eftir Jakob Gíslason fyrrv. raforkumálastjóra frá
árinu 1965. Freistandi væri að birta kafia en ekki verður
það gert. Aftur á móti skal birtur kafli úr ræðu sem
núverandi orkumálastjóri, Jakob Björnsson, flutti í vet-
ur á fundi Sambands ísl. rafveitna um flutningskerfi raf-
orkunnar frá þessum stórvirkjunum og öðrum. Jakob
er að ræða um samtengingu orkuvera í eina orkuheild
og segir m. a.:
„Ég hefi athugað hvernig kerfi þetta (þ. e. án Sprengi-
sandslínu) bregst við ef einhver hlekkur þess bilar, t. d.
línan miih Akureyrar og Varmahlíðar, Kröflu og Akur-
eyrar eða milli Laxárvatns og Hrútafjarðar. Niðurstöð-
urnar eru þær, að í öllum þessum tilvikum og fleirum
sé alls staðar unnt að anna öllu því álagi, sem hér að
framan var lagt á kerfið, án hjálpar varastöðva. Not-
andinn ætti ekki að verða var við neitt annað en ljós
dofni rétt sem snöggvast, þótt hringurinn slitni á ein-
um stað, sama hvar sá staður er.“
Stóð einhver upp á þessum sérfræðingafundi og mót-
mælti skoðunum orkumálastjóra? Nei, ónei. Það var
þagað þunnu hljóði, enda ekki svo gott annað.
Auðvitað vita allir að þessar stórvirkjanir og flutn-
ingskerfið kostar feykimikla peninga, en þá má minnast
orða austfirska þingmannsins sem sagði „að aldrei hefði
verið ráðist í svo vitlausar virkjunarframkvæmdir“ á ís-
landi að þær hefðu ekki haft hagnað í för með sér.
Öllum er nú Ijóst að þessi stórvirkjunarleið verður
farin, með tilheyrandi samtengingu. Hún er þegar kom-
in í gagnið á stóra þéttbýhssvæðinu sem auðvitað fékk
forgang vegna hinna miklu pólitísku áhrifa sem það
hefur. Vesturland er að fá línu og vestfirðingar hafa
beðið um hana. Og austfirðingar og norðlendingar fá
líka sína línu. Þó getur orðið töf á meðan forustumenn
landshlutasamtaka eru að hræra saman balsam á særðan
metnað hreppapólitíkusa, sem finnst þeir vera að missa
af kóngsríki, sem þeir hafa þó ekkert bréf upp á.
Blaðið Dagur hér á Akureyri sagði í leiðara um dag-
inn að „gæluleikir stjórnvalda í orkumálum“ væru orðn-
ir „leiðinlegir svo ekki sé meira sagt.“ Reyndar urðu
þessi skrif til við lestur þessa Ieiðara þegar höfundi varð
ljóst að vonir blaðsins höfðu flogið burtu af væntan-
legum „alþjóða varaflugvelli“ sem ætlunin er að byggja
á Sauðárkróki. „Gæluleikir stjórnvalda“ geta eflaust sýnt
margar hliðar vonbrigða og gleði, en tilþrifamestur
verður leikurinn þegar heimamenn slást um að leika
aðalhlutverkið.
E. E.
Ef undirritaður ætti eina ósk myndi hann óska þess
að allur snjór og klaki og öll kuldasteyta væru farin veg
allrar veraldar og létu ekki á sér kræla fyrr en aftur
að hausti; vorið og gróandin færu að taka við svo um
munaði. í framhaldi af þessari ósk er svo tilvalið að
syngja vorið í bæinn með vorljóði Þorsteins Erlings-
sonar. Tvö lög eru kunn við það, annað eftir Sigurð
Helgason en hitt eftir Jónas Tómasson og mun það
þekktara.
VOR
Nú sé ég og faðma þig, syngjandi vor, með sólina
og blæinn.
Mér klappaði golan, þó gatan sé þröng,
og gott var í morgun að heyra þinn söng.
Nú kem ég sem fljúgandi langt út í Ijósið og daginn.
138 Heima er bezt