Heima er bezt - 01.05.1978, Blaðsíða 11

Rannsóknastöðin Katla á Víkurbakka.
myndi henta vel fyrir ýmis konar rannsóknir, og dvöl
rannsóknamanna yfir sumarið, og það varð að ráði að ég
keypti líka þennan jarðarpart og húsin sem þar voru, með
hjálp góðra manna, en þar má telja Svein Jónsson í Kálf-
skinni, sem hefur lagt stöðinni ómetanlegt lið. Stofnað var
félag til styrktar stöðinni, og komið á fót sérstakri stjórn
fyrir hana. Sjálfboðaliðar frá Akureyri og víðar, dyttuðu
að húsinu og innréttuðu þar rannsóknastofu. Hafði
Jóhannes Sigvaldason þar forgöngu, en hann var síðar
kosinn formaður stjórnar stöðvarinnar. Prentverk Odds
Björnssonar prentaði ókeypis kynningarbækling o.s.frv.
Þetta var allt saman ævintýri líkast, og 18. júlí 1971 var
rannsóknastöðin Katla opnuð við hátíðlega athöfn að
viðstöddum allmörgum gestum, og var mælt á 4 þjóð-
tungum, m.a. á latínu.
Hins vegar hefur rekstur stöðvarinnar ekki gengið eins
vel. Tekjur hennar hafa ekki nægt nema fyrir brýnustu
nauðsynjum, svo sem hita og rafmagni og smávegis við-
haldi, en um laun hefur varla verið að ræða. Einnig hefur
aðsóknin að henni verið minni en upphaflega var áætlað,
og stafar það af ýmsum ástæðum, m.a. af því að rann-
sóknamenn eru nú svo uppteknir af umhverfisrannsókn-
um í sínum heimkynnum, og svo hafa styrkir til almennra
náttúrurannsókna ekki legið á lausu. Það eru langmest
útlendingar sem sótt hafa um dvöl í stöðinni, og stundum
hafa þeir verið þar svo vikum skipti, og nokkrir hafa
komið oftar en einu sinni. Þeir hafa m.a. fundið ýmis
smádýr, sem ekki er vitað um annarsstaðar á jörðunni.
Nú er helzt rætt um að tengja stöðina við Náttúru-
gripasafnið, enda hefur að sjálfsögðu alltaf verið náið
samband milli þessara stofnana. Haustið 1974 urðum við
að flytja frá Víkurbakka til Akureyrar, og síðan hefur
staðurinn verið í eyði á vetrum.
Verður það þá upphaf að Náttúrufrœðistofnun Norður-
lands?
Það má segja svo. Annars hef ég alltaf litið á safnið sem
náttúrufræðistofnun fyrir Norðurland allt, og við það
hefur söfnun gripa og annara upplýsinga verið miðuð. Ég
held það sé nauðsynlegt að hafa eitt slíkt miðsafn, sem þá
er jafnframt rannsóknasafn, í hverjum fjórðungi, en auk
þess geta svo verið sýningarsöfn eða fræðslusöfn í héruð-
unum. Finnst mér að þyrfti að stefna að svipaðri skipan
fyrir minjasöfnin. En þessi stefna hefur ekki átt upp á
pallborðið hjá stjórnvöldum. Þar er nefnilega stjórnað
eftir gamla rómverska boðorðinu: divide et impera, þ.e.
deildu og drottnaðu. Úti á landsbyggðinni mega gjarnan
vera söfn og aðrar stofnanir, en þau mega bara ekki verða
svo sterk að þau fari að nálgast aðalstofnanirnar í höfuð-
staðnum.
Nú er mikið rœtt um umhverfismál og þú ert virkur þátt-
takandi á því sviði. Margir eru svartsýnir á framtíðina. Ert
þú í þeirra hópi?
Líklega má segja það. Þegar maður kynnist ástandinu eins
og það er núna, þá getur maður ekki verið bjartsýnn. Sú
eyðilegging sem nú fer fram á umhverfinu er gífurleg,
sennilega þó mest í sjónum, því að þangað safnast fyrr eða
síðar allur óþverrinn. í hitabeltinu er regnskógunum eytt í
stórum stíl og breytt í harðviðarþiljur hjá okkur í „vel-
sældarþjóðfélögunum.“ Afleiðing þess er svo etv. minnk-
andi úrkoma á jaðarsvæðum og aukin eyðimerkurmynd-
un. Mesta eyðileggingin fer þó etv. fram á manninum
sjálfum og þjóðfélögum hans. Þar er markvisst unnið að
því að steypa allar þjóðir í sama mót, þ.e. móta þær eins og
hin iðnvæddu þjóðfélög í N.-Evrópu og U.S.A., og sama
gildir um einstaklingana. Jafnvel í Kína, sem þó er etv.
eina ríkið sem hefur bolmagn til að standa gegn þessari
Dóttir Helga, Agnes, í grasafrœðihugleiðingum.
Heima er bezt 155