Heima er bezt - 01.05.1978, Page 17

GÍSLIHÖGNASON, LÆK, HRAUNGERÐISHREPPI:
Bodö — Tromsey
NIÐURLAG
í stríðinu hertóku Þjóðverjar Narvík 9. apríl 1940, er
2—3000 alpahermenn ruddust á land, um leið hófu flug-
vélar loftárásir. Bærinn varð ekki varinn, en norsku her-
mennirnir komust undan upp í Bjamarfellið, sem gnæfir
hér yfir bæinn. Norsku herskipunum „Eidsvold“ og
„Norge“ var sökkt, og nú er búið að ákveða að lyfta
„Norge“ af hafsbotni, þar sem það er fyrir hafnarfram-
kvæmdum og ekki hættulaust, þar sem mikið sprengiefni
er í því. Úr þessu skipi er búið að taka ýms tæki, sem nú
eru í minjasafninu.
Narvík var lögð i rúst, eins og kunnugt er, slíkt gleymist
engum sem lifði þá daga. Samkvæmt samtali við eldri
menn, voru þýsku hermennirnir sjálfir ekki svo slæmir í
umgengni. En hinir borgaralegu stjórnendur, sem Hitler
sendi, „voru djöflar“, sagði gamall maður, og bætti við:
„Það getur enginn gert sér nú í hugarlund hörmungar
þessara ára, eða það sem þá skeði, eins og þegar hópur
fólks var skotinn ofan í gröf af grafarbakkanum, síðan
mokað yfir, auðvitað voru þá sumir enn með lífi. Það
virtist engin takmörk fyrir mannlegri grimmd“.
í dag er Narvík fallegur bær með glæsilegum húsum og
fallegri styttu í fullri stærð á torginu, móðir með barn, er
stendur á blómknapp, höggvin úr granít. Litlir gosbrunn-
ar umlykja þessa styttu, sem er í senn bæði táknræn og
fögur.
Um kl. 18 er mætt við bílana. Nú hafa þeir lokið leið-
sögn sinni um Tromsfylki þeir fylkesagronom Johan Jen-
sen og redaktör for Norden, Karl Aartun, því nú
erum við komin að fylkismörkum og gamla Hálogaland
tekur við, nú kallað Nordland. Áfram erum við samt leidd
af vinarhöndum, því hér eru aftur komnir að taka á móti
okkur þeir Artur Bartholsen fylkeslandbrukssjef og
fylkesagronom Villy Hole. Þannig erum við íslendingar
leiddir af vinarhöndum sveit úr sveit.
Narvík er nú kvödd. Ekið er suður í næstu sveit
(kommune) Ball-angen, og Ball þýðir bak, segir norski
fararstjórinn. Og þegar litið er í suður á gnæfandi fjall
Frostisen 1744 metra hátt, fer mann að gruna hvað nafnið
þýðir, og ísfjell 1438 m. Af tindum þessara fjalla leysir
ekki snjó. En leiðin er undurfögur og liggur eftir snar-
bröttum skógarhlíðum. Eftir 17 km. akstur er staðnæmst
við félagsheimili þeirra í Ballangen. Velkomin, velkomin,
segja forráðamenn sveitarinnar, sem standa á hlaði úti.
Að nokkru mun þetta hús vera notað til helgihalds sér-
trúarsafnaðar. Rétt við húsið er kirkjugarður, með sömu
snilldar umgengni og annarsstaðar hér í Noregi. Kven-
félagskonur sveitarinnar bjóða til kvöldverðar. Undir
borðum kynnir oddviti sveitarinnar og búnaðarfélagsfor-
maður, héraðið fyrir gestum sínum. Að loknum þakkar-
ræðum gesta er gisting boðin af bændum sveitarinnar.
Þeir bændur, sem bíla áttu, sóttu gesti sína. Þeim, sem eftir
voru, var ekið í öðrum langferðabílnum austur lítinn,
skógivaxinn dal, með bæjum í hlíðum, og gestum raðað
niður 2—4 á bæ. Það er sem þessi undurfagri dalur, í
bjarkar skrúða til efstu brúna, opni faðm sinn ferðlúnum
gesti. Bíllinn stöðvast, Jón í Bjamarhöfn og Jorgen Dal
eru að stinga saman nefjum. Svo segir Jón við karl úr
Flóa: „Hér gistir þú“, og bendir á bæ efst í hlíðinni til
hægri, „og Guðrún í Hraungerði fer með ykkur“. Einhver
hefur orð á að þessa heimsgæðum sé misskipt. Ofan veg-
inn frá bænum kemur gráhærð öldruð kona léttum fótum
og kynnir sig: Klara Antonsen, velkomin. Og frá handtaki
hennar leggur yl, frændsemisbönd tveggja þjóða eru sterk.
Hér bjó hún ein í fallegu, litlu húsi efst við hæðarbrún,
sem endaði í smá bergsillum. Þó húsið væri lítið, var öllu
svo haganlega fyrir komið, að þar rúmaðist meðal stór
fjölskylda. Á neðri hæð var stofa, eldhús, bað og önnur
hreinlætistæki. Á efri hæð eru þrjú herbergi rúmgóð, með
eldunaraðstöðu. Athygli vakti, hvað öllu var vel fyrir
komið. Húsið var hitað með rafmagni, og rafmagnsarinn
var í stofunni, sem boðið var til. Samræður hófust og
hingað átti karl svo sannarlega erindi, og í rauninni var
kvöldið allt of stutt fyrir Klöru og karl við að rifja upp
liðna ævi. í rauninni höfðu þau unnið sömu störf í æsku,
mæður þeirra sinnt búverkum á sama hátt í harðri lífs-
baráttu. Það sem frú Klara sagði fer hér á eftir:
„Faðir minn bjó hér á næsta bæ, það var stór jörð eftir
því, sem hér gerðist, og frekar góð. Jörðin á land í vestur-
hlíð dalsins, beitiland og skóg. Hann var til sjós mestan
hluta ársins, á seglskútum, og hafði rúmar tekjur eftir því
sem þá gerðist, en konan og börnin sáu um búskapin.n.
Hann var tvígiftur, átti sex böm með hvorri konu, svo við
vorum alls 12, er ég af seinna hjónabandi, og ein eftir af
öllum systkinahópnum. Strax og við gátum, vorum við
látin vinna eins og kraftar leyfðu við heimilisstörfin. Þegar
við stækkuðum vorum við send út á víkina, sem þú sérð
þama fyrir mynni dalsins, að róa til fiskjar, því þá var hún
full af fiski. Það voru dýrðardagar hjá okkur krökkunum,
því svo fórum við í berjamó á eftir þarna upp í hlíðina.
Stundum kom mamma með, og við höfðum nesti með
okkur, þá var nú gaman að lifa. Svo kom að því að ég gifti
mig, þá lét faðir minn mig fá þetta land, sem húsin standa
Heima er bezt 161