Heima er bezt - 01.01.1980, Síða 6

Nýtt ár er hafið
Nýtt ár er hafið, hinn síendurtekni
atburður í tilveru heims vors. Enn
einu sinni stöldrum vér við á stund
tímamótanna og skyggnumst um,
j enda þótt sjón vor nái skammt.
Engum heilskyggnum manni dylst
j þó, að margt uggvænlegt er nú í heimi
vorum, og skýjabólstrarnir fyrirferð-
armeiri en sólskinsblettirnir. Þetta er
í að vísu engin ný saga. Ef enn væri í
j tísku að yrkja, heimsósóma og aldar-
j hætti, er hætt við að slíkur kveðskapur
mundi fylla stórar bækur um þessi
j áramót.
Utan úr löndum berast fregnir um
harðnandi deilur milli þjóða, árásir og
hermdarverk af ýmsu tagi, og lítið
virðist vinnast á um að tryggja sjálf-
sögðustu mannréttindi. íhlutun stór-
veldanna um annarra mál er opin-
berari en um mörg undanfarin ár, og
ekki hlífst við að beita hernaðarað-
gerðum fyrir opnum tjöldum. Vér
horfum á slíkt furðu rólegir. Það er
líkast því sem engum detti í hug að
keimlíkir atburðir gætu gerst hér og
t.d. austur í Afghanistan. Harðsnúinn
flokkur manna kallaði landagráðugt
stórveldi sér til hjálpar til að ná
undirtökunum í þjóðfélaginu, og það
sendi einn eða tvo flugvélafarma með
hermönnum og hergögnum til að
brjóta undir sig landið og tilkynnti
umheiminum að þetta væri gert „að
ósk þjóðarinnar“. Svipaðir atburðir
gerast í sífellu fyrir hálfluktum augum
vorum. Margir virðast enn vera
haldnir hinni gömlu hlutleysisglýju,
enda þótt vér vitum, að allar slíkar
yfirlýsingar eru jafnhaldlausar og
gauðrifnir fatagarmar í hörkustór-
hríð. Og sumir trúa því jafnvel enn að
vér séum friðhelgir sakir smæðar
vorrar og einsemdar. En því miður er
sá tími löngu liðinn, sem Guðmundur
á Sandi kvað um „Vér erum sælir út
við ís, að eiga hæli í friði“. Vér erum
fyrir áratugum saman komnir inn í
alþjóðahringiðu, sem vér sleppum
ekki út úr. Vér hljótum að dansa með
öðrum þjóðum og getum ekki hlaupið
út úr hringnum og sagst vilja vera
einir, en hver mundi hlusta á slíkt í
þeirri refskák sem tefld er í heiminum.
Vér hljótum því að spyrja, gerum vér
það sem í voru valdi stendur til þess
að halda höfði upp úr straumkastinu?
Því miður verðum vér að neita að svo
sé, ef athuguð er framvinda mála hin
síðustu ár.
Vér verðum að horfast í augu við þá
staðreynd, að vér getum ekki staðið
einir og óstuddir, en verðum að leita
stuðnings þeirra aðila og þjóða, sem
oss eru skyldastar og ætla má að virði
að einhverju leyti viðhorf vor og
skoðanir.
Verðbólga er orðið, sem oftast
kveður nú við í eyrum vorum og ekki
þarf að fara lengra en í næstu sölubúð
til að sannfærast um að hér er ekki
aðeins um orð að ræða heldur blá-
kaldan veruleikann. Létta krónan
okkar í dag er orðin enn léttari á
morgun.
Ef marka má ummæli blaða og
stjórnmálamanna, verður ekki annað
séð en öllum sé þetta ljóst, og þeir lýsa
því hátíðlega yfir að þeir vilji kveða
drauginn niður. En hann magnast
með degi hverjum rétt eins og Þor-
geirsboli gerði, ef hann fékk sleikt í sig
mannsblóð. En vér öll, sem stöndum
utan landsmálaþvargsins, spyrjum:
Hversvegna er ekkert gert?
Svarið er nærtækara en ætla mætti,
og aðalorsök aðgerðaleysisins er
viljaskortur og sundurlyndi þeirra,
sem með völdin fara. Það er ekki fá-
mennur hópur, sem hingað til hefir
grætt á verðbólgunni, og hann vill
ekki rýra sinn hlut og treystir á
áframhaldandi gróða á kostnað allra
hinna. Sá hópur ýtir undir meiri
eyðslu, þótt ljóst sé, að einn megin
bölvaldurinn er, að þjóðin hefir lifað
um efni fram og gerir enn. Margt er
talað um þrýstihópa, sem sakir að-
stöðu sinnar fá knúið fram ýmsar sér-
kröfur án tillits til, hvað hentar þjóð-
félaginu. Vér sjáum og heyrum til
margra þeirra og erum sammála þeim
eða ósammála eftir atvikum. En vér
getum hvorki eygt né farið höndum
um þann hópinn, sem ef til vill er
áhrifamestur, þótt hann sé kannske
ekki fjölmennastur, en það eru allir
þeir sem halda við verðbólgunni og
vilja ekki annað í von um stundar-
hagnað. Meðlimi þessa hóps er að
finna á hinum ólíklegustu stöðum,
jafnvel inni í sjálfu Alþingi, allt um
fagurgalann og stóryrðin í nýlokinni
kosningabaráttu.
En setjum nú svo, að hópur þessi sé
ekki jafngeigvænlega stór, og manni
oft virðist, og vilji væri fyrir hendi til
að gera eitthvað, þá kemur annað
afl til sögunnar enn rótgrónara, sund-
urlyndið. Það er sá fjandi, sem þjakað
hefir þjóð vora allt frá fyrstu tíð. Um
það ber saga vor ljósast vitni. Hvað er
meira til frásagna í vorum ágætu
fornbókmenntum en deilur og aftur
deilur. Oft er vitnað til Sturlungaald-
ar. Þar varð sundurlyndið, hags-
munastreitan og öfundin örlagarik-
ustu öflin, sem réðu úrslitum um frelsi
þjóðarinnar. Enginn gat hlýtt öðrum
né viðurkennt vald hans. Þeg-
ar svo versnandi þjóðarhagur og illt
ástand atvinnuveganna kom til og
Framhald á bls. 27
2 Heimaerbezt