Heima er bezt - 01.12.1986, Side 32

féð. Sumar komu með nesti og kaffisopa handa mönnum
sínum, er staðið höfðu við sundurdráttinn frá því að sauð-
Ijóst var um morguninn.
Nokkrir bændur voru orðnir allháværir við sundur-
dráttinn í almenningnum. Köll og hróp heyrðust hvaðan-
æva að. Kindajarmur og hundagelt tók yfir. Fyrir utan vegg
höfðu nokkrir safnast saman og tekið lagið, sem rann inn í
klið dagsins. Börnin leituðu að lambinu sínu, heimasæt-
umar hlógu og tóku sér reiðtúr kringum réttina og létu
spretta úr spori út um grundina. Út við garðana eða inni í
hvammi mátti sjá hvar fólk hópaði sig saman. Bóndasonur
hélt í hönd unnustu sinnar. Upp í hlíðinni sat lítill hópur af
ungu fólki, sem hló og masaði á milli þess, sem það lék sér í
stórfiskaleik eða hlaupa í skarðið. I brekkukvos, er var
spölkorn fyrir vestan réttina, sat Bjössi í Tóftum ásamt
nokkrum félögum sínum. Hann var furðu hress orðinn af
veikindum sínum, en sorglegast var, að yngsti sonur hans
virtist hafa tekið sömu veikina, nema hvað barnið tærðist
fyrr upp, það var fölt yfirlitum og magurt, lá oftast í rúminu
í hitaþvala og magnleysi. Eldri börn hans voru við drátt í
réttinni og reyndu að hirða fyrir föður sinn, þegar mark-
lýsingarmennirnir kölluðu: „Tóftir“ eða „Tóftum“. Bjössi
hirti lítið um stað eða stund, heldur lét glasið ganga á milli
sessunauta sinna og félaga, og sagði sögur, eða söng við
raust.
Steini á Grund var þarna einn í hópnum með Bjössa, en
þeir höfðu oft kastað hnútum hvor til annars með ófögru
orðbragði, sem endaði með því, að Bjössi varð vondur og
fór að brigzla Steina um ræfilshátt og ótal vammir og
skammir. Lét Bjössi þannig dæluna ganga að félögum hans
sem voru nærstaddir ofbauð og fóru að tínast í burtu einn
og einn, enda þótt þeim í fyrstu fyndist forvitnilegt að heyra
illmælgina um náungann, sem valt út úr Bjössa. Einkum
þegar hann fór að hafa orð um málefni þeirra Björns í
Skógum og Þorbjörns, þar sem var á allra vitorði, hversu
með þeim væri fátt.
□
Það var engin tilviljun að um sveitina fór að berast ýmis-
konar söguburður, sem var hafður eftir Bjössa í Tóftum, og
því ekki ósennilegt að orðspor af því hafi borist heim að
Skógum og Björn því rennt grun í að Bjössi gæti orðið
honum liðtækur.
Það bar því til dag einn nokkru eftir að réttir voru búnar,
að Björn í Skógum sendi einn vinnumann sinn, yfir að
Tóftum með skilaboð til Bjössa að koma til fundar við sig.
Bjössi brá skjótt við og lagði leið sína yfir að Skógum. Og
ekki laus við efasemdir um hvað Björn mundi vilja honum.
Var þó ekki laust við, að í aðra röndina að honum fyndist til
um, að Björn í Skógum skyldi boða hann á sinn fund. Aftur
og aftur kom í huga hans spurningin um hvað Björn mundi
vilja.
Hann hafi þó ekki leitað til hans, eða verið honum
handgenginn, þótt nágrannar væru. En Björn í Skógum er
ekki sá maður að hann sé eitt í dag og annað á morgun, eða
þá að hann leiti eftir vináttu, nema þeirra sem eru honum
að skapi, það má best sjá á viðskiptum þeirra Þorbjörns í
Hvammi. f það minnsta hefur hann ekki látið enn í minni
pokann fyrir Hvammsbóndanum, eins og honum sjálfum
oft hafi fundist nóg um afskiptasemi hans. Að vísu hefur
Þorbjörn oft hjálpað, þegar mikið hefur legið við, það má
hann þó eiga. En Björn er þó meiri búmaður, svo hafði það
að minnsta kosti reynzt í vor, þegar allir voru heylausir
nema Björn sem átti nægar fyrningar. Hefði Þorbjörn þá
ekki sýnt ofríki, væri eins líklegt að Björn hefði boðið út
hjálp þegar hann sá að í nauðirnar var komið.
Slikar og þvílíkar hugsanir byltust um i hugskoti Bjössa,
er hann var á leiðinni heim að Skógum.
„Komdu sæll og blessaður, nafni,“ sagði Bjössi er hann
gekk upp hlaðvarpann á Skógum. Björn hafði séð til ferða
Bjössa, og kom út á móti honum. Minntust þeir nafnar með
mestu virktum. Björn bóndi bauð nafna sinn velkominn og
leiddi hann til stofu. Þar ræddust þeir síðan við um menn
og málefni, búskap og búskaparhorfur. Lét Björn bóndi
hella i staup handa nafna sínum og bað hann gera því góð
skil, sem í glasinu væri því hann væri hér ekki daglegur
gestur.
Bjössi gerði glasinu góð skil, var léttur í svörum og lét
flakka hálfkveðnar meiningar og varð allkátur. Björn
bóndi var aftur á móti íhugull og markviss í spurn og svari.
Kom hann orðum sínum á þá leið, að hann fór að aumka
Bjössa með hans erfiðu kringumstæður. Talaði um heilsu-
leysi hans og svo þennan blessaða barnahóp hans, senv
hann kæmi áfram með þvílíkum dugnaði, eins og hann
komst að orði: „Að fáir mundu betur gera, þótt þeir gengju
heilir til skógar, en þú, nafni minn.“
„Og ég held það sé ekki gerandi orð um það því margt
mætti betur fara hjá mér, ef borið væri saman við ykkur
þessa ríku.“
„Það er nú svo misjafnt, hvað lagt er á suma menn,“
ansaði Björn.
„Ég hef alla tíð verið aumingi," hélt Bjössi áfram, „og svo
bætir hún ekki úr þessi fylgikona mín.“
„Þú átt við brjóstveikina," skaut Björn inn í.
„Já, en það er nú þetta með krakkaangana, þeir bjástra
þetta furðanlega, nema sá yngsti, hann er alltaf rækallsins
vesalingur. En hvað um það, maður bjargast einhvern
veginn áfram.“
„Og, sei, sei já, það er víst um það,“ sagði Björn og bætti
síðan við: „Og svo er konan þín, þessi mikli dugnaðar-
forkur.“
„Æjá, hún er það greyið, það má hún eiga, en það er nú
samt svona, ég hefi sagt henni að mér finnist ég hafa aldeilis
nóg á minni könnu, þótt ekki sé verið að troða á mann alls
konar ómagafólki til að standa undir fyrir hreppinn, og
fóðra fyrir ykkur þessa ríku.“
„Þú meinar hann Loft gamla?“ sagði Björn.
„Já, ég meina það, sem ég meina. Þótt þið séuð kallaðir
stórbændur, þú og Þorbjörn í Hvammi, þá er mér sama um
það. Ég hef alltaf verið á móti því að vera með nokkra
vorkunnsemi við þá, sem ekki geta bjargað sér sjálfir,“
sagði Bjössi og var orðinn hreifur af víninu.
„Þorbjörn hefur sjálfsagt gert það í góðri meiningu að
444 Heima er bezt