Heima er bezt - 01.04.1990, Síða 28

PÁLL HELGASON, Akureyri
- Bréf um bögur -
Nokkru fyrir jólin barst HEB kærkomið bréf frá Páli
Helgasyni, Hrafnagilsstrœti 38 á Akureyri, en hann er Ey-
firðingur að œtt, frá Þórustöðum í Öngulsstaðahreppi. Páll er
skáldmœltur vel og hefur lagt söngmálum lið á Akureyri um
áratuga skeið. Við þökkum Páli uppörvandi kveðju og birt-
um bréf hans allt. —
Akureyri 23. nóv. 1989.
Góði kunningi, sr. Bolli.
Með þessum línum vil eg flytja þér og öllum forverum
þínum við „HEIMA ER BEZT“ kærar þakkir fyrir ófáar
ánægjustundir við lestur þess ágæta rits, rúman helming
ævi minnar.
Alveg sérstaklega vil eg þakka þér fyrir spjallið við aldna
heiðursmanninn Jóhann Þ. Kröyer, sem rifjaði skemmti-
lega upp fyrir mér kynni mín af honum og samstarfsfólki
hans í gömlu „KAUPFÉLAGSBÚÐINNI“, sem reyndar
voru nokkuð farin að fyrnast í huga minum, á þeim 53
árum, sem liðin eru frá því að eg var þar daglegur 12 ára
vandræðagepill, sumarið 1926. Sá eg þar fyrir mér öll
andlitin, sem mér var farið að þykja svo innilega vænt um,
vegna hjálpsemi þeirrar, sem eg átti þar alltaf að mæta í
smæð minni og umkomuleysi. Get eg varla nefnt einn
fremur öðrum, svo samtaka var það. Þá rifjuðust einnig
upp hjá mér minningin um bresku slátrarana, sem Jóhann
stóð að að kæmu hingað til að kenna okkur handverk sitt og
mörg skemmtilega glettin atvik, sem til urðu í sambandi við
þá ágætu menn. Öllu þessu ágæta fólki vil eg nú, þótt seint
sé, færa bestu kveðjur og þakkir, á hvaða „plani“ sem það
nú kann að vera statt.
En kveikjan að því að eg hafði mig i að setja þetta á blað,
er pistill kunningja okkar, Gísla Jónssonar, „Um undar-
legar bögur“, í 10. blaði þessa árs (þ.e. 1989). Um mál-
fræðilegar skýringar hans á bögunafninu ætla eg þó ekki að
ræða, þar er hann mér svo langtum færari, heldur aðeins að
undirstrika þá ætlan hans að orðið sé það allgamalt í mál-
inu og nefni eg þar til, að ekki fúlsar Jónas Hallgrímsson
við að nota það í frásögninni af skiptunum við systur sína,
svo sem flestum mun kunnugt vera. Þá vil eg einnig geta
tveggja húsganga, sem eg lærði í æsku minni, enda þótt
fyrripartar þeirra séu mér nú ekki tiltækir.
Saman barði bögurnar
Breiðafjarðar Siggi.
Og:
Við skulum reyna, Ranki minn.
að raula eina bögu.
(Þarna voru raunar notuð fleiri nöfn, sem höfðu stuðul-
inn R).
En ekki meira um það.
Þá tilfærir Gísli þrjár bögur, sem eg lærði einnig í æsku:
Hina fyrstu: „Missti bátinn maður sá“, mun eg hafa eins.
En þá næstu: „Doddi litli datt í dý“, lærði eg þannig:
Pétur detti oní dý
og meiddi sig í fótnum.
Gat því aldrei upp frá því
aftur staðið í fótnum.
Og þá þriðju, sem hann eignar Jóni á Krossastöðum,
lærði eg þannig:
Allt er lífið lítill hringur.
Hringur, sem að allt snýst kringum.
Hringur, hringur, hringur, hringur.
Hringur snýst utanum hring.
Höfund heyrði eg aldrei nefndan og skal eg ekki svifta
Jón eignarréttinum.
Ekki er það meining mín að telja þær gerðir, sem ég lærði,
réttari en Gísla, heldur að benda á hvernig bögur geta
fengið á sig mismunandi myndir á ekki lengri leið en í milli
okkar Gísla, sem mun vera sem næst 11 árum í tíma og 50
km í rúmi.
Loks koma hér svo nokkrar bögur, sem kannski mætti
skipa í svipaðan flokk og Gísla, og ríða þar á vaðið feðgar
tveir.
Faðirinn kvað:
Dagur er runninn. í austrinu er hann.
Ekkert mig dreymdi um miðnæturstund.
Þrungið er loftið. í þíðviðri fer hann.
Þögul er nóttin og grátin er lund.
Mannlífið hefur svo margt til að bera,
mér er allt horfið ástvinaskjól.
Með lasburða skrokkinn lítið má gera.
Langt finnst mér síðan um næstliðin jól.
136 Heima er bezt