Heima er bezt - 01.02.1993, Side 4

Agœtu lesendur,
Pá er hún „Góa“ gengin í garð með sínum fyrirheit-
um um að senn fari að linna vetrarhríð og stormi, þó
enn sé vissulega nokkur tími til stefnu fyrir Vetur
konung til að hrista sína köldu hramma.
Það verður nú að segjast að frekar hefur tíðin reynst
okkur íslendingum rysjótt þennan vetur. Og enn er
það siður manna að kvarta yfir veðrinu þrátt fyrir
afburðagóð híbýli, hlý og góð, og einnig það að nú fer
varla nokkur spönn frá rassi, eins og sagt er, án þess að
stíga upp í farartækið sitt, bílinn, við húsdyrnar hjá
sér og drepa síðan ekki niður fæti fyrr en í áfangastað
og eru menn tæplega vegamóðir eða þreyttir eftir
slíkar þægindaferðir.
En svona er nú lífið.
Ætli forfeðrum okkar
hefði ekki þótt heldur
lítið tilefni til slíkra
umkvartana við þær
aðstæður sem við búum
nú til dags. Það hygg ég
vera. Ekki er ólíklegt að
mörgum þeirra, hefði
þeim gefist það að sjá
til framtíðar og virða
fyrir sér þann munað
sem allflestir búa við í
dag, hefði þótt sem þeir
væru að horfa á kring-
umstæður einhvers ævintýrisins. Aðstæður þær sem
íslendingar búa við nú hlytu að hafa litið út sem hallir
konunga og keisara miðað við það sem fólk almennt
bjó við hér á landi fram eftir öllu. En kunnum við að
meta alla þessa „dýrð“ og þessi þægindi sem við í raun
búum við á Islandi í dag? Það vil ég leyfa mér að draga
í efa að allir geri. Við íslendingar höfum nú jafnan
staðið framarlega í lífsgæðakapphlaupinu og sjaldnast
talið okkur búa og lifa nógu flott og fínt hverju sinni.
Sumir segja að þetta sé m.a. afleiðing velsældar þeirrar
sem þjóðin bjó við fyrstu árin eftir seinni heimsstyrjöld
og að hún hafí í raun aldrei náð sér eftir það. Ekki skal
ég um það fullyrða en stundum finnst manni nú að
minna mætti gagn gera.
Hér fyrr á öldum lenti fólk stundum í stórfelldum
hrakningum í nauðsynjaferðum sínum vegna stórviðra
sem brustu á. Fólk bar virðingu fyrir veðuröflunum á
þessum tímum og var sjaldnast á ferð á þeim árstímum
sem þau hömuðust mest, nema brýna nauðsyn bæri til.
Lífsbaráttan var þó slík og svo hörð að oft var teflt á
tæpasta vað við að draga björg í bú, sér og sínum til
viðurværis, og því fór sem fór stundum, þegar fólk
varð undir í þeim fangbrögðum. En þetta var hluti af
lífsbaráttunni og við þetta varð fólk að búa.
En annað ætti nú að vera uppi á teningnum nú, skyldi
maður ætla, með þeim traustu og vel búnu híbýlum
sem við höfum yfir að ráða og þeim traustu og þægi-
legu farartækjum sem næstum hver ökufær einstakl-
ingur ræður yfir. Og þannig er það vissulega. En nú
hafa hlutirnir snúist við að nokkru leyti. Aður fyrr bar
fólk virðingu fyrir hinum sterku veðraöflum og
óttaðist þau jafnvel og það sem þeim fylgdi. Nú aftur á
móti eru menn farnir að storka þeim og bjóða birginn í
hreinni ævintýraleit.
„Jeppamenningin“ hefur skotið traustum rótum í
íslensku þjóðfélagi og nú tíðkast mjög vetrarferðir á
þeim farartækjum hvert á land sem er og nánast
hvernig sem viðrar.
Jafnvel hefur maður
stundum grun um að
slíkurn ferðalöngum
þyki ekkert verra að
með fylgi svona hæfi-
lega hryssingslegt veður.
Minnsta kosti heyrist
stundum að lagt hafi
verið í slíkar ferðir
jafnvel þótt veðurspá
hafi reynst ótrygg. En
svona breytast tímarnir
og mennirnir með. Hér
áður fyrr hefði það
sjálfsagt talist algert óðs
manns æði að ætla sér að fara upp á hálendið, svo ekki
sé nú talað um jöklana, um hávetur þegar allra veðra
er von. En auðvitað má líka segja að svona saman-
burður sé harla óraunhæfur. Allar aðstæður og mögu-
leikar manna gagnvart veðraöflunum eru svo gjör-
breyttir að þar er alls ólíku saman að jafna. En þó
finnst manni að stundum mætti vera meiri aðgát höfð
áður en menn skella sér í fang óblíðrar náttúru
landsins á vetrum. Menn gleyma stundum í upphafi
slíkra ferða að þær geta fyrirvaralaust orðið með þeim
hætti að þær séu ekki lengur þeirra einkamál og valdið
öðrum óþarfa ónæði og fyrirhöfn þegar út þarf að
kalla fjölmennar björgunarsveitir þeim til bjargar úr
ógöngum sem þeir hafa komið sér í, oft á tíðum af ein-
tómum leikaraskap.
Stundum getur verið gott að horfa til fortíðar og
kynna sér reynslu genginna kynslóða, þrátt fyrir ólíkar
ytri aðstæður, þótt ekki væri nema til þess að læra að
bera hæfdega virðingu fyrir náttúruöflunum. Enginn
veit í raun hvar hrammur þeirra kann að lenda næst
með þeim hætti að ekki þurfi um að búa eftir þau
viðskipti.
Með bestu kveðjum,
Guðjón Baldvinsson.
m kláðOtopOHIM
40 Heima er bezt