Muninn - 01.04.1952, Blaðsíða 10

34
MUNINN
IV. bekkur. Jóhanna SkaEta er sú
eina, sem eitthvað kveður að. Hún sýn-
ir oft ágætan leik. Hinar aðstoða hana
eftir beztu getu. Þær ættu samt ekki að
treysta henni um oi: og reyna að skjóta
meira sjálfar.
III. bekkur. Þær Halldóra.og Anna
Lilja ltera leikinn uppi, en þeirn hætt-
ir til að ryðja andstæðingum inn í
markið á eftir knettinum. Hinar gætu
gert meira, ef j)ær aðeins reyndu.
II. bekkur. Þetta lið hefur staðið sig
með ágætum í mótinu, og er það fyrst
og fremst að þakka þeim Steinku og
Önnu. En ,,dugnaður“ Jreirra gengur
stundum fulllangt.
I. bekkur. Þær liafa ekki mikla sig-
Eftiríarandi grein er lauslega Jrýdd úr
bókinni „Retoriko", kennslubók í mælsku-
fræði eftir dr. Ivo Lapenna. Virðist ekki ó-
sanngjarnt, að málgagti málfundafélagsins
birti nokkrar leiðbeiningar í mælskulistinni.
Ræðumannshugrekki er sérstök teg-
und liugrekkis, sem á ekkert skvlt við
hugrekki í venjulegri merkingu þess
orðs. Til eru menn, sem reynast djarf-
ir í boðaföllum lífsins, en ragir ræðu-
menn. Einnig finnst það gagnstæða:
ræðudirfska og Iífsbleyði. Herntaður,
sem berst djarfttr á vígvelli, maður, er
hiklaust varpar sér útbyrðis öðrum til
bjargar, ungmenni, sem djarft þreytir
fang á leikvangi, eru allir án efa hug-
rakkir á einhvern liátt. En allt um Jrað
þurfa þeir ekki að vera gæddir hug-
rekki ræðumannsins. Slíkum fullhug-
ttm getur fállið allur ketill í eld í
ræðustóli, Jtá vantar orð, Jteir ruglast,
geta ekki haldið áfram, en endurtaka
hjálparvana sömu setninguna. Hversu
oft hefur Jtað ekki gerzt, að stinn hetja
hafi breytzt í auma raggeit, er hún
skyldi ávarpa fjöldann nokkrum orð-
um? Stamandi segir hún nokkur mark-
laus orð án þess að vita, um hvað hún
talar. Stundum ber jafnvel svo \ ið, að
sá frækni ei alls ekki fær um að segja
eitt einasta orð, en stendur sem for-
da.-mdur frannni fyrir fjöldanunt,
tunga stjörl, hugsun lömuð.
Aðrir, seiii mælskir eru í samræð-
um, geta samt ekki talað opinberlega
vegna skorts á ræðumannshugrekki. í
veiz.lum, kunningjasamkvæmum eða í
ui'möguleika í ár, en Jrað koma tímar
og koma ráð. Þetta eru ákveðnar og
tápmiklar stúlkur, sem senda dómara
orð í eyia, ef hann skiptir sér of mikið
af gjörðum Jxeirra!!
Handknattleiksnefndin hefur séð
um mótið og farizt Jxað vel úr hendi.
Helzt hefur verið skortur á dómurum,
og hefur það starf lent nxikið á söniu
mönnunum.
Eitt lið er Jxað, sem gaman hefði ver-
ið að sjá á vellinum, en Jrað er lið af
kennarastofunni. Hvernig væri, að sig-
urvegarar í kvennaflokki skoruðu á
kennaiastofuna að mótinu loknu?
A. K.
líkum aðstæðum, skemmtir oft ein-
hver öllunx viðstöddum með því að
segja smásögur og skrítlur. Annar get-
ur við sömu tækifæri frjóvgað hugsuix
sína og annarra nxeð því að íæða af
mælsku stjórnmál, heimspeki og
menntir. Allt gengur vel, á meðan
liann situr og spjallar. Eix ef liann
neyðist til að rísa á fætur og á að tala
um sama efni í sama umhverfi við
sömu áheyiendurna, þá standa orðin
skyndilega föst í liálsi haixs, að minnsta
kosti getur lianix ekki talað af sömu
mælskxi og ella myndi. Oisökin er
skortur á ræðuniannshugrekki.
Mikilvæg sálræn bi'eyting verður
hið innia með ræðumanninum, rétt
áður en liann skal liefja íæðu sína.
Honum líður hálfilla, taugar lxans eru
þandar; eitthvað þrýstir hjarta lxans.
Þessa tilfinningu finnur sérhver ræðu-
maður meii a eða minna. Jafnvel sá, er
vanur er að tala opinlxerlega, getur
ekki losnað við hana. Stuixdum þjáir
Jxessi glímuskjálfti ræðumanninn
nokkiar stnndir, jafnvel nokkra daga
fyrir ræðuna.
Á sjálfri ræðustundinni kemur jxessi
glímuskjálfti franx á margvíslegan
hátt. Óvanir geta ekki dxdið skjálfta
handa og raddar. Andlit þeirra grett-
ast af taugaæsingi, og öll framkoma
Jxeiria er óstvrk. Ósjaldan er tunga
Jxeiria sem lömuð, og Jxeir standa
khxnxsa.
Þá lxefst þjakandi ástand, ekki að-
eins fyrir ræðumanninn, lieldur líka
áheyrendurna. Enda þótt þeir séu
lionum ef til vill ekki hliðhollir, vakna
með þeim óljósar nxeðaumkunar-
kenndir. Þá langar til að lxjálpa ræðu-
manni á einhvern hátt, hósti kveðnr
við hingað og Jxangað til Jxess að vekja
hamx til verideikans, meixn ókyrrast,
stundum má lieyra uppöivunarorð,
aðeins til Jxess að kippa ástandinu í
eðlilegar skorður. Oft gagnar ekkert,
og allt er unnið fyrir gíg. Ef ræðu-
manninum heppnast Jxó, eftir augna-
bliks hik, að finna sjálfan sig, verður
andrúmsloftið léttaia. Rödd hans og
látbragð verður öruggt, og áheyrendur
diaga andann léttara.
Hjá góðum ræðumanni taka áheyi'-
endurnir aldrei eftir skjálfta eða æs-
ingu. Aldiei dettur neinum áheyrend-
anna í lxug, að undir hinum í'ólega
svip íæðumannsins dyljist djúpar hug-
hræringar, að slíkan íæðumann geti
rekið í vörðuinar. Menn treysta hon-
um einlaldlega, lilusta á ræðu hans,
fylgja hugsununx hans, eru með eða
íxióti, en óttast aldrei, að hann bi'egð-
ist. Þannig skapast eins konar þægilegt
samræmi, sem aðallega gerir fært þetta
undrunarverða tal nxilli íæðumans og
áheyrenda, senx nefnist íæða. Ef ræðu-
mann brestur kjark og álxeyrendur
veita því athygli, myndast Jxvei't á móti
eins konar taugaæsingur, sem ávallt
anxar Ixæði ræðumann og áheyrendur
og getur hlotið illan enda.
Er lxægt að vinna bug á þessum ótta-
skjálfta? Er liægt að ávinna sér ræðu-
mannshugrekki?
Óttaskjálftann er aldrei hægt að yf-
ii'vinna að fullu. Sá í'æðumaður finnst
ekki, senx ekki finnur meira eða
minna til Jxessa glímuskjálfta eða hug-
aræsingar. Jafnvel má segja, að dálítil
hugaræsing sé í'æðumanni til góðs.
Hún egnir taugarnar, kallar heila-
frumurnar til starfa, liefur ræðunxann-
inn í nokkurs konar óljóst leiðslu-
ástand. Allt þetta veldur því, að nxinni
Ixaixs, athygli og ínxyndunarafl er betur
starflxæft. Dálítill óttaskjálfti veitir Jxví
ræðumanninum meiia vald yfir allri
starfsemi skynseminnar. Hann er ekki
hættulegur, lxeldur gagnlegur. Það er
liugaræsing mikilla ræðumanna, hug-
aræsing, sem álxeyrendur veita ekki at-
liygli, lijó hugaræsing. Hún getur
aldrei ruglað ræðumanninix, deigt
liuga hans eða lamað tungu lians.
Ræðumannshugrekki