Muninn - 01.04.1952, Blaðsíða 12

36
MUNINN
Minni kvenna
(Ræða, llutl á skólahátíðinni 26. marz sl.
aí Gissuri Péturssyni.)
Einhver spakur maffur hefur svo mælt, að
ræffa eigi aff vera eins og kvenmannspils, já,
þ. e. a. s. liæfilega löng til aff dylja þaff, sent
dylja þarl, og hæfilega stutt til aff halda at-
hyglinni vakandi. 'J'il aff fyrirbyggja hugsan-
legan misskilning vil ég taka þaff fram, aff
jretta eru engin eftirmæli urn kvenþjóffina,
og þiff þuríiff þess vegna ekki aff búast við
neinu minningargreinahóli.
Margt hefur veriff rætt og ritaff um konuna
og kenjar hennar. J’aff er eins og konan, í
mótsetningu viff karlmanninn, sem fyrst og
fremst getur veriff skáld effa pípulagninga-
meistari, sé eins konar eilíft spurningarmerki,
óráffin gáta aldanna, villuráfandi og óskiljan-
legt eintak af lífinu, sem þrátt fyrir Janga
dvöl sína hér á jörðinni liafi aldrei fundiff
sjálfa sig effa samlagazt umhverfi sínu Jtvaff
þá förunaut sínum, karlmanninum. Arang-
urslaust tekur liún sér stiiffu á ýmsum syllum.
l-'yrr effa síffar fellur hún niffur, stundum af
slysni, stundum af sjúklegri sjálfsánægju, af
ásettu ráffi, en alltaf viff vanþóknunarfullan
hæffnishlátur karhnannsins. Stundum tekur
lnin sér stöffu eiginkonu og móður og til-
einkar sér viffeigandi eiginleika, svo sem
duttlunga, þunglyndi og hæl ileika til aff falla
í öngvit, ef hún sér mús. Eða hún tekur sér
gagnstæffa stöffu, sem atvinnukona, er reigir
sig og rigsar, blæs reyknum gegnum nefiff og
hagar sér yfirleitt eins og afkáralegt furffudýr,
sent aldrei heiur veriff til og aldrei mun verða
til aftur. (jffru sinni gerist hún hispursmey,
sem útilokuff frá beinni hlutdeild í stjórn
lands síns býr.sig undir aff stjórna því étbeint
úr svefnherbergjum hinna ráffandi karl-
manna. Loks gerist hún kvenfrelsiskona, sem
slær hjálma af höfffum lögregluþjóna, hendir
sandpokum í ráffherra og kveinar liátt yfir
]>ví, aff jafnvel vitrasta og bezta konan sé
ekki metin til jafns viff lieimskasta og versta
karlmanninn. Andagift kvenna, orffgnótt og
efnisval kemur ljósast fram í saumaklúbbum
og iiffrum slíkum gósenlöndum kjaftabakter-
íunnar. Kaffiff þamba þær vart þegjandi, en
þurla margs aff minnast. Ræffa þær um veffur
og vind, volæði annarra og náungans stærstu
synd. 1‘aff er árciffanlegt, aff mælska konunn-
ar fær þá fyrst útrás, þegar í saumaklúbbinn
er komiff. Heima hjá eiginmanninum fær
hún oft daufar undirtektir af hans hálfu.
Húsmóffir sagffi eitt sinti viff mann sinn og
var ntikiff niffri lyrir: „Segi maffur eitthvaff
viff karhnann, fer þaff inn urn annaff eyraff
og út um hitt." Maffurinn svaraffi rólegur:
,,En segi maffur á hinn bóginn eitthvað viff
kvenmenn, fer þaff inn um bæði eyrun og út
um munninn." ]á, konan er meira en mis-
munandi magn af holdi, beinum og blóði.
Konan er margvís, og telja sumir, aff skoffanir
kvenna séu hreinni en skoffanir karla, og er
]>aff sko auffvitað af því, aff þær eru alltaf aff
skipta um skoffun. Ivænska konunnar og
klókituli eru makalaus, og beinist hugmynda-
flug þeirra affallega aff því aff finna ný vél-
ráð og bellibrögff til aff blekkja karlmennina
og vefja þeim um fingur sér, sem þeim finnst
nú stundum ekki svo afleitt.
Kvenfólkið ræffir af fjálgleik og fagurgala
um ástina, telur hana upphaf og endi alls,
hinn sjöunda himin, æffsta takmarkiff. Versta
vandamálið hefur löngum veriff viðhald
æskublómans og fegurffarinnar. Iverling ein
mælti svo, er hún gekk fram hjá spegli og sá
sjálfa sig: „Uss, þeir búa ekki til líkt því eins
góða spegla mina og þegar ég var ung!“
Löngum hafa hjálpargögn ýmiss konar
veriff notuff, svo sem falskar tennur, hár og
hálsar, knipplingar og skartgripir, gervidjásn
og búningar, allt í sama tilgangi, og maffur
veit jafnvel, aff liinn djúpi roffi varanna og
hinn mjúki bleikrauffi litur vanganna er aff-
eins farffi. — Annars var frúmlegur náungi
þarna niffri í París, sem notfærffi sér hégóma-
girnd kvenfólksins og datt snjallræffi í hug.
Hann stofnaði sem sé skrifstofu og safnaffi
þangaff ljótustu og óhugnanlegustu stúlkum
borgarinnar, meff heimskulegan og sljóan
svip. Síffan leigffi hann hefffarkonum borg-
arinnar og öffrum þeim, er fé.höfðu handa á
milli, þessar ófríðu stúlkur, er gengu með
þeim um götur borgarinnar, en vegna ljót-
leika fylgdarstúlkunnar virtist hin miklu feg-
urri fyrir bragffiff. En gallinn á ]>essu var bara
sá, aff stundum var frúin sjálf svo meff af-
brigðum ljót, aff forstjórann langaffi mest til
að bjóða henni sjálfri ríflega borgun fyrir
aff ganga í þjónustu stofnunarinnar sem
fylgdarstúlka.
Þetta gerist nú í hinum siffmenntuffu lönd-
um heims, og til hvers er menningin eigin-
lega, ef hún á ekki aff hjálpa til aff blekkja
og vera blekktur, svo aff lífiff verffi einhvers
virffi?
En ef viff lítum á affra hliff málsins, þá á
konan nú fullan rétt á því aff leitast viff aff
sýnast töfrandi og yfirnáttúrleg. J>aff er jaln-
vel skylda hennar. Hún á aff vekja furffu,
hún á aff hrífa. Hún á aff læra af öllum list-
um meff hvaða göldrum hún geti hafizt yfir
náttúruna til þess að geta betur sigraff hjört-
un og slegiff hugina undrun. Og er það ekki
líka alveg rétt, sem einn gófftir maffur kvaff:
Mærin keypti meðaliff,
sem magriar fegurff líkamans.
Hún er aff reyna að hressa viff
hrákasmíði skaparans.
Já, konan hefur veriff uppspretta og orku-
lind, er skáld og andans menn liðinna alda
hafa ausiff úr. Lífið er unaffslegt, þegar piltur
og stúlka fella hugi saman og leggja út á
braut eilífrar sælu viff hljóma brúffkaups-
klukknanna.
En þegar ástarvíman af þeirn rennur og
skynsemin kemur til sögunnar, ja, þá keniur
ýmislegt óvænt fram, og báffir affilar verða
oft fyrir vonbrigffum. Nýgiftur maffur sagffi
eitt sinn viff vin sinn skömmu eftir, aff hveiti-
brauðsdögunum lauk: „Konan mín bjó til
matinn í fyrsta sinn í gær.“ „Hvaff fenguff
þið?" spurffi vinurinn. Sá nýgifti svaraffi:
„Magapínu."
Offru sinni sagði unga konan viff mann
sinn: „Elsku vinur, áffur en viff giftumst,
færffir þú mér alltaf blóm og affrar gjafir,
en nú ert þú hættur slíku." Maffurinn svar-
affi: „Hefur þú nokkurn tíma séð, aff fiski-
maðurinn hafi beitt fyrir þorskinn, eftir aff
hann veiddi hann?“ Sjálfur Shakespeare
sagffi, aff betra t'æri aff vera vel hengdur en
illa giftur, og er sjálfsagt eitthvaff til í því.
Eftir hveitibrauðsdagana tekur viff basl og
barnanna skæl, og er þá lítill tími til róman-
tískra hugaróra. Þaff grynnkar ekki ósjaldan
á ástinni meff tímanum og endar oft meff
ekk i-árásar-sá ttmála.
„Ein sorgin yfirgnæfir affra," sagffi kerling-
in, „í gær missti ég manninn minn og í dag
týndi ég nálinni minni.“ Þann veg fer oft
meff ástarvelluna, og vart hefur þaff veriff
húsfreyjunni til uppörvunar, er sat viff bana-
beff bónda síns og mælti: „Þú verffur að
hugga þig viff þaff, aff viff hittumst aftur
hinum megin." Karlinn stundi þá: „Æ, vertu
nú ekki að ergja mig á banasænginni."
Viff reynum auffvitað oftast aff skella allri
skuldinui á kvenfólkiff, þegar þannig fer, en
þegar öllu er á botninn hvolft, þá er nú
konan, þátt fyrir alla sína galla, sú sól, sem
viff blessaffir einfeldningarnir snarsnúumst í
kringunt og getum ekki án veriff, já, og vær-
um ekki einu sinni til, ef hennar hefffi ekki
notiff við. En getur nokkur láff okkur þaff,
því að eins og skáldiff sagffi:
I>aff er ekki aff undra, þótt viff Iirösum
meff ástarinnar gleraugu á nösum.
Vér lítum geguum þau á hinn ógnar
meyjasand,
en meff berum augum ekki fyrr en eftir
hjónaband.
Þess.vegna segi ég þaff, aff þeir, sem ógiftir
eru, eiga ekki aff setja upp gleraugu, áffur en
þeir ganga í heilagt hjónaband. En á hinn
bóginn ætti hreint og beint aff skylda þá til
aff ganga meff gleraugu, þ. e. a. s. ástarinnar
gleraugu á nösum, þegar i hjónabandiff er
komiff. é1
Já, allt tekur enda, eins og kiilski sagffi á
bænadaginn, og ég ætla þá að enda þetta
nteff því aff biffja alla karlmenn aff standa á
fætur og syngja kröftuglega þetta eina erindi:
Þaff er ekki að undra. ... o. s. frv.
Og viðlagiff er svo:
Gleraugun gaf luin oss hún Ereyja.
meff gleraugun vil ég lifa og deyja,
með gleraugun.
í Carmínu er erindiff viff mynd nr. 45.
Svo hafiff þiff hérna tóninn....
KENNARINN var aff skýra muninn á
enskum og dönskum mílum og skaut svo
inn i:
,,I>aff var í ástarsögu nokkurri, sem kom i'u
hér á landi eftir aldamótin. Affalpersónan.
sfúlka, sent var miffur sín af sorg, sagffi:
„Þaff vildi ég, aff ég væri komin 10 míltir
niffur í jörffina."
En þá setti þýðandinn neffanmáls:
„Hér mun vera átt viff enskar mílur“.“