Muninn - 01.04.1952, Blaðsíða 13

MUNINN
37
Minni karla
(Ræða, flutt á skólahátíðinni 26. marz sl.
af Sigrúnu Brynjólfsdóttur.)
O, þið karlmenn! Fjöll og tindar lífs vors!
Mikill er munurinn á ykkur og okkur. — Við,
sem tilbiðjum vkkur af öllu hjarta og liggj-
um í öskunni fyrir fótum ykkar, en þið fyrir-
lítið okkur og ntisskiljið allt, sem við gerum
eða viljum gera, og flytjið um okkur skannn-
ar- og ávítunarræður.
En í vizku ykkar og almætti hljótið þið
jtó að geta skilið, að það er í fyllsta máta
eðlilegt, að lítil og í raun og veru fávís skóla-
stúlka (eins og allar hennar kynsystur að
ykkar clómi eru) standi svo til ráðþrota eða
á okkar skólamáli á púragati frammi fyrir
svo mikilfenglegu og viðtæku verkefni sem
Jressu. Eg gæti hugsað mér að komast ein-
hvern veginn slysalítið frá |iví að mæla lyrir
minni Súlutinds eða Vindheimajökuls hvors
fyrir sig, en að mæla fyrir minni allra fjalla
í senn, — ja — þá vandast málið að mun.
Hvað skai mæla, þegar Jitið er um veröld
víða og skyggnzt er um í ríki fjallanna —
skyggnzt er um allt frá hinu lægsta til hins
hæsta.
Frá Hinimelbjærget, er vekur góðlátlegt
bros okkar, til Himalaja í sinni hrífandi
fegurð og sinni hrikalegu tign, sem vekur
hjá okkur hrollkennda vanmáttartilfinningu
— auðmjúka lotningu — jafnvel töfraríka til-
beiðslu.
Af þessu er auðskilið, að er rnælt er fyrir
minni fjallanna, dugir ekki að horfa einungis
frá einu til annars, heldur verður að líta á
þau hvert með öðru og öll santan — og [)á má
með sanni segja, að þau setja undravert
svipmót á jörð vora, svo að fyrir Jreirra til-
veru verður hún tignarlegri, tilbrigðaríkari
og á dásamlegan hátt unaðslegri stjarna. —
Ykkur finnst kannske skrýtið, að ég líki ykkur
við fjöllin, en sálfræðingar ykkar skilja auð-
vitað, að Jtetta stafar frá hinni rótgrónu —
lrá upphafi eðlislægu eigind hins veika kyns
að líta upp á við — eins og horft væri á fjöll-
in neðan af dalgrundum — til hins svonefnda
sterka kyns. — En þrátt fyrir þetta eðlislæga
upptillit okkar kvenna, held ég Jjó, að æði-
margir Jteirra — J). e. karlmannanna — séu
býsna lág og lítil fjöll í augum okkar kvenna:
lágkúrulegir litlir hálsar, e. t. v. vaxnir kræki-
lyngi eða öðrurn lægri gróðri — já — sumir
jafnvel grámyglulegir, algjörlega gróðurvana
og aumkunarlega sviplausir hnúfubakar, [)ótt
séðir væru allt um kring. En frómast frá sagt,
myndi J)ó ýmsa bera allmjög hærra, já, sumir
bera hátt við himin sem Alpatindar, tígu-
legir en óræðir í allri sinni tign og ntikla
veldi. — Eða [)á búnir formfestu og stílfegurð
stuðlabergsins, gnæfandi sem hraundrangi í
undursamlegri tign.
Og þar er líka að líta margan Oræfajökul
nteð bjartan koll og blákaldan svip, en með
ólgandi blóð í æðum hið innra, funheita
glóð, er þá og þegar gæti brotizt út úr hinni
kuldalegu skel í ljósum loga — í brennandi
luna. Og víst mun þar einnig margan geisl-
umkrýndan, draumfagran sólvang að sjá, þar
sem unaðslegast af öllu unaðslegu J)ess, sem
jarðneskt er, er að fá að hvíla í faðmi slíks
ljalls og hallast að ])ess vanga. —
Yissulega sést við Jtessa grandskoðun, að
margbreytileikinn er ótvíræður og út af fyrir
sig dásamlegur. Það myndi síður en svo lalla
okkur betur í geð, að allir væru steyptir í
sama mótið. Og jafnvel hinn lítilmótlegasti
hæðarkollur myndi liverri einustu konu óum-
ræðilega mikils meira virði en flatneskjan
ein — auðn ævintýralauss hversdagsleikans.
Allt fram á þennan dag hefir sú trú hald-
izt, að í hömrum fjallanna og á tindum
Jteirra og hnjúkum liaíi ýmar óvættir búsetu
og villi mönnum sýn. Og sízt er l'yrir J)að að
synja, að margar konur hafa auðsæilega ver-
ið bergnumdar og lent [)á jalnvel í einhvers
konar tröllahöpdum lengur eða skemur, og
er })á ekki ólíklegt. að á J)essu gleðinnar
Nú skal Ijóða vefa voð.
Frá Veslfirðingi liggja boð,
að iim liann skuli yrkja.
Skal nú honuni lýsa litt,
láta orðin falla stritt,
inarðarvötnin virkja.
Sem hreggský sá á höfði bar
hárið svart, og striðsógn var
óttaleg úr augum.
Mundin stælt og rnögnuð bein,
mannœtu þar sviþur gein
yfir brúnabaugum.
Hreyfing öll var hröð og snör,
hann um sveif sem flygi. ör
upp á hirnni heiðum.
Eldstroka þar cegileg,
ýlfrandi og skelfileg
brauzt úr grönum breiðurn.
Er hann bröndum vexla vann,
varla kenni ég nokkurn mann,
heila er limi hafði.
Hvœsti, beit og barðist ótt,
branda hristi dólgur skjótl.
fíeygað bófum lagði.
lieif hann ýta rélt á hol,
rauf hann sundur lmus og bol,
kviði kramdi marga.
fíauð hann úlfum blóðug hrœ,
barðist liann við eld og sœ,
veigbjóður sá varga.
kvöldi verði einhver minna kynsystra seidd
i hamrana. — En enda þótt margir liafi ótt-
azt seiðmagn hamranna og þeirra, er í [)eim
búa, þá mun ])ó seiðmagn þeirra hnjúka, er
hér hefir verið um rætt á líkingamáli, von-
andi endast enn um sinn til Jtess að heilla
hið veika kyn í leit að fögru ævintýri í fangi
Jteirra.
Og J)ar sem ég geri ráð fyrir, að engin
kona æski þess, að J)að seiðmagn [)rjóti, J)ött
aldir líði — og að þær viðurkenni þann sann-
leika, að fjall er J)ó alltaf fjall, og karl er karl
— og að liann, ennþá fremur en nokkurt
raunverulegt fjali, er á einhvern óskiljanleg-
an hátt tengdur J)ví, sem hæst ber í skynjun
okkar. Þá bið ég allar meyjar, er mál mitt
heyra, að óska þeim í hjarta sínu allra heilla
um aldir alda og hrópa ferfalt húrra lyrir
karlmönnunum. — Karlmenn, [)eir lengi lili!
Húrra!
Hefur nú i nitján ár
náð að lifa kundur flár,
váibeyg mörgum valda.
Ef hann lifa áfram skal,
ég tel réltast hverjurn hal
úr heimi þessum halda.
Þrátt í veðri þrumu hcest
þykjast menn sjá leiftúr glcest,
bráð er rigning beljar.
Sé ég nú i sálu rnér
sigling þá, er Kjartan fer
hratt á flug til Heljar.
A ugu hvessir, brýnnar brettir,
braka hnúar, rassi’ upp skvettir,
iða allar taugar.
Hvelfast augu, herðist makki,
hefst í loft upp bráður rakki,
dreyri delann laugar.
Hristist storðin, hrökkva sundur
hausar manna, cerist kundur
reginmögnum reiður.
Opnast jörðin, ofan hraþa
allar stjörnur, vitin gaþa.
Djöfull glottir gleiður:
,,Heill og scell kom hér i Víti,
Hnifsdcelingur, engin lýti
eru á þinni cevi.
Þú hefur varið verkum þínurn
vel að búa að högum minum,
vist ert við mitt hœfi.“
Helreið Hnífsdælings
VILLI.