Heimilisblaðið - 01.08.1920, Blaðsíða 8

120
HEIMILISBLAÐIÐ
þjónustu tvö ár og gekk Kristofer Hcide-
mann landfógeti i að fá hann lausan fyrir
bón ættingja hans og þó einkum móður
og varð fyrir það að greiða 24 eða 30 dali.
Kom Jón hingað til lands 1691 og var þá
um sumarið hjá móður sinni og vinum,
en um haustið tók Þórður biskup Þorláks-
son hann lil Skálholts og var hann þar
um veturinn, en árið eftir (1692) varð hann
heyrari (conrector) i skólanum, og 1693
dómkirkjuprestur. 1694 losnuðu Garðar á
Álftanesi og sótti Jón um það brauð, en
fékk ekki, þvi að amtmaður (Miiller) veitti
það einum vildarmanni sinum. Skrifaði Jón
þá til konungs með ráði Þórðar biskups,
og veitti konungur honum brauðið 1696 og
fór hann þangað þegar, og varð ólafur þá
að vikja, en Jón reisti þar bú með móður
sinni.
Þórður biskup hafði fengið svo miklar
mætur á Jóni, að hann lét hann visitera
fyrir sina hönd 1694 og 95, og þegar hann
fékk Garða, varð hann og að vera lengst
um í Skálholti, biskupi til aðstoðar, en
fyrnefndur séra Ólafur þjónaði þá Görðum
fyrir hann. — Hinn 9. marz 1697 setti amt-
maður Jón Vidalin officialis biskupi lil að-
stoðar, og ritaði þá Þórður biskup bónar-
bréf til konungs, að Jón mætti fá biskups-
dæmið eftir sig, þvi að hann væri þess
verðugastur allra íslendinga.
Eftir andlát Þórðar biskups (1697) fékk
Jón Árna presti þorvaldssyni, mági sínum,
officialisstarfið og ferðaðist sjálfur til Kaup-
mannahafnar; lá við að hann næði ekki
biskupsembættinu, þvi að Niels Juel flotator-
ingi vildi veita embætlið einhverjum dönsk-
um manni, en Arni Magnússon mælti með
Jóni við leyndarráðgjafa konungs, M. Moth,
og fékk þvi ágengt, að konungur veitti Jóni
embættið og er veilingarbréfið gefið út 16.
des. 1697 og fyrsta sunnudag eftir páska
um vorið eftir var hann vigður og tók þá
meistaranafnbót við háskólann; kom hann
siðan lil íslands og tók við Skálholtsstað
um vorið; var staðurinn þá fremur niður
niddur, en álag ekki mikið, og galt ekkja
hans þess siðar, að hann var ekki eftir-
gangssamur (sjá Bisk. Sögufél. I, ælisaga
Jóns Árnasonar).
Árið 1699 gekk hann að ciga Sigriði Jóns-
dóttur biskups (bauka-Jóns) Vigfússonar á
Hólum; var hún bezli kvenkostur. l3au
áttu tvö börn saman, annað fæddist and-
vana, en annað dó ungt úr bólunni.
Jón biskap var mjög röggsamur og ein-
beiltur i kirkjustjórninni og vandaði mjög
um við presta og vék þeirn stundum úr
embælti fyrir litlar sakir, þvi að hann vildi
að prestar væru svo vandaðir að lifnaðí, að
þeim yrði ekki annað vamm fundið, en
almennur mannlegur brej'skléiki; gekkhann
og stranglega eftir, að kirkjum væri vel við
haldið.
Búi sinu og skólanum stjórnaði hann
með mikilli rausn og dugnaði og bar
snemma á þvi, að hann var búsýslumaður
hinn mesti og framsýnn. Um aldamótiu
(1700) voru harðindi mikil og verzlunar-
ánauðin krepti þá að með mesta móti. —
Alt fyrir það sá Jón biskup staðnum vel
fyrir nauðsynjum; lét hann menn sina
stunda veiðiskap viða, og styrkli hann mjög
með þvi búið. — Auðgaðist hann skjólt,
þó að hann væri riflundaður og stórgjöfull
og þótti að því leyti í sumu taka fram fyrir-
rennurum sínum, biskupunum Brynjólfi og
l’órði.
Jón biskup Vidalin var fjörmaður mikill
og ák’afur í skapi; hann lifði og á óróaöld
mikilli og álti við stórbokka mikla að skifta,
sérstaklega þar sem Oddur lögmaður Sig-
urðsson var, og áttu þeir i miklum mála-
lerlum. Átli Jón biskup fremur örðugt upp-
dráttar i fleslum málum, og sparaði þó
hvorki kapp ná fylgi, enda var haun á
yngri árum sinum svo áhugamikill, að
hann þoldi enga mótslöðu, og fékk hann
með þeim hætti ærið marga mólstöðumenn.
Á seinni árum tók hann að þreylasl á
málaferlunum og lagði þá meiri alúð á
lærdómsverk sin og voru margar af bók-
um hans prcntaðar meðan hann lifði.
Vorið 1720 andaðist Þórður prestur Jóns-