Heimir - 01.01.1909, Síða 4

H EI M I R
148
Til dæmis: hve mjög hefir ekki mannfélags skipulag vort
hreyzt á 20 ára tíma. Fárnenniö oröiö að fjölmenni, strjálbýliö
aö þéttbýli, ungu ásjónurnar, er þá stýröu bvggða og borgar
kliö og studdu framsóknina tveim höndum, hafa nú elzt, hærzt
um vanga og koll og aörir nýir komiö í þeirra staö, sem nú eru
u ngir.
A þessum sama tírna heíir hugsunarhátturinn brejv.t. Faö
eldgamla, er aldrei haföi spurst aö gæti brugöist, sem óyggjandi
speki, er gengiö heföi aö erföum rnann frá manni, alt í einu
reynzt hverfult, og eins og Gusisnautar ekki horfiö aftur til eig-
andans. En boðaö honum feigö og dauða jress eldra meö til-
komu nýrrar tíöar.
Þannig hefir þaö reynst meö h'fsútvegina. Þannig hefir
það gengið til meö félagsfræöina. Samfélagslíf manna jraif
stöðugt aö vera aö bæta jjanrt grundvöJl sem þaö hvílir á, inn-
leiöa nýjar reglur, ný lög, nýja vigt og mælir, jafna verögildi
milli nrannsins senr vinnur og mannsins sem efur, þess scm \ef-
ur og þess sem slítur, svo aö jraö er næstum oröið aö sannmæli
viösnúningurinn á oröum Prédikarans. „Ein gullvogin kernur og
önnur gullvogin fer, en metaskálarnar vara ejlífirga." farr.ig
er Jraö meö trúna.
Oröum og kenningum ýmsum hefir fariö feiknamikiö aítur,
á ekki lengri tíma, og nýjar hugsanir eflst og vaxiö vegur. Sé
lmgur manna engu hreinni en hann var, jrá flýtur þó margfalt
meira í strauini meðvitundar alls almennings en áöur. Hugs-
ana ótti óhreinkar ekki þann straum nú eins mjög og áöur, þó
kannske óttinn í öllum rnynduin sé ekki alveg farinn. Menn
siekjast eftir hugsana láni, —það er ekki óáþekkt barnaláninu
gamla,— að hugsanin í heyranda ldjóöi auki búsæld. En svo
verður Jraö ekki til farartálma Jægar fram í sækir. Urn leiö cg
skoðun manna veröur lögö til verös veröur veröiö miöaö viö
gæöi.
Nokkrir munu nú ekki telja alla þessa breyting frainför.
Menn sakna ýmsra hluta, sem tapaðir eru eða ei u aö tapast í
Jijóölífi voru. En ef vel er athugað, er ekkert sem eg fæ minst
sem tapast hefir, er í eðli sínu gat heitiö virkilegt og satt. Þaö