Ægir - 01.10.1907, Blaðsíða 6

34
Æ G I R.
eftir því ej4cst veigengni og sjáll'stæði á
heimilunum. Þessar framfarir liafa auð-
vitað ekki geiið landi voru eins margar
miljónir eins og atvinnurekstnr i slórum
stíl með nógu fjármagni liefði getað gert,
en vér höfum verið harla ánægðir með
þessar framfarir, sem hafa ált sér stað í
fiskiveiðaatvinnuveg vorum, af því að vér
vitum, að eins vist og það er, að hvert
land fær auknar tekjnr og anðæíi, ef lands-
ins eigin náttúrlegu hjálparlindir ern not-
aðar, eins er það líka víst, að velmegun
hvers lands eykst að því skapi, sem bjarg-
ræðisvegum þess er skift niður og liinar
litlu, sjálfstæðu atvinnugreinar notaðar til
lilýtar.
Með öðrum orðum er álit vort, að
það séu fremur hin þúsund mörgn heim-
ili, sem bera landið uppi, heldur en liin
stóru hlutafélög. En ef verlc einstaklings-
ins á að geta kept við hin stórfenglegu
fyrirtæki eða iðnaðarmaðurinn við verk-
smiðjnrnar, þá verða þeir, sem reka at-
vinnu í smærri stíl að laka höndum sam-
an, mynda hlutafélög, nola beztu hjálpar-
vélar nútímans og fylgja með tímanum og
öllum framförum.
Steinolíumótorinn er ómótmælanlega
sú hjálparvéi, sem í því tillili hefir hjálp-
að dönskum fiskimönnum til að fylgja
með tímanum og vinna að þeirra litla at-
vinnurekstri á hagkvæmastan hátt.
Fyrir árið 1889 þeklu sjómenn vorir
að eins til að hrúka handvindu til þess
að draga vörpuna inn. En 1889 keypti
formaður einn í Frederikshavn gamla gufu-
vindu af eusku skipi og selti hana í
»kúttara« sinn, og þegar það In-áðlega kom
í ljós, að hagsmunir fylgdu þessari n}'ju
aðferð, leið ekki á löngu áður en öllum
handvindum var kaslað fyrir horð og' gufu-
vindan var innfærð.
1892 var hin fyrsta hreyfivélavinda lát-
in í »kúttara«, sem var við íiskiveiðar við
ísiand, og þegar það kom í ijós, að hreyfi-
véhn, sem notuð var við vinduna, var
miklu ódýrari og' hentugri en gufuvindan,
þá iiðu ekki mörg ár þangað lil hreyfi-
vélavindur komu í staðinn fyrir gufuvind-
urnar.
En nú kom mönnum til hugar, að
lireyfivélin einnig mundi geta lcnúð dálitla
hjálparskrúfu, svo að í logni væri liægt
að sigla um á fiskisvæðinu eða inni á liöfn
og' þá var það, að járnsmiður nokkur í
Frederikshavn fann upp liina svokölluðu
hjólreiðaskrúfu, litla járnskrúfu gerða af
hagleik, var liún látin í járnhylki og þeg-
ar átti að brúka skrúfuna, var hægt að
láta hylkið eða umbúninginn fyrir utan
borðslokkinn við liliðina á skutnum, en í
þessu hylki var tannhjól, sem með keðju
var fest við öxul uppi á þilfarinu og var
einnig tannhjól í honum, var skrúfan þann-
ig knúð. Eftir nokkurn tíma voru komn-
ar skrúfur í alla »kúttera«, því enginn
góður sjómaður gat lialdið út að liggja í
logni, þegar félagar hans gátu komisl á
njT fiskimið eða siglt með veiði sína inn á
höfn.
Næsta íramfarasporið, sem var stigið,
var að leggja fasta skrúfu; altaf komu
nýjar umbætur og á sýningu þessari sést,
hve mikilli fullkomnun steinolíulireyfivél-
arnar liafa náð og vér vonum, að enn
meiri fullkomnun megi ná, þannig að
reksturinn verði ódýrari, vélarnar einfald-
ari og betri, endingarbetri, hentugri og hæg-
ari á allan hátt.
Það er eklci liægt að segja með vissu,
live mikið fé danskir sjómenn hafa lagt
til hreyfivéla og heldur ekki liægt að segja,
live mörg pund af fiski liafa veiðst fyrir
þá sök. En fyrst vil eg stuttlega skýra
frá til hvers dansldr sjómenn nota hreyfi-
vélar og vil tala htið eitt um fiskiveiðar
við strendurnar.
Gagnið, sem hreyfivélin liefir gert, þar
1
s4