Ægir - 01.11.1922, Qupperneq 5

ÆGIR
147
oflftil skipaskrá fyrir land, sem á mörg
hundruð fleytur.
19. nóv. 1922.
Fyrrum og nú.
Miklar eru breytingarnar orðnar síðan
eg fyrst man til og nú er mér sumt
óskiljanlegt, sem eg þó ólst upp með.
Eg man vel eftir fiskileysisárunum við
Faxaflóa 1873—77 og óskiljanlegt er mér
nú, hvernig kaupmenn fóru að þvi, fyrst
að lána mönnunt, sem ekkert höfðu að
leggja inn, svo að standa það í skilum
við erlenda viðskiftamenn, að vörur væru
þeirn sendar ár eftir ár og verða þrátt
fyrir alt efnaðir menn og halda efnum
við. Vörur voru alls ekki dýrar þá, svo
að álagning gat ekki auðgað að mun.
Góðgerðir voru miklu meiri hjá kaup-
mönnum hér syðra en uú er og illa
krltugur mátli sá vera, sem ekki var
óhætt að sýna jólapelann í búðinni eða
svo var það í Hafnarfirði.
Sjálftr voru kaupmenn að tapa fé á
hinni miklu rósemi sinni, þar sem þeim
kom ekki til hugar að eyða 3—400 krón-
um til þess að skreppa út yfir pollinn
og hafa tal af þeim, sem sendu þeim
árlega vörur og seldu fyrir þá afurðir.
Það var eins auðvelt fyrir suma Faxa-
flóakaupmenn að sigla og t. d. Jakob
gamla Thorarensen frá Reykjarfirði. l?að
var karl, sem þekti verð á hlutunum í
Kaupmannahöfn. Mér er nær að halda,
að sumir kaupmenn hér hafi stórskaðast
á að sigla ekki endrum og sinnum, og
um leið viðskiftamenn þeirra hér.
Hin fyrsta síldarsending héðan til út-
landa mun hafa verið þegar faðir minn
sendi Gillespie í Leith 100 tunnur af vel-
saltaðri sild með jagtinni »Henriette«,
sumarið 1883. Síldin var losuð f Leith.
Regar »Henriette« fór þaðan til Dysart að
taka kol sagði Gillespie skipstjóra, að
hann gæti fengið 27 sh. fyrir tunnuna,
en vildi ekki selja. Með jagtinni skrifaði
hann föður mínum; var þá síldin kom-
in niður í 23 sh., en hann kvað hana
mundi hækka.
Einu ári síðar kom skilagrein, þá hafði
Gillespie selt hverja tunnu fy^rir 1 — einn
shilling, og reikningur fyrir pakkhúsleigu
fylgdi með. Hér var ekki hægt að grensl-
ast eftir neinu, enginn sími og aðilar hvor
í sinu landi.
Þrátt fyrir alt fiskileysi og aðra örð-
ugleika fylgdi guðs blessun öllu og á
engum sá. Kaupmenn voru hjálpfúsir,
en hve lengi þeir gátu verið það, skil eg
ekki nú, nema ef svo skyldi vera, að
það var á þeirri tíð, þegar kærusturnar,
hvað þá konurnar réðu sér ekki fyrir
gleði, þegar þær fengu saumakassa á 1
kr. 50 aura í jólagjöf, og þakldæti fyrir
gjöfina var eins innilegt og nú á dögum
fyrir Klaver eða Bíl.
Um það leyti, sem hér um ræðir, mun
mannfjöldi á öllu landinu hafa verið um
65 þúsundir, en 1915 er hann orðinn 881/*
þúsund eða aukist um rúm 20 þúsund
á 40 árum. Hve margir af þessum hóp
gegni opinberum störfum, vinni að fram-
leiðslu o. þ. I. er ekki auðið að segja,
þar sem engar skýrslur eru til um það,
en sé V* fólksfjöldans, sem starfar að
ýmiskonar framleiðslu á öllu landinu, þá
má það þrekvirki kallast að kljúfa alt
það, sem hinum miklu breytingum á
öllu hefir fylgt þjá þessari fámennu þjóð,
hina siðustu fjóra áratugi.
1898 voru hér nýkomin fiskiskip frá
Englandi, keypt af islenzkum borgurum
og áttu að stunda hér fiskiveiðar. Það
voru kúttararnir, hin beztu fiskiskip, sem
auðið var að fá og afburðafleytur i alla