Ægir - 01.11.1923, Blaðsíða 5

ÆGIR
167
af steinbit, karfa, skrápflúru (brosmu),
keilu, smáfiski og tindabikkju (lóskötu),
ekki að tala um slorið, o: innýflin (að
lifrinni fráskilinni, sem þó er oft illa
hirt) og hryggina (dáfkana), með sund-
maganum í og alla gamla síldbeitu af
önglunum.
Á Austfjörðum og við Eyjafjörð er
viðast siður að slægja á bryggjum eða
pöllum, sem ganga tit í sjóinn; er þá
öllu raski kastað í fjöruna eða sjóinn,
stundum öllu, nema bolnum einum (eins
og þegar vér| strákarnir hirtum að eins
beitukonganal) og er þó ekki skemtileg
kösin af þessu drasli, þar sem hún ligg-
ur og úldnar í fjörunni á sumrin, eða
treðst niður í lendingunni, eins og sjá
má annarsstaðar, svo að menn vaða
þenna lika þokkalega elg í ökla, þegar
verið er að setja bátana eða gera að fisk-
inum. Eg hefi séð þetta í »fullum gangi«
á Austfjörðum og Norðurlandi á sumrin;
en á Vestfjörðum og Suðurlandi er þetta
mest á veturna og vorin, þegar aflinn
er þar mestur, og er það orðið hljóð-
bært, hve mikil brögð eru að þessu í
Vestmanneyjum og Sandgerði. Sjálfur
hefi eg eigi komið á þá staði á þeim
tima ársins, en þó séð nokkuð í Vest-
manneyjum, Bolungavík og Hnífsdal á
sumrin, miklu meira en eg æskti að sjá.
Svipað og þetta á sér stað á öllum
þilskipum, sem salta aflann um borð; þar
fer alt, nema bolur og lifur (og máske
eitthvað af hverksigum, s. n. gjellum) í
sjóinn aftur og á botnvörpungum stund-
um ufsinn og — því miður — urmull
af verðlausum smáflski.
Erfitt er að vita nákvæmlega, hve miklu
alt það nemur að þyngd og ómögulegt,
hve miklu að verðmæti, sem í sjóinn
fer aftur. Menn telja, að í 1 skpd. af
þurrum saltfiski fari 800 pd. af flöttum,
ósöltuðum, nýjum fiski, en 1200 pd. af
óslægðum fiski upp úr sjónum. Af því
sést, að fiskurinn léttist um V* af þunga
sínum upp úr sjónum, þegar búið er að
höfða hann, slægja og fletja, eða að
haus, slóg (innýfli) og hryggur eru sam-
tals V» af þyngd fisksins og hlutfallið
mun vera líkt fyrir allar vorar helztu
fiskategundir (þorsk, ýsu, löngu, ufsa o.
s. frv.), en eðlilega breytilegt nokkuð
eftir holdafari, fæðumagni í maga og
þroska hrogna og svilja.1 2) Árin 1913—19
öfluðust hér, samkv. fiskiskýrslum 1919,
50—65 þús. smál. af ýmiskonar sjófiski,
nema sild og hrognkelsum, á ári, og hefði
þá alt raskið átt að vera samkv. því
sem áður er sagt 17—22 þús. smálestir,
og sé hrognkelsunum bætt við (síld og
smáufsi verða ekki talin með hér), en
þau hafa verið að jafnaði um 600 þús.
að tölu árl., árin 1916—19, þá verður
úrgangurinn úr þeim 300 smál., sem bæt-
tist við, ef gert er ráð fyrir að hvert
hrognkelsi gefi Vs kg. í úrgang,
Af þessu er nú lifrin, mikið af gotunni,
eitthvað af sundmaganum, og mikið af
hausum hirt, ennfremur sumstaðar all-
mikið af hinu til áburðar. En varla hygg
eg, að það alt verði helmingur af allri
upphæðinni. Eftir ættu þá að verða minst
9—12 þús. smál. á ári, sein fara í sjó-
inn aftur, og virti maður hverja smál. á
20 kr. þá yrðu það 200 þús. kr. eða
meira á ári.*)
Bað verður þá samkvæmt þessu eigi
svo litið fé, sem fer í sjóinn aftur hjá
okkur (nóg til að halda út fyrir 1—2
varðskipum á ári) og hið eina gagn, sem
1) Á öðrum stað hér í blaðinu verður sýnt
nokkuð nánara, hvernig þetta er, þegar um
þorsk og ýsu er að ræða.
2) Ef einhver gæti reiknað þetta nákvæmar
og metið rétt til peninga, þá þætti mér vænt
um að sjá útkomuna. Þetta er sagt nokkuð út
i bláinn.