Ægir - 01.04.1954, Blaðsíða 15

Æ G I R
77
hvað, sem ég get heldur ekki skýrt. Sjó-
ínenn hvarvetna úr heimi háðu þá um öll
höf dirfskufulla baráttu við kafbáta og
vítisvélar. Þeir sukku, loguðu upp, tættust
í sundur, lemstruðust, hlutu bægifætur og
hendur og ólæknandi sálartjón. Það var
þessi harmsaga, sem leiddi orðin fram á
varir Sigurjóns. Óbeit hans á andstyggð-
inni og óvæmin og karlmannleg samúð
hans með þeim, sem hann hafði gerzt mál-
svari fyrir, mótuðu andhverfur í máli hans.
Ég hafði alloft heyrt Sigurjón flytja ræður,
en enga sem þessa. Og þegar ég fór af fundi
hans, sárnaði mér það eitt, að hún var flutt
yfir mér einurn, en ekki norsltu sjómönn-
unum, sem hann ætlaði að heilsa upp á þá
um kvöldið.
Sjómannadagsblaðið árið 1943 flutti mjög
ítarlega og fróðlega grein um siglingu í
skipalest. Ég annaðist þá útgáfu blaðsins
og var ábyrgðarmaður þess, en fyrrnefnd
grein birtist undir dulnefni. Sjómannadag-
urinn rann upp og blaðið seldist vel um
land allt. En svo gerðist það nokkru síðar,
að eitt af dagblöðum höfuðstaðarins hirti
greinina „1 skipalest“. Ég hafði ekki hug-
niynd um það fyrr en hún var þar komin.
En mikið hafði verið um að vera á afgreiðslu
hlaðsins um morguninn, sem það kom út
með fyrrnefnda grein. Þar höfðu birzt
menn frá ameríska setuliðinu og upplýst
það, að í grein þessari væru dulmálslyklar
svo svipaðir þeim, er notaðir væru í amer-
iskum skipalestum, að Þjóðverjum gæti
orðið að liði, ef þeir kæmust yfir blaðið, og
því væri ekki um annað að gera en eyði-
*eggja þetta eintak af hlaðinu. En þeim
amerísku var þá bent á það, að Sjómanna-
dagsblaðið væri í höndum margra manna
um land allt og í því hefði greinin birzt
upphaflega. Þegar það var upplýst, þótti
gagnslaust að leggja bann við útkomu dag-
blaðsins. — Síðar þennan sama dag birtist
mér uniformeraður maður úr setuliðinu
ameríska. Hann innti eftir heimilisfangi
mínu og spurði síðan um heimilisfang eða
dvalarstað þeirr manna, sem voru í blað-
stjórninni. Ástæðulaust var að dylja slíkt,
því að auðvelt var að fá upplýsingar um það
á öðrum stöðum. Hann virtist telja mál þetta
mjög alvarlegt og ekki væri undankomu auð-
ið að ég skýrði frá hinu rétta nafni greinar-
höfundar. En ég þvertók fyrir að gera slíkt.
Var þá látið í það skína, að mér mundi
komið bak við hespu og lás. Ég taldi, að
fara yrði sem vildi um það, en ég mundi
eftir sem áður eklci leysa frá skjóðunni um
nafn greinarhöfundar. Hvort þrái minn
hefur valdið eða eitthvað annað, lét sá
uniformeraði þar við sitja að sinni og sagð-
ist þurfa að hafa samráð við yfirmann sinn
um mál þetta.
Ég hringdi að þessari lieimsókn lokinni
til Sigurjóns Á. Ólafssonar og sagði honum,
hvernig komið væri, en frá honum hafði
greinin komið í mínar hendur. Hann sagði
ekki margt, en var þungorður nokkuð. —
Elcki er að orðlengja, að sá einkennisklæddi
kom ekki framar á minn fund og ekki var
máli þessu aftur hreyft við mig. Hins vegar
er mér ekki grunlaust um, að Sigurjón haí'i
brugðið snöggt við og náð sambandi við þá,
er höfðu með mál þetta að gera, og látið þá
skilja, að hvorki ábyrgðarmaður hlaðsins né
blaðstjórn mundi standa ein uppi, ef í hart
væri farið, auk þess væri afstaða hinna
amerísku byggð á tilefnislausum ótta.
Á þessum árum var það einnig, að maður
kom til Sigurjóns með miklu irafári, þá er
ég var þar staddur, og vildi fá að hringja.
Þegar hann kom úr símanum, mátti heita, að
hann hefði misst alla stjórn á sér. íslenzku
skipi hafði verið sökkt og með því farizt
m. a. mágur mannsins frá mörgum börn-
um. Sigurjón tók þessu með stillingu og
sefaði manninn skjótt. Hann gerði það svo
hispurslaust, en þó af svo næmum skiln-
ingi, að ekki duldist, að hann hafði oftar en
i það sinn orðið að standa í svipuðum spor-
um.
Sjómannafélag Reykjavíkur hafði fastan
starfsmann og bælcistöð niður í bæ lengst af
þann tíma, sem Sigurjón var formaður þess,